Аграрлық саланың адами капиталын оңтайландыру: мақсаттары, қағидаттары мен әдістері

Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының еңбек ресурстарымен жеткілікті қамтамасыз етілуі, олардың аумақтық және құрылымдық теңгерімділігі, ұтымды пайдаланылуы, еңбек өнімділігінің жоғары деңгейі - АӨК тиімді жұмыс істеуінің, өнім өндіру көлемінің өсуінің және оның нәтижелілігінің артуының негізгі бағыттары. Мақсаты - аграрлық саланың адами капиталын оңтайландыру өлшемдерін талдау, орын алып отырған проблемаларды анықтау және перспективалық бағыттарды айқындау.
Әдістер - зерттеу шеңберінде статистикалық деректерді жинау мен өңдеуді, аграрлық сектор қызметкерлеріне сауалнама жүргізуді, сондай-ақ шаруашылық басшыларымен сұхбат жүргізуді қамтитын сандық және сапалық талдау әдістері қолданылды. Корреляциялық-регрессиялық әдістің көмегімен зерттелетін факторлардың еңбек белсенділігін оңтайландыруға әсері негізделген.
Нәтижелер – мақалада мамандардың кәсіби-біліктілік деңгейін төмендетуден, штаттық жасақталу дәрежесінің төмендігінен, еңбекке қабілетті халықтың ауылдық жерлерден кетуінен, аграрлық кәсіптердің беделінен айрылудан тұратын ауыл шаруашылығын кадрлық қамтамасыз етудің негізгі мәселелері белгіленген.
Қорытындылар – бұл зерттеу республиканың агроөнеркәсіп өндірісінде еңбек әлеуетін басқарудың кешенді тәсілінің қажеттігін атап көрсетеді. Біліктілікті арттыру бағдарламаларын енгізу, еңбек жағдайларын және әлеуметтік инфрақұрылымды жақсарту – саланы тұрақты дамытудың негізі. Сондай-ақ ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының тұрақты қызметін қамтамасыз ету үшін мемлекеттік қолдауды күшейту және отандық және шетелдік жеке инвесторлар мен инвестициялық қорлардың капиталын ауылдық өңірлерге тартуды ынталандыру ұсынылады. Инновациялық экономиканың қалыптасуы мен жаһандану процестерінің кеңеюі жағдайында негізгі қозғаушы элемент ретінде отандық ауыл шаруашылығы тауарын өндірушінің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін еңбек ресурстарын арттырудың одан арғы перспективалары көрсетілді.

1. Dashkova, E.S. Regional labour market: A method for research / E.S. Dashkova, N.V. Dorokhova // Journal of New Economy. – 2023. - Vol. 24. – N 3. – P. 119–135.

2. World Employment and Social Outlook: Trends 2024 [Electronic resource].–2024.- URL: https://www.ilo.org/publications/flagship-reports/world-employment-and-social-outlook-trends-2024 (date of access: 18.05.2024).

3. Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2021 года № 960 «Об утверждении Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021 – 2030 годы» (с изменениями и дополнениями по состоянию на 28.02.2024г.) [Электронный ресурс]. – 2024.-URL: https://www.online.zakon.kz/Document/?doc_id=32377815&pos=1;-16#pos=1;-16 (дата обращения: 17.05.2024).

4. Goals to Transform Our World [Electronic resource]. –2023.- URL: https://www.un.org/sustainabledevelopment/ru/sustainable-development-goals/ (date of access: 17.05.2024).

5. Об утверждении национального проекта «Сильные регионы - драйвер развития страны» [Электронный ресурс].-2023. – URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000729/history (дата обращения: 18.05.2024).

6. Card, D. Firms and labor market inequality: Evidence and some theory / D. Card, A.R. Cardoso, J. Heining, P. Kline // Journal of Labor Economics. – 2018.– Vol. 36.– No S1.– P. 13-70.

7. Mandel, H. How welfare states shape the gender pay gap: a theoretical and comparative analysis / H. Mandel, M.Shalev // Social Forces. – 2019. – Vol.87. – No 4. – P. 1873-1911.

8. Alkadry, M.G. Covert pay discrimination: How authority predicts pay differences between women and men/ M.G Alkadry, L.E. Tower// Public Administration Review.-2021.-Vol.71.-P.740-750.

9. Alkadry, M.G. Beyond representation: Gender, authority, and city managers / M.G. Alkadry, S.G. Bishu, S.B. Ali // Review of Public Personnel Administration. – 2019. – Vol.39. – N 2. – P. 300-319.

10. Guillamón, M.D. Gender pay gap in Spanish local governments / M.D. Guillamón, B. Cuadrado-Ballesteros, A.M. Ríos // Cities, 2024. –150 p.

11. Okudaira, H. Minimum wage effects across heterogeneous markets / H. Okudaira, M. Takizawa, K. Yamanouchi // Labour Economics. – 2019. – Vol.59. – P. 110–122.

12. Lochner, B. Firm productivity, wages, and sorting / B. Lochner, B. Schultz // Journal of Labor Economics. – 2024.-Vol.42(1).-P. 85-119.

13. Manyika, J. Jobs lost, jobs gained: workforce transitions in a time of automation / J. Manyika, S.Lund, M. Chui, J.Bughin, J. Woetzel, P. Batra, R. Ko, S.Sanghvi. – New York: McKinsey Global Institute. – 2017. – 28 p.

14. Zhang, J. Digital technology access, labor market behavior, and income inequality in rural China / J. Zhang, M. Li // Heliyon. – 2024. – Vol. 10. – Issue 14.-33528.

15. Бараз, В.Р. Использование MS Excel для анализа статистических данных: учеб. пособие / В.Р. Бараз, В.Ф. Пегашкин.– Екатеринбург: Уральский федеральный университет им. первого Президента России Б.Н. Ельцина, 2014. – 102с.

16. Lebid, O.V. Analysis of the efficiency workforce agricultural enterprises of dnipropetrovsk region / O.V. Lebid // Scientific Bulletin of the Uzhhorod National University. – 2016. – Issue 7. – Part 2. – Р. 58-61.