Майлы және тоң май өнеркәсіп Қазақстан Республикасының Шығыс өңірі: резервтер өсу, экономикалық әлеует

Мақсаты - Шығыс Қазақстан облысының май саласының даму үрдістері мен проблемаларын зерттеу.
Әдістер - май-тоң май сегментінде болып жатқан құбылыстар мен процестерді зерделеу кезінде статистикалық-экономикалық, есеп айырысу-конструктивтік - келешекте май-тоң май кіші кешені өндірісінің көлемін өсірудің ықтимал баламалы бағыттарын анықтау үшін, абстрактілік-логикалық - өңірдің май-тоң май секторында қалыптасқан жағдайды талдау кезінде, салыстырмалы - шаруашылық түпкілікті мақсаттарына байланысты әртүрлі критерийлер бойынша осы тамақ саласының қызметі.
Нәтижелер - статистикалық ақпарат, басқа да ресми дереккөздер негізінде өндірілген ауыл шаруашылығы өнімдеріне, оны қайта өңдеуге және дайын тауарды сату саласына қатысты мәселелер қаралды, бұл ретте тамақ және техникалық өсімдік майлары түпкілікті негізгі өнім болып табылады.
Қорытындылар - егжей-тегжейлі мониторинг облыстың май өнеркәсібі ауқымының кеңеюін тежейтін себептерді ашуға мүмкіндік берді, атап айтқанда, қажетті шикізат ресурстарымен шектеулі қамтамасыз ету, май өңдеу зауыттарының өндірістік қуаттарын жүктеудің төмен пайызы, жоғары сапалы тұқымдармен жабдықтаудың жеткіліксіз деңгейі. Май өнімдерін шығаруды тұрақтандыратын шаралар ұсынылды. Бұл, ең алдымен, инновациялық технологияларды өндірістік циклде пайдалану, агроөнеркәсіптік кешенде түрлі интеграцияланған құрылымдарды қалыптастыру және олардың жұмыс істеуі, бұл кәсіпорындардың тиімділігін арттыруға, елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін шешуге мүмкіндік береді. Жоғары технологиялылық және озық маркалы жабдықтар қайта өңделген өнімнің өзіндік құнын едәуір қысқартуға мүмкіндік береді, ал сервистік орталықтардың қолдауымен өндірушілердің кооперациясы осы майлы дақылдың егіс алаңын ұлғайтуға мүмкіндік береді. Iске асырылуы iшкi және сыртқы рыноктарда сұранысқа ие жоғары сапалы экологиялық таза тамақ өнiмдерiн дайындауға ықпал ететiн инновациялық технологияларды пайдалану қажет.

1. Tolysbayeva, M. B. Modern tendencies of the development of a food belt in Kazakhstan / M.B. Tolysbayeva, K.A. Kirdasinova, G.K. Kabdullina, R.K. Sabirova, K.M. Utepkaliyeva, M.K. Uandykova // Bulgarian Journal of Agricultural Science.-2019.-№25 (2).- Р.217-223.

2. Jafarvand, E. Food Security Threats Worldwide and in Iran / E. Jafarvand, Z. Abdollahi, S. Edalati, M. Niknam, M. Jalali // Iranian journal of culture and health promotion. – 2022. – N 6 (3). -P. 443-451.

3. Белугин, А.Ю. Эволюция понятия «продовольственная безопасность»: история, этапы, современное понимание / А.Ю. Белугин // Научные исследования экономического факультета.– 2019.- Т.11.-Вып.2.– С.122-143.

4. Абдурахманова, Л.С., Баширова А.А. Продовольственное обеспечение региона: значение, понятие, структура, регулирование / Л.С. Абдурахманова, А.А. Баширова // Экономика устойчивого развития. -2019.- N 1(37).- С. 86–87.

5. Кажиева, Ж.Х. Анализ состояния и развития рынка растительных масел Восточно-Казахстанской области / Ж.Х.Кажиева, Ш.Д. Жайлаубаева // Вестник университета «Туран». – 2020. - N 3(87). – С. 103-108.

6. Акимбекова, Г.У. Приоритетные направления развития агропромышленного комплекса Казахстана / Г.У. Акимбекова, Г.А. Никитина // Проблемы агрорынка.-2020.-N4.- С.13-23. https://doi.org/10.46666/2020-4-2708-9991.01

7. Trusova, N.V. Determinants of the innovative and investment development of agriculture / N.V. Trusova, O.V. Hryvkivska, N. M. Kotvytska, S.A. Nesterenko, T.I. Yavorska, O.V. Kotyk // International Journal of Agricultural Extension.- 2021. -Vol.9. - P. 81–100.

8. Статистический сборник «Сельское, лесное и рыбное хозяйство Восточно-Казахстанской области» за 2017-2021гг. Департамент Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан по Восточно-Казахстанской области [Электронный ресурс].- 2023.- URL: https://www.old.stat.gov.kz/region/264990/statistical_information/industry/6314 (дата обращения: 08.07.2024).

9. Жайлаубаева, Ш.Д. Мясное производство Абайского района Абайской области Казахстана в условиях интенсификации технологических процессов в агропромышленном комплексе / Ш.Д. Жайлаубаева, Ж.Х. Кажиева // Проблемы агрорынка.-2022.-№4.-С.130-138. https://doi.org/10.46666/2022-4.2708-9991.14

10. Dudin, M. Public and Private Partnership: Innovation-Driven Growth of Agriculture at the Regional Level / M. Dudin / Journal of Environmental Management and Tourism.- 2020.- N10(7).-Р.1435-1444. https://doi.org/10.14505/jemt.v10.7(39).01

11. Статистический сборник «Промышленность Восточно-Казахстанской области 2017-2021гг. Департамент Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан по Восточно-Казахстанской области [Электронный ресурс].- 2022.- URL: https://www.old.stat.gov.kz/region/264990/statistical_information/industry/63151 (дата обращения: 08.07.2024).

12. Рыкова, И.Н. Опыт отдельных стран Европейского Союза в поддержке АПК / И.Н. Рыкова, С.В. Шкодинский, А.А.Юрьева // Вестник Тверского государственного университета. Серия: Экономика и управление.- 2019.- N1.-С. 38-51.

13. Aidarova, A. Financing the Agricultural Sector of the Economy and Its Impact on Sustainable Environmental Aspects / A. Aidarova, G. Maulenkulova, M. Daurbaeva, B. Aimurzina, S. Janbirbaeva //Journal of Environmental Management and Turism.–2022.-N13(5).-Р.1481–1492. https://doi.org/10.14505/jemt.v13.5(61).23

14. Lukyanova, M. Modeling the Expansion of Agricultural Markets / M. Lukyanova, V. Kovshov, Z. Zalilova, N. Faizov // Montenegrin Journal of Economics. -2022. - N 18(2). – Р.127-141. https://doi.org/10.14254/1800-5845/2022.18-2.12

15. Bertoglio, R. The Digital Agricultural Revolution / R. Bertoglio, K. Corbo, F.M. Renga, M. Matteucci // A Literature review on Bibliometric analysis. -2021.-N9(1).-P.62-82.