ҚАЗАҚСТАННЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ӨНДІРІСІНІҢ ЭНЕРГИЯ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУДЫҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ

Зерттеу мақсаты ретінде авторлар еліміздің агроөнеркәсіптік кешенінің энергия тиімділігін арттыру мәселелерін қарады. Тақырыптың өзектілігі ұлттық экономиканың зерттелетін секторы жоғары энергия сыйымдылығымен және энергия ресурстарын тиімді тұтынудың төмен деңгейімен сипатталады, бұл ішкі және әлемдік нарықтардағы өнімнің бәсекеге қабілеттілігіне теріс әсер етеді. Негізгі проблемалар, энергияның төмен тиімділігіне әсер ететін факторлар анықталған. Аграрлық секторда ресурстарды үнемдейтін инновациялық технологиялар: нақты егіншілік жүйесін, биогаз технологияларын енгізу есебінен энергия үнемдеуді арттырудың маңыздылығы негізделген. Олардың жеке элементтерінің артықшылықтары, энергия ресурстарын ұтымды пайдалануды қамтамасыз ететін экономикалық тиімділік ұсынылған. Спутниктік және компьютерлік техникалық құралдар кешеніне негізделген дақылдардың өнімділігін басқару жүйесін жандандыруға бағытталған ұсыныстар жасалған. Биогаз технологияларын қолдану бойынша шет елдердің тәжірибесі талданды, бұл тек энергетикалық ғана емес, сонымен қатар экологиялық міндеттерді шешуге ықпал ететін жаңартылатын энергетиканың осы бағытын дамытудың перспективаларын көрсетеді. Мал фермалары мен ауыл тұрғындарының энергетикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін биогаз өндіретін қондырғыларды пайдаланудан айтарлықтай пайда көрсетілген. Бір мезгілде ауыл шаруашылығы өндірісінің қалдықтарын ұтымды басқаруға мүмкіндік беретін биогаз жобаларын іске асырудың экономикалық орындылығы мен тиімділігі дәлелденді. Егер саланың қалдықтары тиісті түрде қайта өңделмесе, мал шаруашылығы саласының ауқымын кеңейту қоршаған ортаға теріс әсер етуі мүмкін екендігіне байланысты Ауылдық жерлерде экологиялық таза биогаз технологияларын ілгерілетуді ынталандыру жөнінде ұсыныстар әзірленді.

агроөнеркәсіптік кешен, энергия тиімділігі, энергетикалық ресурстар, энергия сыйымдылығы, нақты егіншілік жүйесі, мал шаруашылығы саласы, биогаз технологиялары, қоршаған орта

1. Soltangazinov, A. Energy Efficiency as a Factor of Sustainable Development in Kazakhstan / A. Soltangazinov, Z. Smagulova, M. Amirova, L. Kashuk, M. Karimbergenova, A. Kadyrova // International Journal of Energy Eco- nomics and Policy.-2020.- 10(1).- Р. 325-330.

2. Рада, А.О. Разработка методики оценки эффективности внедрения цифровых технологий в агропромышленном комплексе/ А.О. Рада, Е.А. Федулова, П.Д. Косинский // Техника и технология пищевых производств. - 2019. - Т. 49.- №3. -С. 495-504.

3. Якушев, В.П. Цифровые технологии точного земледелия в реализации приоритета «умное сельское хозяйство» России / В.П. Якушев // Вестник российской сельскохозяйственной науки. - 2019. - № 2. - С. 11-15.

4. Курманова, Г.К. Мониторинг земель на основе ГИС-технологий / Г.К. Курманова, А.А. Молдахметов / Г.К. Курманова // Проблемы агрорынка.- 2018. - № 2. - С. 202-208.

5. Лагун, А.А. Предпосылки и экономическая эффективность внедрения системы точного земледелия в сельскохозяйственных предприятиях Вологодской области / А.А. Лагун, И.Н. Шилова // Вестник Воронежского государственного аграрного университета. - 2018. - № 2 (57). С. 217-226.

6. В Казахстане идет цифровая трансформация агрокомплекса [Электронный ресурс]. - 2020.- URL: http://www.profit.kz/articles/ 14598/V-Kazahstane-idet-cifrovaya-transformaciya-agrokompleksa/ (дата обращения: 27. 06.2020).

7. Жумашева, С.Т. Цифровизация как основа инновационного потенциала аграрного производства Казахстана / С.Т. Жумашева, А. Муханова, Ж.Б. Смагулова // Проблемы агрорынка. - 2020. - № 2. - С. 45-52.

8. Садчиков, А.В. Повышение энергетической эффективности биогазовых установок / А.В. Садчиков // Фундаментальные исследования. - 2016. - № 10.- Ч. 1. - С. 83-87.

9. Lei Gu. Where is the future of China’s biogas? Review, forecast, and policy implications / Lei Gu, Yi-Xin Zhang, Jian-Zhou Wang, Gina Chen, Hugh Battye // Petroleum Science.- 2016.- Vol.- 13.- issue 3. -P. 604-624.