ОРГАНИКАЛЫҚ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ: ТҰЖЫРЫМДАМАЛЫҚ ҰСТАНЫМ

Жарияланым бірнеше жаһандық дағдарыстардың қабаттасуы жағдайында Органикалық ауыл шаруашылығының даму проблемаларын: азық-түлік, климаттық, қаржылық, "пандемиялық" және оларды шешудегі Қазақстанның мүмкіндіктерін зерттеуге арналған. Автор органикалық қозғалыс мақсаттарына жету үшін динамикалық мемлекеттік стратегия қажеттілігін негіздейді. Халықаралық ұйымдар әзірлеген базистік қағидаттар мен критерийлер және олардың Қазақстан Республикасының нормативтік және заңнамалық актілерімен арақатынасы тұжырымдамалық тұрғыдан қаралды. Елдегі қоғамдық және мемлекеттік ұйымдардың органикалық қозғалысының қалыптасуына қосқан үлесіне қысқаша шолу жасалды. Әлемдегі және Қазақстандағы ағымдағы ахуалға талдау ұсынылды. Тұжырымдамалық позиция ауылшаруашылықты жаһандық экологияландыру парадигмасына негізделген, бұл кезде әр мемлекет қоршаған ортаға, адам денсаулығына, өсімдіктер мен малдар өміріне қауіпсіз ауылшаруашылық технологияларына көшу үшін жер мен топырақ ресурстарының бар әлеуетін барынша арттыруға тырысады. Әлем халқын азық-түлікпен қамтамасыз етудегі органикалық ауыл шаруашылығының рөлі, оның даму перспективалары мен проблемалары туралы шетелдік ғалымдардың көзқарастары мен пікірлеріне шолу жасалған. Қысқа мерзімді перспективада органикалық сектор ареалдарын кеңейту параметрлері тұжырым- дамалық тұрғыдан үш сценарий бойынша айқындалды: прагматикалық, оңтайлы және нақты. Органикалық секторды қолдау жөніндегі міндеттер мен бағдарламалық шаралар аталды. Автордың ұсыныстары аграрлық экономиканың 2026 жылға дейінгі әлеуметтік- экономикалық даму бағдарламасын әзірлеу кезінде, сондай-ақ республикалық және өңірлік деңгейлерде басқару шешімдерін қабылдау кезінде әдіснамалық база ретінде пайдаланылуы мүмкін.

жер ресурстары, дәстүрлі және органикалық егіншілік, тұжырымдама, агроэкология, мотивация, тыңайтқыштар, пестицидтер, сценарий, әртараптандыру, орта мерзімді перспектива

1. The World of organic agriculture statistics and emerging trends [Electronic resource].- 2019.- URL: http:// www.shop.fibl.org/CHde/ mwdownloads/download/link/ id/1093/?ref=1 [In English] (date of access: 13.03.2020).

2. Продовольственная и сельскохозяйственная организация объединенных наций (FAO). Вспышка коронавирусной инфекции COVID-19 (вопросы и ответы) [Электронный ресурс].- 2020.- URL: http://www.fao.org/2019-ncov/q-and-a/impact-on-food-and-agriculture/ru/ (дата обращения: 22.07.2020).

3. Definition of Organic agriculture. IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements) [Electronic resource].-2008.- URL: http://www. ifoam.org/en/organicl and marks/ definition-organic-agriculture (date of access: 22.07.2020).

4. Commission Regulation (EC) No 889/2008 of 5 September 2008 laying down detailed rules for the implementation of Council Regulation (EC) No 834/2007 on organic production and labeling of organic products with regard to organic production, labeling and control. Current consolidated version: 07/01/2020 ELI [Electronic resource].- 2020. -URL: http://www.data.europa.eu/eli/reg/2008/ 889/oj (date of access: 30.07.2020).

5. Концепция развития органического сельскохозяйственного производства в Кыргызской Республике на 2017-2022 годы. Утверждена постановлением Правительства Кыргызской Республики от 2 августа 2017 года, № 459 [Электронный ресурс].-2017. - URL: http://www.cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru- ru/100186 (дата обращения: 07.07.2020).

