Қазақстан Республикасындағы цитрус шаруашылығының даму үрдістері

Мақсаты – Қазақстан Республикасында цитрус жемістерін өндірудің мүмкіндіктері мен перспективаларын, импорттық өніммен салыстырғанда елде цитрус дақылдарын өсірудің экономикалық орындылығын, сондай-ақ оларды өсіру, сақтау, жеткізу және өткізу кезінде кәсіпкерлер үшін артықшылықтарды белгілеу.
Зерттеу әдістері – статистикалық, аналитикалық, дерексіз-логикалық.
Нәтижелері – цитрус жемістерін әртүрлі салаларда пайдалану салалары көрсетілген: ауыл шаруашылығы, тағам өнеркәсібі, медицина және т.б. шетелдік тәжірибе ұсынылған. Республика аумағындағы цитрус жемістерінің бағасы, импорты бойынша статистикалық деректер талданған. Олардың көп мөлшерде алынуын тежейтін факторлар жинақталған: жақын және алыс шетел мемлекеттері тарапынан бәсекелестіктің күшеюі; осы жемістерді қайта өңдеу бойынша инфрақұрылымның нашар дамуы, көлік логистикасы, өнімдердің дайын ассортиментін өткізу, инвесторлардың қызығушылығының жеткіліксіздігі.
Қортындылар – саланы пәрменді мемлекеттік қолдау, селекциялық және тұқым шаруашылығы субъектілерінің материалдық-техникалық базасын жаңарту, жаңа технологияларды қолдану, өнімділікті арттыру, экологиялық таза өнім өндіру үшін цифрландыру, қазақстандық цитрус өнімдерін экспортқа шығару үшін жағдайлар жасау, бірлескен сауда миссияларын ұйымдастыру және Еуразиялық экономикалық одаққа қатысушы елдердің өндірушілері мен басқа да шетелдік әріптестер арасындағы келісімдер қажет. Медицина цитрус дақылдарына адамның ұтымды тамақтануында өте маңызды орын береді, өйткені олардың құрамындағы дәрумендер мен минералды тұздар ақуыздар, майлар және көмірсулар сияқты өте маңызды қоректік заттар болып табылады. Өткен ғасырда әлемдік бағбандықта цитрустық екпелер алма, алмұрт, өрік және шие бақтарын артта қалдырып, бірінші орынға ие болды.

1. Гриднева, Е.Е. Плодоовощная отрасль Южно-Казахстанского региона: состояние и перспективы / Е.Е. Гриднева, Г.Ш. Калиакпарова, Н.М. Калманова // Проблемы агрорынка. - 2020. - №3. - C. 180-186.

2. Сколько тратят казахстанцы на фрукты и овощи [Электронный ресурс]. - 2021. - URL: https://ru.sputnik.kz/economy/20210402/16683147/ (дата обращения: 1.10.2021).

3. Казахстан: рынок соков прямого отжима [Электронный ресурс]. - 2015. - URL: https://ukrprod.dp.ua/2015/02/25/kazaxstan-rynok-sokov-pryamogo-otzhima.html (дата обращения: 1.10.2021).

4. Плодово-ягодные выжимки (яблочный, виноградный, цитрусовый) в кормлении коров [Электронный ресурс]. - 2019. - URL: https://soft-agro.com/korovy/plodovo-yagodnyevyzhimki-yablochnyj-vinogradnyj-citrusovyjv-kormlenii-korov.html (дата обращения: 30.09.2021).

5. Апельсины для коровы [Электронный ресурс]. - 2011. - URL: http://www.upakovano.ru/news/30077 (дата обращения: 12.10.2021).

6. Комитет по статистике и доходов. Импорт - Экспорт цитрусовых [Электронный ресурс].-2020.-URL: https://kgd.gov.kz/ru/news/archive?page=1(дата обращения: 13.10.2021).

7. Что и откуда завозят в Казахстан в преддверии Нового года [Электронный ресурс]. - 2019. - URL:https://kursiv.kz/news/obschestvo/2019-12/chto-i-otkuda-zavozyat-v-kazakhstan-v-preddverii-novogo-goda (дата обращения: 12.10.2021).

8. Лимоны на вес золота: всего за месяц цена на эти полезные плоды цитрусовых выросла ещё на 48% [Электронный ресурс]. - 2020. - URL: https://www.energyprom.kz/ru/a/monitoring/ (дата обращения: 12.10.2021).

9. Экзотические для Казахстана лимоны выращивают в районах ЮКО [Электронный ресурс]. - 2018. - URL: https://otyrar.kz/2018/01/ekzoticheskie-dlya-kazaxstana-limony-vyrashhivayut-v-rajonax-yuko/ (дата обращения: 12.10.2021 г.)

10. Тажибаева, Р.М. Государственная поддержка аграрного сектора Казахстана / Р.М. Тажибаева // Проблемы агрорынка. - 2021. - №1. - C. 44-49.