Өсімдік шаруашылығындағы еңбек өнімділігіне технологиялық инновациялардың әсері

Шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық нәтижелерін басқарудағы маңызды элемент – еңбек ӛнімділігін арттыру үшін резервтерді іздеу. Мақсаты – ауыл шаруашылығын жүргізудің бейімделгіш технологияларының астық ӛндіру кезіндегі еңбек қызметін қарқындатуға әсерін есептеу әдіснамасын жетілдіру. Әдістері – статистикалық: 1961-2020 жылдардағы Солтүстік Қазақстанның дала аймағының астық кіші кешенінде жұмыс істейтін қызметкерлердің саны, техникалық шешімдер туралы мәліметтер, машина жүйелері, гидротермиялық жағдайлардағы тыңайтқыш түрлері, бидай егісінің ӛнімділігі мен алаңдары туралы деректер. Жеке компоненттердің жұмыс ӛнімділігі деңгейіне әсерін бағалау үшін регрессиялық және индекстік талдау әдістері қолданылған. Технологиялық инновацияларды қоса алғанда, ӛндірістік факторлардың аграрлық сектордағы пайдалы әсер ӛлшемінің ӛзгеруіне әсері ұсынылған әдістермен және рәсімдермен жеткілікті дәл есептеледі. Нәтижелері – ауыл шаруашылығы ӛнімін алудың бейімдеу мүмкіндіктері АӚК-дегі рентабельділік пен кірістілікті арттыруға оң әсер ететіні анықталған. Кӛрсеткіштер мен міндеттер шеңберін кеңейту есептеулерді одан да сенімді және дәл жүргізуге мүмкіндік береді. Алайда, транзиттік экономикасы бар елдердегі статистикалық есеп жүйесі жетілдіру сатысында екенін есте ұстаған жӛн. Қорытындылар – алпысыншы жылдардан бастап астық саласындағы еңбек ӛнімділігі айтарлықтай ӛзгерістерге ұшыраған. Оның ӛсу қарқыны әртүрлі уақыт кезеңдерінде ерекшеленген. Ӛткен ғасырдың соңына дейін кӛрсеткіш салыстырмалы түрде баяу ӛзгерген. 2000 жылдары секірмелі ӛсу екі еседен астам байқалған, бұл бірқатар себептерге байланысты, ең алдымен нақты сыртқы жағдайларға бейімделген ресурстарды үнемдейтін механизмдерді және ӛнімділігі жоғары машиналарды қолдану.

1. Молдашев, А.Б. Техническая оснащенность сельского хозяйства Казахстана как фактор роста его конкурентоспособности/ А.Б. Молдашев, М.К. Камысбаев// Проблемы агрорынка. – 2021. №2. С. 13-20.

2. Молдашев, А.Б. Проблемы устойчивого функционирования продовольственной системы Республики Казахстан/ А.Б. Молдашев, Г.А. Никитина// Проблемы агрорынка. -2019.№2. – С.11-19.

3. Иванов, А.С. Комплексная оценка производительности труда как необходимое условие повышения эффективности ее управления / А.С. Иванов, И.В. Ильина // Вестник Курской государственной сельскохозяйственной академии. – 2016. – № 4. – С. 29-33.

4. Федченко, А.А. Методические подходы к исследованию производительности труда / А.А. Федченко // Экономика труда. – 2016. – No 1. – С. 41-62.

5. Смирнова, Е.А. Методологические аспекты измерения производительности труда Е.А. Смирнова // Экономика труда. – 2018. – No 4. – С. 1263-1276.

6. Шаш, Н.Н. Показатели и способы измерения производительности труда и возможность их применения на предприятиях / Н.Н. Шаш, А.И Бородин // Ученые записки Петрозаводского государственного университета. – 2015. – No 3. – С. 96-101.

7. Кондрашова, Н.В. К вопросу о факторах экономического роста / Н.В. Кондрашова // Современная экономика: проблемы и решения. – 2018. – No 1. – С. 63-74.

8. Белокопытов, А.В. Факторный анализ производительности аграрного труда в условиях развития региона Экономика труда. – 2019. – No 1. – С. 285-294.

9. Богдановский, В.А. Производительность труда в аграрной экономике России: состояние и тенденции / В.А. Богдановский //Известия высших учебных заведений. Поволжский регион. Общественные науки. – 2016. – No 4(40). – С. 249-261.

10. Bokusheva, R. Changes in the dependence of crop yields from climatic conditions. In: Methods of Agricultural Risk Assessment and Technologies for Coping with Climate Change Impact in Crop Production. St. Petersburg, 2011. – 412 p.

11. Greene, W. Econometric Analysis. 7th Edition, Prentice Hall. Upper Saddle River, 2012. – 560 p.