COVID-2019 жағдайында Қазақстан Республикасының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету

Мақсаты – Қазақстан Республикасының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету проблемаларын және оларды шешу жолдарын қарау. Азық-түлік саясаты ұлттық қауіпсіздіктің негізі және экономиканың аграрлық секторын дамытудың маңызды бағыты болып табылады, оның мәні халықтың шұғыл қажеттіліктерін барынша қанағаттандыруға және жеткілікті мемлекеттік резервтерге, белсенді төлемдер мен сауда баланстарына ие болуға мүмкіндік беретін экономикалық өсу деңгейін арттырудан тұрады.  Міндеттері – отандық нарықта тамақ өнімдерінің бәсекелестік артықшылықтарын арттыру, сондай-ақ тауарлардың отандық брендін құру қажеттілігін көрсету. Нәтижелер – COVID-2019-ның азықтүлік жүйелеріне тигізетін терең әсері талданды, ол бірқатар себептерге байланысты бүкіл әлемде адамдардың азық-түлікке қол жетімділігіне қауіп төндірді. Еуразиялық экономикалық одақ, мемлекетаралық интеграцияны дамыту, Бірыңғай азық-түлік мәселесін және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды іске асыру жағдайында ауыл шаруашылығы өнімдерінің ортақ нарығы мүдделерінің теңгерімін сақтау және ЕАЭО-ға кіретін мемлекеттердің егемендігін қорғау маңызды аспект болып табылатыны анықталды. Мақалада Қазақстандағы ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерінің өндірісіне (19902020 жж.), ет, сүт, жұмыртқа, картоп, көкөніс және бақша өнімдері және т. б. бойынша елдегі өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейіне талдау берілген. Авторлар деректерді ЕАЭО елдерінде ауыл шаруашылығы өнімдерін шығару бойынша салыстыру жоспарында келтіреді. Мақалада Қазақстандағы ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерінің өндірісіне (1990-2020 жж.), ет, сүт, жұмыртқа, картоп, көкөніс және бақша өнімдері және т.б. бойынша елдегі өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейіне талдау берілген. Мал басы санының өзгеру, сондай-ақ республикада және әлемде ет өндірісінің, халықтың жан басына шаққандағы азық-түлікті тұтынудың өсу серпіні ұсынылған. Авторлар деректерді ЕАЭО елдерінде ауыл шаруашылығы өнімдерін шығару бойынша салыстыру жоспарында келтіреді. Қазақстандық астық пен ұн экспортының көлемі көрсетілген. Мақаланың қорытынды бөлігінде Қазақстан Республикасында азық-түлік тұрақтылығын қамтамасыз етудің перспективалық бағыттары қаралған. Қорытындысында елдің азық-түлік тәуелсіздігін қамтамасыз ету үшін импортты алмастыру саясатын жүргізу, жеңілдетілген шағын несие беруді пайдалану, тар бағытталған экспорттан тауарларды әртараптандыруға сыртқы сауда қызметін дамыту қажеттігі көрсетілген.

1. Сатыбалдин, A.A. Стратегия экономической безопасности и социальной стабильности Казахстана: коллективная монография / A.A. Сатыбалдин.Алматы: Институт экономики КН МОН РК, 2019.-740 с.

2. Назарбаев, Н.А. Народонаселение. Обеспечение продовольственной безопасности требует комплексных усилий всех государств [Электронный ресурс]. 2019.URL: https://is.gd/x5OwUI (дата обращения: 10.10.2019).

3. Акимбекова, Г.У. Снижение себестоимости зерна и продуктов его переработки: отраслевые и региональные особенности / Г.У. Акимбекова, А.Б. Баймуханов, У.Р. Қасқабаев // Проблемы агрорынка.-2020.- №2.-С.11-19.

4. Назарбаев призвал поддержать собственные товары [Электронный ресурс].2018.URL: https://is.gd/29Whuv (дата обращения: 05.10.2018).

5. Стоит ли инвестировать в сельское хозяйство Казахстана [Электронный ресурс].- 2020. URL: https://is.gd/WM6o4d (дата обращения: 16.10.2020).

6. Кожахметов, Г.А. Правильное питание для здорового образа жизни населения Казахстана/ Г.А Кожахметов, О.В Лашкарева // Проблемы агрорынка.-2020.-№3.-С.1-7.

7. FAO. Rome Declaration of World Food Summit it Plan of Action [Electronic resource].2016.-URL:htpp:/www.fao.org/wfs/final (date of access: 13.11.2016).

8. Согласно приведенным в докладе ООН данным, рост числа голодающих и сохранение проблемы неполноценного питания могут поставить под вопрос возможность ликвидации голода к 2030 году [Электронный ресурс].-2020.-URL: https://is.gd/RVsX8g (дата обращения: 13.11.2020).

9. Филимонова, Е.А. Проблемы методологии экономической безопасности в условиях экономического кризиса / Е.А.Филимонова //Российское предпринимательство.2015. - №16(13). -С.1949-1964.

10. Барышева, Г.А. Российское сельское хозяйство: 150 лет перманентных реформ и их последствия/ Г.А. Барышева, Ю.С.Нехорошев // Материалы к публичным лекциям.2003.№35. -С.34-39.

11. Зинченко, А.П. Аграрная политика / А.П. Зинченко, В.И Назаренко, В.В. Шайкин.М.: Колос, 2015. – 243с.

12. Жолмуханова, А.Ж. Продовольственная безопасность Казахстана: состояние, проблемы, пути решения/ А.Ж. Жолмуханова, А.Ж. Койтанова // Проблемы агрорынка.2018.-№3.С.23-29.