Инвестициялар Қазақстанның АӨК-ін дамытудың ынталандырушы факторы ретінде

Мақсаты - Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніндегі қызметті тиімді басқару және ынталандыру үшін инвестициялық жобалаудың ұйымдастырушылық-экономикалық аспектілерін зерттеу.
Әдістері - библиометрикалық, топтастыру және жалпылау, бақылау, синтез және салыстырмалы талдау.
Нәтижелері - инвестициялық менеджмент жобаларын оңтайландыру бойынша алғашқы дереккөздерге шолу жасалған. Covid-19 пандемиясы жағдайында елдегі әлеуметтік-экономикалық жағдайға баға берілген. Ауыл шаруашылығы өнімдерінің (өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы салаларының) өсуі байқалады. Соңғы тоғыз жылда "негізгі капиталға инвестициялар" құрылымында аграрлық секторға инвестициялардың үлесі айқындалды. Субсидиялау, жеңілдікті салық салу, кедендік баждарды ұсыну негізінде жобалық қаржыландыру саласында ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді мемлекеттік қолдаудың нысандары мен шаралары жинақталған. Республиканың өңірлері бойынша инвестициялық жобалардың іске асырылуы көрсетілген. Инвестицияларды бөлуге және өңдеу зауыттарын, фермаларды, жылыжайларды құруда жаңа ақпараттық технологияларды, цифрлық жүйелерді енгізу қажеттігіне баса назар аударылған. Техника мен жабдықтың негізгі түрлерінің жай-күйіне талдау жасалған, олардың тозуының жоғары дәрежесі көрсетілген.
Қортындылар - инвестициялық дизайн қажетті инвестициялардың мөлшерін бағалауға, экономикалық орындылықты есептеуге және ықтимал қауіптерді ескеруге мүмкіндік береді. Ақша салуға байланысты бизнес-жобаларды бағалау олардың жіктелуіне негізделуі керек. Инвестициялау мақсаттары бойынша: шығарылатын өнімдердің көлемін ұлғайтуды, олардың ассортиментін кеңейтуді, өнімдер мен қызметтердің сапасын арттыруды, ауыл шаруашылығы кәсіпорнының шаруашылық қызметін жаңартуды, тауарлар мен сервистің өзіндік құнын төмендетуді қамтамасыз етеді. Тәуекелдерді азайту үшін шаруашылық жүргізуші субъектінің менеджменті қолайсыз жағдайларды болжауға және алдын-алу шараларын қабылдауға бағытталуы керек. Инвестициялық бағдарламаларды орындау бойынша ұсыныстар мен ұсынымдар әзірленген (мемлекеттік қаржыландыру мөлшерінің өсуі, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер үшін кредиттік ресурстардың қолжетімділігін арттыру, жаңа технологияларды енгізу).

1. Смагулова, Ш.А. Қазақстанның мемлекеттік даму бағдарламаларын жүзеге асыруда жобалық басқаруды енгізу / Ш.А. Смагулова // Central Asian Economic Review. – 2020. - №6 (135). - Б. 6-19.

2. Данные Министерства национальной экономики РК [Электронный ресурс].-2021.- URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/economy/press/news/details/268033?lang=ru/ (дата обращения: 12.10.2021).

3. Qian, X. Production planning and equity investment decisions in agriculture with closed membership cooperatives / X. Qian // European Journal of Operational Research. - 2021.- Vol. 294. - n. 2. - P.684–699.

4. Zandi, P. Agricultural Risk Management Using Fuzzy TOPSIS Analytical Hierarchy Process (AHP) and Failure Mode and Effects Analysis (FMEA) / P. Zandi, M. Rahmani, M.Khanian & A.Mosavi // Agriculture. - 2020. - Vol. 10. - n. 11. - P.1-28.

5. Yet, B. Evidence-based investment selection: Prioritizing agricultural development investments under climatic and socio-political risk using Bayesian networks / B. Yet, C. Lamanna, K.D. Shepherd & T.S. Rosenstock // PLOS ONE. - 2020. - Vol. 15. - n. 6. - Р.1-22.

6. Смагулова, Ш.А. Қазақстанның Алматы облысында инвестициялық жобаларды жүзеге асыру / Ш.А. Смагулова // Проблемы агрорынка. – 2020. - №4. - Б.86-93.

7. Assa, H. An examination of the role of price insurance products in stimulating investment in agriculture supply chains for sustained productivity / H. Assa, H. Sharifi & A. Lyons // European Journal of Operational Research. - 2020. - Vol. 288. - n. 3. - Р. 918-934.

8. Москвин, В.А. Инвестиционные проекты в мире социальных систем: монография / В.А. Москвин. – М.: Инфра-М, 2016. – 254с.

9. Braun, T. Configurations for Interorganizational Project Networks: The Interplay of the PMO and Network Administrative Organization / T. Braun // Project Management Journal. - 2018. - Vol. 49. - n. 4. - Р. 53–61.

10. Steen, J. A Dynamic Capabilities Model of Innovation in Large Interfirm Projects / J. Steen, J.A. Ford & M.-L. Verreynne // Project Management Journal.- 2021.- vol.52.-Р.488-503.

11. Национальный план развития страны до 2025 года [Электронный ресурс].-2021.- URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/economy/press/news/details/174689?lang=ru/ (дата обращения: 17.03.2021).

12. Национальный проект по развитию агропромышленного комплекса РК на 2021- 2025 годы. Министерство сельского хозяйства РК [Электронный ресурс].- 2020.- URL:https://www.gov.kz/memleket/entities/karaganda-agro/press/news/details/247099?lang=kk/ (дата обращения: 26.08.2021)

13. Данные Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс]. -2021 .- URL: https://stat.gov.kz/for_users/dynamic/ (дата обращения: 10.10.2021).

14. Данные Министерства сельского хозяйства РК [Электронный ресурс]. - 2021.- URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/moa/press/news/details/17352?lang=ru/ (дата обращения: 09.10.2021).

15. Автопарк сельхозтехники критически устарел в Казахстане [Электронный ресурс]. - 2020. - URL: https://pkzsk.info/avtopark-selkhoztekhniki-kriticheski-ustarel-v-kazakhstane (дата обращения: 02.04.2020).