Аграрлық сектордағы тұйық цикл экономикасы

Мақсаты – әдебиеттің беделді көздерін талдау арқылы тұйық циклді экономикаға біртіндеп көшудің тұжырымдамалық негізін қамтамасыз ету.

Әдістері – олар жүйелікқұрылымдық талдау, ғылыми талдау және синтез қағидаттарына негізделген, сонымен қатар мәселенің логикалық түсіндірмесі мен сипаттамасын ұсынады. Әр түрлі шешімдер үшін тиісті сапалық және сандық зерттеу әдістері қолданылды: аналитикалық, синтетикалық, логикалық және басқалар.

Нәтижелер – бастапқы табиғи қорларды (мысалы, су, электр энергиясы) пайдалануды барынша азайту, ластаушы синтетикалық тыңайтқыштарды азайту және биоматериалдарды (мысалы, ауыл шаруашылығы қалдықтарын) және тазартылған сарқынды суларды барынша пайдалану есебінен ресурстардың тиімділігін арттыру тәсілдері ұсынылған, бұл аграрлық өнеркәсіпте тұйық циклді экономикаға біртіндеп көшуге ықпал етеді. Тұйық цикл экономикасының маңыздылығын ескере отырып, осы тұжырымдаманы мемлекеттік деңгейде қолдаудың маңыздылығын атап өткен жөн.

Қортынды – ауыл шаруашылығы қалдықтарын рециркуляциялау перспективада экономикалық, экологиялық және әлеуметтік аспектілерде бірқатар артықшылықтар алуға мүмкіндік береді. Мемлекет тұйық циклді экономиканы дамытуға капиталды инвестициялауға тиіс, өйткені ұзақ мерзімді перспективада осы ауысудан түсетін нақты пайда айтарлықтай ұлғаятын болады. Жабық цикл экономикасының тиімділігі мен функционалдығын ғана емес, сонымен қатар осы жүйенің жұмысына ықпал ететін зерттеулер мен инновацияларды зерттеу маңызды.

1. Taghikhah, F. Extending the supply chain to address sustainability / F. Taghikhah, A. Voinov, N. Shukla // Journal of Cleaner Production. – 2019. – № 229. – Р. 652-666.

2. Бакирбекова, А. М. Зарубежный опыт инновационного развития агропромышленного комплекса / А. М. Бакирбекова, Е. К. Молдакенова, Ч. У. Акимбекова // Проблемы агрорынка. – 2021. – № 3. – С. 31-43.

3. Rodias, E. Water-Energy-Nutrients Synergies in the Agrifood Sector: A Circular Economy Framework / E. Rodias, E. Aivazidou, C. Achillas, D. Aidonis, D. Bochtis // Energies. – 2021. – № 14 (1). – Р. 159.

4. Brînzan, O. A market-based economic instrument to better use water in agriculture / O. Brînzan, M. Dragoi, D. Bociort, E. Tigan, N. Mateoc-Sîrb, M. Lungu // Sustainability. – 2020. – № 12. – Р. 1473.

5. Alpysbayev, К. S. “Green” Economy: Realities and Prospects in Agriculture / К. S. Alpysbayev, Y. E. Gridneva, G. S. Kaliakparova // Problems of AgriMarket. – 2021. – № 3. – Р. 44-50.

6. Toop, T. A. AgroCycle – Developing a circular economy in agriculture / T. A. Toop, S. Ward, T. Oldfield, M. Hull, M. E. Kirby, M. K. Theodorou // Energy Procedia. – 2017. № 123. – Р. 76–80.

7. Montoro, S. B. Anaerobic co-digestion of sweet potato and dairy cattle manure: A technical and economic evaluation for energy and biofertilizer production / S. B. Montoro, J. Lucas, D. F. L. Santos, M. S. S. M. Costa // Journal of Cleaner Production. – 2019. – № 226. – Р. 1082–1091.

8. Blades, L. Circular Biogas-Based Economy in a Rural Agricultural Setting / L. Blades, K. Morgan, R. Douglas, S. Glover, M. De Rosa, T. Cromie, B. Smyth // Energy Procedia. – 2017. – № 123. – Р. 89–96.

9. Balawejder, M. Foliar fertilizer based on calcined bones, boron and molybdenum-a study on the development and potential effects on maize grain production / M. Balawejder, N. Matlok, J. Gorzelany, M. Pieniazek, P. Antos, G. Witek, M. Szostek // Sustainability. – 2019. – № 11. – Р. 5287.

10. Allesina, G. Gasification of cotton crop residues for combined power and biochar production in Mozambique / G. Allesina, S. Pedrazzi, F. Allegretti, N. Morselli, M. Puglia, G. Santunione, P. Tartarini // Applied Thermal Engineering. – 2018. – № 139. – Р. 387–394.

11. Antoniou, N. Contribution to Circular Economy options of mixed agricultural wastes management: Coupling anaerobic digestion with gasification for enhanced energy and material recovery / N. Antoniou, F. Monlau, C. Sambusiti, E. Ficara, A. Barakat, A. Zabaniotou // Journal of Cleaner Production. – 2019. – № 209. – Р. 505–514.

12. Zied, D. C. Study of Waste Products as Supplements in the Production and Quality of Pleurotus ostreatus var. Florida / D. C. Zied, A. Pardo-Giménez, G. A. de Oliveira, J. Carrasco, M. L. Zeraik // Indian Journal of Microbiology. – 2019. – № 59. – Р. 328–335.

13. Amran, M. A. Value-Added Metabolites from Agricultural Waste and Application of Green Extraction Techniques / M. A. Amran, K. Palaniveloo, R. Fauzi, N. M. Satar, T. B. M. Mohidin, G. Mohan, A. S. Razak, N. Arunasalam, T. Nagappan, J. S. S. Seelan // Sustainability. – № 13 (20). – Р. 11432.

14. Kenzhin, Z. Streamlining human resource management at enterprises operating within Kazakhstan present-day agro-industrial complex / Z. Kenzhin, M. Bayandin, S. Primbetova, A. Tlesova, I. Bogdashkina // The Journal of Internet Banking and Commerce [Электронный ресурс]. – 2016. – URL: https://www.icommercecentral.com/open-access/streamlining-human-resource-management-at-enterprises-operating-within-kazakhstans-presentday-agroindustrial-complex.php?aid=82691 (дата обращения: 12.12.2021).