Қазақстандағы зығыр майына тұтынушылық сұраныстың ағымдағы жағдайына шолу

Зығыр майын тұтынудың артуы салауатты өмір салтының танымалдылығына, оны диетада қолданудың қарапайымдылығына және тамақ өндірушілердің сұранысының артуына байланысты. Зерттеу мақсаты – Қазақстандағы зығыр майы нарығын, оның даму проблемалары мен перспективаларын зерттеу. Әдістері – ашық және жабық кәсіби деректер базасынан салалық ақпарат, кәсіпорындардың есептілігі, олардың сыртқы экономик алық қызметі туралы мәліметтер, ғылыми әдебиеттердегі және БАҚ-тағы жарияланымдар, тұтынушылар мен сарапшылардан сұрау, бірыңғай ақпараттық массивке біріктірілге н көтерме және бөлшек сауда бағаларының мониторингі талданды. Нәтижелері – 2017-2021 жылдары республикада осы ауыл шаруашылығы дақылдары майының нарықтық ұсыныстарына егжей-тегжейлі жүйелі талдау жүргізілген, оның негізгі көрсеткіштерінің өсу қарқыны, заттай және құндық мәндегі сауда теңгерімінің сальдосы, Қазақстан Республикасының облыстары бойынша азық -түліктің осы түрін өндіру ұсынылған. Тұтыну мен тарату арналарына әсер ететін сыртқы факторлар қарастырылған. Коронавирустық пандемияға байланысты карантиндік шектеулердің әсері атап өтілген, бұл майлы тұқымдарды өсіруден бастап оларды өңдеуге дейінгі бүкіл тізбек бойынша қалыптасқан экономикалық байланыстарды бұзды. Шикізат пен тауарлық өнімді сатудың негізгі бағыттары анықталған. Қорытындылар – қазақстандық зығыр қосалқы кешені қысқа мерзім ішінде әлемдік көшбасшылардың үштігіне кіреді. Орта мерзімді перспективада отандық экспорттаушылардың нарықты құрылымдау және өз тауарларын брендтеу есебінен өз позицияларын нығайту мүмкіндігі бар. Өңдеу қуатт арын тарта отырып, май өнімдерінің жаңа рецептураларын әзірлеуді қоса алғанда, салалық зерттеулер жүргізу; ауыл шаруашылығы алқаптарының құнарлылығын сақтауды және арттыруды қамтамасыз ететін егіншіліктің үздік практикаларын қолдана отырып, зығыр өсіру алаңдарын ұлғайту қажет.

1. Как Казахстан стал крупнейшим в мире производителем масличного льна [Электронный ресурс] – 2020. – Режим доступа: https://forbes.kz/process/lnyanaya_de-rjava1577694019/.

2. Linseed Oil Market Size to Reach US$ 4,579 Mn by 2030 Says Acumen Research and Consulting [Электронный ресурс] – 2022. – Режим доступа: https://www.globenewswire.com/news-release/2022/06/16/2464390/0/en/Linseed-Oil-Market-Size-to-Reach-US-4-579-Mn-by-2030-Says-Acumen-Research-and-Consulting.html.

3. Отходы льна и их применение: рентабельная переработка уникального растения. [Электронный ресурс] – 2020. – Режим доступа: https://rcycle.net/othody/vidy/othodylna-i--ih--primenenie-rentabelnaya-pererabotkaunikalnogo-rasteniya.

4. В 327 раз вырос экспорт льняного масла за 5 лет. [Электронный ресурс] – 2020. – Режим доступа: https://www.oilworld.ru/analytics/obzory/308655.

5. Вывоз семян из Казахстана ограничили. Но маслоделов это не спасѐт [Электронный ресурс].-2020.-Режим доступа: https://www.oilworld.ru/analytics/worldmarket/331684.

6. Анализ рынка льняного масла в Казахстане – 2022. Аналитический отчет/ Tebiz Group, Алматы, 68 с.

7. Воронова, Н. С. Исследование белков семян льна как полноценных и необходимых для здоровья человека / Н. С. Воронова, Л. С. Бередина // Молодой ученый. – 2015. – No 14 (94). – С. 144–147.

8. Рынки. Льняной рай / Мой бізнес [Электронный ресурс]. – 2017. – Режим доступа: https://msb.aval.ua.

9. Лен: Казахстан входит в ТОП-3 мировых производителей и экспортеров / Все о пищевой индустрии [Электронный ресурс]. 2019. – Режим доступа: https://foodindustry.kz/len-kazahstan-vhodit-v-top-3-mirovyhproizvoditelej-i-eksporterov.

10. Zuk, M. Engineering flax plants to increase their antioxidant capacity and improve oil composition and stability / M. Zuk, A. Prescha, M. Stryczewska, J. Szopa // Journal of Agricultural and Food Chemistry. – 2012. – Vol. 60. – P. 5003–5012