Қазақстанда ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау инфрақұрылымын кластерлік талдау: даму бағыттары мен перспективалары

Мақсаты – мақала Қазақстан экономикасының ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау инфрақұрылымы объектілеріне қажеттілігін және оны одан әрі дамыту перспективаларын анықтауға арналған.

Әдістері – статистикалық, факторлық және к-орташа кластерлік талдау.

Нәтижелері - ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау орындарының тиімді жұмыс істейтін желісінің халықты азық-түлікпен қамтамасыз етудің тұрақтылығына әсері, маусымаралық кезеңде баға құбылмалылығы мен жеткізілімнің төмендеуі негізделген. Авторлар шет елдердегі ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасын сақтауға және қоймалауға арналған қазіргі заманғы үй-жайлар заманауи ақпараттық технологиялар мен компьютерлік жүйелерді тұтынушылардың тауар топтарын жинақтауға және өнімнің қажетті көлемін тұтынушыға дейін ең аз шығынмен жеткізуге өтінімдерін қалыптастыру үшін пайдалануға мүмкіндік беретін логистикалық көтерме тарату орталықтарын (КТО) құру арқылы сақтау және өткізу функция-ларын біріктіретінін анықтаған. Республикада аграрлық өнімнің негізгі түрлерін жинау және пайдалану көрсеткіштерін талдау негізінде (жыл басындағы қорлар, жалпы жинау, импорт, өнеркәсіптік пайдалану және ішкі тұтыну, ысыраптар, экспорт, халықтың жеке тұтынуы, жыл соңындағы резервтер, қоймалардың болуы, тапшылық) оны сақтау инфрақұрылымына қажеттілік айқындалған. Қойма ғимараттарын кластерлеу негізгі белгілерге сәйкес жүргізілген: бір реттік сақтау көлемі, шығындар деңгейі, климаттық қоймалардың болуы және көлік механизмі, соның негізінде бес кластер анықталған.

Қортындылар – қоймалардың кластерлік талдауы оларды ел өңірлері бойынша бөлудің әркелкілігі мен ұтымсыздығын көрсетті. Кто базасында әртүрлі қуаттылықтағы жаңа құрылыстарды – олардың қажеттіліктеріне қарай Қазақстанның әртүрлі облыстарында шоғырланған ірі хабтарды жаңғырту және салу қажет.

1. Gustavsson, J. Global food losses and food waste – extent, causes and prevention / J. Gustavsson, C. Cederberg, U. Sonesson, R. Otterdijk, A. Meybeck // FAO. Rome, 2011. – P. 30-54.

2. Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 июля 2018 года № 423. Об утверждении Государственной программы развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2017 – 2021 годы [Электронный ресурс].- 2018.– URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000423 (дата обращения 15.04.2021).

3. Дубров, A.M. Многомерные статистические методы/ A.M.Дубров, В.С.Мхитарян, Л.И.Трошин// Финансы и статистика. – М., 2003. – C. 352.

4. Meyers, L. S. Performing Data Analysis Using IBM SPSS/ L. S. Meyers // Wiley, 2013. – P. 100-130.

5. Zhong, T. Achieving urban food security through a hybrid public-private food provisioning system: the case of Nanjing, China / T. Zhong, Z. Si, J. Crush // Food Security. – 2019. – N11. – P.1071–1086.

6. Ahmad, M.S., Siddiqui, M.W. Prevailing Marketing Channels and Marketing Systems. In: Postharvest Quality Assurance of Fruits / M.S. Ahmad, M.W. Siddiqui // Springer, Cham, 2015. – P. 265.

7. Материалы Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому плани рованию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс].– 2021.- URL: https://stat.gov.kz/official/industry/17/statistic/7 (дата обращения 15.04.2021).

8. Материалы Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс].– 2021.- URL: https://stat.gov.kz/official/industry/26/statistic/8 (дата обращения 15.04.2021).

9. Материалы Министерства торговли и интеграции Республики Казахстан [Электронный ресурс].– 2021.- URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/mti/documents/details/61426?lang=ru (дата обращения 15.04.2021).

10. Материалы Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс].– 2021.- URL: https://stat.gov.kz/official/industry/14/statistic/7 (дата обращения 15.04.2021).

11. Раимбеков, Ж.С. Цифровизация цепей поставок продовольственной продукции /Ж.С. Раимбеков, Б.У.Сыздыкбаева // Трансформация системы высшего образования, бухгалтерского учета и аудита в эпоху формирования цифровой экономики: Материалы Междунар. науч.-практ. конф. -Тараз,: ТИГУ, 2021. – С. 325-329.