Батыс Қазақстан облысының қой шаруашылығы: бәсекеге қабілеттілікті арттыру мәселелері мен факторлары

Осы мақаланың мақсаты Батыс Қазақстан облысының қой шаруашылығы саласындағы қалыптасқан жағдайды және болашақта оның тиімділігін арттыру әлеуетін бағалау болып табылады. Әдістері – статистикалық мәліметтерді талдау әдістері, оларды топтастыру, таралудың вариациялық және динамикалық қатарларын, экономикалық құбылыстардың өзара байланысын зерттеу. Нәтижелері – Батыс Қазақстандағы қой шаруашылықтары қызметінің негізгі бағыттары қаралған, ет және ет өнімдерін тұтыну көлемдерінің болжамы жасалған. Авторлар республиканың бұл батыс аумағы мұнай-газ секторына, машина жасауға, тамақ өнеркәсібіне, құрылыс индустриясына, астық шаруашылығына, мал шаруашылығына бағдарланған макроөңірге жататынын және одан әрі орнықты әлеуметтік-экономикалық өсу үшін елеулі мүмкіндіктерге ие екенін атап көрсеткен. Қортындылар – қой өсірудің негізгі мәселелері - жеке қосалқы шаруашылықтарда малдың 60%-дан астамының шоғырлануы, олардың төмен өнімділігі, қажетті еңбек пен тұрмыс жағдайларының болмауы, қой шаруашылығының ішкі кешенін тоқыма және тағам өнеркәсібімен интеграциялау, шикізатты өңдеудің заманауи жоғары тиімді технологиялары, мамандардың жетіспеушілігі. Осы міндеттерді шешу үшін Қазақстан Республикасында Shopan-ata Қазақстан қой өсірушілер Ұлттық қауымдастығының бастамасы бойынша қой шаруашылығын дамытудың салалық бағдарламасы әзірленген, оның мақсаты ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету және кәсіпкерлікті кеңінен тарату есебінен олардың әл-ауқатын жақсарту болып табылады. Авторлар қой шаруашылығы субъектілерінде асыл тұқымды істі ғылыми негізделген ұйымдастыруды енгізу қажет деп тұжырымдаған: жас малды өсіру, азықтандыру рационын жақсарту, жыл мезгілдері бойынша жайылымдардың орасан зор қорын тиімді пайдалана отырып, олардың өнімділігін, өнім сапасын арттыруға мүмкіндік беретін малды ұстау жүйелері мен тәсілдерін жақсарту.

1. Траисов, Б.Б. Кроссбредные мясошерстные овцы Западного Казахстана: монография / Б.Б. Траисов, Н.А. Балакирев, Ю.А. Юлдашбаев, Т.Н. Траисова, Б.К. Салаев. - М.: Издательство РГАУ-МСХА, 2019. - 297 с.

2. Бозымов, К.К. Акжаикская мясошерстная порода овец и пути ее улучшения : монография / К.К. Бозымов, Б.Б. Траисов, А.Н. Баяхов. - Уральск: Западно-Казахстанский аграрно-технический университет им. Жангир хана, 2014. - 229 с.

3. Tarshilova, L.S., Ibyzhanova, A.J., Yerzhanova, Z.K., Sultanov, A.U., Amangalieva, Z.K. Differentiating role of agro-climatic conditions in the development of grain farming in the region // Journal of Advanced Research in Law and Economics.- 2016.- Vol. 7.- Issue 5.- P. 1193-120.

4. Kenzhin, Z., Erzhanova, Z., Sultanova, M., Beisembayeva, G., Amangaliyeva, Z. The ways to improve the human resource management in order to optimize the migration processes within the ces member countries // International Journal of Applied Business and Economic Research.- 2016.- Vol. 14.- Issue 9.- P. 57375754.

5. Батыс Қазақстан облысының статистикалық жылнамалығы [Электрондық ресурс], -2021.- URL: //https://stat.gov.kz (қаралған күні: 16.01.2022).

6. Сабденов, Қ. Қой шаруашылығының тиімділігін арттыру / Қ. Сабденов, Ә.М. Омбаев, С. Шауенов, О. Исламов, Б. Құлатаев.- Шымкент: «Жебе» баспа үйі. -2010, 84 б.

7. Тореханов, А. Қой шаруашылығын дамытудың мүмкіндіктері [Электрондық ресурс]. - 2013.- URL: https://aqiqat.kazgazeta.kz/news/1849 (қаралған күні: 20.01.2022).

8. Бозымов, К.К. Акжаикская мясошерстная порода: история, современность: монография / К.К. Бозымов, Б.Б. Траисов, К.Г. Есенгалиев. - Уральск: Западно-Казахстанский аграрно-технический университет им. Жангир хана.- 2018. – 315с.

9. Баранина. Обзор ВЭД [Электронный ресурс].-2021.- URL: https://meatunion.kz/rus/ (дата обращения: 18.02.2022).

10. Смагулов, Д.Б. Пути повышения экономической эффективности овцеводческой отрасли на западе Казахстана / Д.Б. Смагулов, М.Б. Окумбекова // Наука и образование. - 2020. - Ч. 1.-№ 3-1 (60). - С. 128-133.