6. Шпак, А.П. Концепция развития органического сельского хозяйства в Республике Беларусь / А.П. Шпак, Ю.Н. Селюков, Л.С. Скоропанова. - Минск: Институт системных исследований в АПК НАН Беларуси, 2015.- 23с.

7. Rana, S.S. Concept of Organic Farming [Electronic resource].- 2018.-URL: http:// www. hillagric.ac.in/ edu/coa/agronomy/lect/agron-36 10/ Lecture-2-Concepts-of-Organic-Agriculture. pdf (date of access: 6.07.2020).

8. Указ Президента Республики Узбекистан «О дополнительных мерах по обеспечению соответствия показателей качества и безопасности сельскохозяйственной продукции международным стандартам» от 18 мая 2020 года, № УП-5995 [Электронный ресурс].- 2020. - URL: http:// www.review.uz/ru/post/ prinyata-koncepciya-razvitiya-proizvodstva-organicheskoy-prodovolstvennoy-produkcii (дата обращения: 04.08.20).

9. Концепция по переходу Республики Казахстан к «зеленой экономике». Утверждена Указом Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577 [Электронный ресурс].- 2013.- URL: http://www.greenkaz.org/ images/for_news/pdf/npa/koncepciya-po-perehodu.pdf (дата обращения: 29.07.2020).

10. Милованов,Є.В. Найкращі світові практики державної підтримки органічного сільськогосподарського виробництва та перспективи для України /Є.В. Милованов// Механізм регулювання економіки.- 2018.- № 1. - С. 14-31.

11. Послание Президента РК К.-Ж. Токаева народу Казахстана «Конструктивный общественный диалог - основа стабильности и процветания Казахстана» от 2 сентября 2019г. [Электронный ресурс].- 2019. -URL: http://www. www.akorda.kz/ru/addresses/addresses_of_president/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana (дата обращения: 29.07.2020).

12. EU imports of organic agri-food products //Key developments in 2019 No 17 [Electronic resource].- June, 2020.- URL: http://www.ec. europa.eu/info/sites/info/ files/ food-farming-fisheries/ farming/documents/market-brief-organic-imports-june2020_en.pdf (date of access: 10.07.20).

13. Hazarika, S. Organic Farming: Reality and Concerns / S. Hazarika, Kumar Manoj, D.Thakuria, L.J. Bordoloi // Indian Journal of Hill Farming.- 2014.- 26(2).- P. 88-97.

14. FAO. The future of food and agriculture - Alternative pathways to 2050. Summary version. Rome. 60 pp. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO [Electronic resource].- 2018.- URL:http:// www.fao.org/3/CA1553EN/ca1553en.pdf (date of access: 13.01.2020).

15. Reganold J.P, Wachter J.M. Organic agriculture in the twenty-first century [Electronic resource].- 2016.- URL: http:// www.ncbi.nlm. nih.gov/ pubmed/27249193 (date of access: 17.09.2019).

16. Половина продуктов могут стать органическими без угрозы продовольственной безопасности [Электронный ресурс].- 2017. - URL: http://www. tass.ru/plus-one/4842383 (дата обращения: 26.06.2019).

17. Adrian Muller, Christian Schader, Nadia El-HageScialabba, Judith Brüggemann, Anne Isensee, Karl-Heinz Erb, Pete Smith, Peter Klocke, Florian Leiber, Matthias Stolze & UrsNiggli. Strategies for feeding the world more sustainably with organic agriculture [Electronic resource].- 2017. - URL: http:// www.fao.org/ fileadmin/templates/nr/sustainability_pathways/ docs/MullerEtAl_Nature Communications (date of access: 5.02.2020).

18. Первые уроки COVID-19: ЕС отказывается от химии в сельском хозяйстве [Элек- тронный ресурс].- 2020.- URL: http://www.zen. yandex.ru/media/rosng/pervye-uroki-covid19-es-otkazyvaetsia-ot-himii-v-selskom-hoziaistve-5ec515d728578621edfb2110/ (дата обращения 17.07.20).