АГРОӨНЕРКӘСІПТІК КЕШЕНДЕГІ ДАҒДАРЫСТЫҚ ҚҰБЫЛЫСТАРДЫ АНЫҚТАУ ӘДІСТЕМЕСІ

Мақалада экономикалық дағдарыстарға әдістемелік тәсілдер зерттеліп, экономикадағы дағдарыстық құбылыстарға сипаттама берілген. Ауыл шаруашылығындағы дағдарыстың даму себептері қарастырылып, одан шығудың алғышарттары жүйеленді. Жаһандық экономикалық дағдарыс жағдайында аграрлық сектордың тұрақсыздығын күшейту факторлары талданды. Оның жағымсыз және оң әсерін айқындайтын бірқатар мән-жайлар айқындалды, оларды есепке алмағанда ықтимал шығындарды объективті түрде анықтау және отандық агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың ықтимал нұсқаларын болжау қиын. Құрылымдық дағдарысқа ерекше назар аударылады. Авторлар аграрлық саладағы қазіргі жағдай экономикалық дағдарыс процестерінің дәстүрлі жіктелуіне жатпайды деп тұжырымдайды және жүйелі дағдарысты қоса отырып, мерзімді дағдарыстарды бағалау әдістемесін толықтыруды ұсынады. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніндегі дағдарыстық жағдайларды диагностикалаудың әдістемелік негіздері жасалды, бұл одан әрі алдын-алу мақсатында ондағы қауіпті жағдайларды анықтауға және зерттеуге мүмкіндік беретін әдістер мен тәсілдерінің жиынтығын білдіреді. Әдістемеде салалық және экономикалық деңгейлердегі экономикалық жүйелердің дағдарыстық жағдайларын бағалаудың тұжырымдамалық тәсілдері көрсетілген. Дағдарыс құбылыстарын диагностикалау экономиканың дамуын сипаттайтын көрсеткіштердің сыни мәндерін кейіннен республиканың агроөнеркәсіптік өндірісі деңгейінің интегралдық коэффициентін есептей отырып, олардың нақты мәндерімен салыстыру негізінде жүзеге асырылады.

агроөнеркәсіптік кешен, дағдарыстық құбылыстар, жағымсыз және оң әсерлер, тенденциялар, диспропорция, тапшылық, басқару әдістері, тұрақты, ауыспалы шығындар

1. Сатыбалдин, А.А. Экономическая безопасность и социальная стабильность общества Казахстана: основные составляющие и стратегические приоритеты / А.А. Сатыбалдин //В кн.: «Экономика Казахстана: от настоящего к будущему». -Алматы: Институт экономики КН МОН РК, 2019.- С.16-39.

2. Молдашев, А.Б. Проблемы устойчивого функционирования продовольственной системы Республики Казахстан / А.Б. Молдашев, Г.А. Никитина //Проблемы агрорынка.- 2019.- № 1.- С. 11-19.

3. Щербаков, Г.А. Системные экономические кризисы в формате долгосрочной динамики хозяйственного развития / Г.А. Щербаков // В кн.: Системный анализ в экономике.- М.: ЦЭМИ РАН, 2015. - Т. 2.- С. 201-204.

4. Козырев, В.М. Системный кризис и проблемы экономического роста в современной России / В.М. Козырев //Вестник Российской международной академии туризма.- 2017.-№ 3.-С. 33-42, №4.- С.10-20.

5. Алферов, В.Н. Антикризисное управление как основа формирования механизма устойчивого развития бизнеса: монография / Алферов, В.Н.- М.: ИНФРА-М, 2017. - С. 169.

6. Зуб, А.Т. Ситуационное планирование как инструмент антикризисного управления / А.Т. Зуб //Экономические науки.- 2017. - № 151.- С. 25-29.

7. Ряховская, А.Н. Антикризисное управление как научное направление в системе управленческих наук/ А.Н. Ряховская, С.Е. Кован //Экономические науки.- 2019.-№ 174.- С.109-116.

8. Васин, С.М. Антикризисное управление: учеб. пособие / С.М. Васин, В.С. Шутов.- М.: ИЦ РИОР, НИЦ ИНФРА.-М, 2017. - 272 с.

9. Гореликов, К.А. Антикризисное управление: учебник / К.А. Гореликов. - М.: Дашков и К, 2017. - 216 с.

10. Cowling, M. What really happens to small and medium-sized enterprises in a global economic recession? UK evidence on sales and job dynamics/ M. Cowling, W. Liu, A. Ledger, N. Zhang // International Small Business Journal.- 2015.- N 33 (5).- Р. 488-513.

11. Deutscher, F. Strategic orientations and performance: A configuration al. perspective / F. Deutscher, F.B. Zapkau, C. Schwens, M. Baum, R. Kabst. Journal of Business Research.- 2016.- N 69 (2).- Р.849-861.

12. Ulyukaev, A. From economic crisis to economic growth, or How to prevent the crisis from turning into stagnation/ A. Ulyukaev, V. Mau // Economic issue.- 2015.-№ 4.- Р. 5-19.