АГРАРЛЫҚ САЛАДАҒЫ ӨНДІРІСТІК ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРДІ ФАКТОРЛЫҚ ТАЛДАУ

Зерттеудің міндеті - қолданбалы математиканың заманауи әдісін-ауылшаруашылық қызметінің өзара тәуелді және өзара тәуелді құбылыстары мен процестерін анықтауға мүмкіндік беретін факторлық талдауды көрсету. Олардың кейбіреулері тікелей байланысты, басқалары жанама. Бұдан шығатыны, маңызды әдіснамалық аспект факторларды және олардың зерттелетін экономикалық көрсеткіштердің көлеміне әсерін зерттеу болып табылады. Факторлық талдау әдісі Қазақстанның Жамбыл облысының агроөнеркәсіптік кешенінің мысалында көрсетілген. Оның өндірістік көрсеткіштері суармалы егіншілік жағдайында ұсынылған. Ауыл шаруашылығы дақылдарының шығымдылығын болжау нәтижелері берілген, аграрлық өндірісті дамытудың экономикалық-математикалық модельдері әзірленген. Ауылшаруашылық кәсіпорнының маркетингтік қызметін басқару жүйесі және ақпараттық өзара әрекеттесу схемалары, модельдеу принциптері мен әдістері ұсынылған. Зерттелген математикалық құбылыстарды өңдеу нәтижесінде алынған сандар арасындағы байланыс анықталды, олардың кейбіреулері іргелі және факторлық талдаудың барлық процедураларының негізі болып табылады. Айнымалылар арасындағы корреляциялық матрицаның моделін құратын маңызды элементтер көрсетілген. Орташа өндіріс динамикасындағы өндірістік факторлардың ауытқуын тегістеу мақсатында жасалды. Нәтижесінде көп өлшемді статистикалық әдістер перспективалы болып табылады. Авторлар факторлық талдауды қолдану зерттелетін аймақтың ауыл шаруашылығындағы жағдайды объективті және жан-жақты көрсететінін айтады.

суармалы егіншілік, өнімділік, ауылшаруашылық дақылдары, өндіріс, факторлық талдау, модельдеу, қолданбалы пакеттер, индикаторлар, болжау, матрица

1. Абуов, К.К. Математическое программирование и экономико-математическое моделирование производственных систем в сельском хозяйстве / К.К. Абуов. - Алматы: Кайнар, 2012. - 176 с.

2. Вучков, И. Прикладной линейный регрессионный анализ / И. Вучков, Л. Бояджиева, Е.Солакова. - М.: Финансы и статистика, 2017. - 239 с.

3. Козлов, А.Ю. Статистический анализ данных в MS EXCEL: учебное пособие / А.Ю. Козлов. - М : Инфра-М, 2014. - 320 с.

4. Монахов, А.В. Математические методы анализа экономики / А.В. Монахов.- СПб.: Питер, 2012. - 176 с.

5. Гузеев, В.И. Математическое моделирование технологических процессов и производств [Электронный ресурс].- 2015.- URL: http://www.search.rsl.ru/ru/record/01008960596 (дата обращения: 19.08.2020).

6. Бобренева, И.В. Математическое моделирование в технологиях продуктов питания животного происхождения: учебное пособие/И.В. Бобренева.- М.: Изд-во «Лань», 2019. - 124 с.

7. Сельское хозяйство Жамбылской области за 2008-2019 годы. - Тараз: Сеним, 2019. - 202 с.

8. Вардиашвили, Н.Н. Математическое моделирование и информационные технологии в решении финансовых задачах / Н.Н. Вардиашвили.- Алматы: Бастау, 2015. - 348 с.