Сүт өнімдері кластерінің стейкхолдерлері арасындағы сенімді қатынастарды жақсарту өлшемдері мен құралдары

Мақалада олардың арасындағы теңдестірілген кооперациялық байланыстардан синергетикалық нәтиже алу мақсатында салааралық кешенге интеграцияланған институционалдық тәуелсіз кәсіпорындарды біріктіру - сүт кластерін құру жобаларында стейкхолдерлер арасында сенімді қатынастарды құру қажеттілігі мен уақтылығы көрсетілген. Кластерде оның барлық қатысушыларының мүдделері ескерілуі тиіс, сондықтан олардың арасындағы сенімді қолдау сүт бизнесінде азық-түлік тізбегін қалыптастыру үшін қажет, бұл өз кезегінде сүт саласын тиімді дамыту, сүт өнімдерінің өндірісі мен сапасын арттыру үшін катализатор болып табылады. Мақсаты - жалпы мүдделiлiкке, жобалық ортадағы стейкхолдерлер арасындағы әрiптестiкке факторлардың әсерiн зерделеу, сондай-ақ олардың арасындағы нәтижелi өзара iс-қимыл құралдарын қолдану жөнiнде әдiснамалық және практикалық ұсынымдар әзiрлеу, бұл жобаның табысты болуына және ортақ мақсаттарға қол жеткiзуге ықпал етедi.
Әдістер - проблемалар мен себептерді анықтау мақсатында абстрактілік-логикалық, Google-form пайдаланумен респонденттерге онлайнсауалнама жүргізу, Альфа Кронбахты модельдеу әдістері тікелей өлшеуге болмайтын латенттік айнымалылар (конструкторлар) арасындағы күрделі өзара байланыстарды талдау кезінде Smart PLS бағдарламасында жасалған модельдегі мәселелердің сенімділігі мен ішкі үйлесімділігін бағалау үшін қолданылады. Зерттеу барысында Қазақстанның барлық өңірлерінен сүт кіші кешені қызметінде әлеуетті стейкхолдерлер болып табылатын 76 респондентке сауалнама жүргізілді.
Нәтижелер - таңдалған тұжырымдамалық модельдің сенімділігі мен дұрыстығы белгіленді, сүт кластерінің жұмыс істеуі жөніндегі жобаның өмірлік циклі ішінде алға тартылған болжамдарды тереңдету қажеттілігі дәлелденді.
Қорытындылар - инновациялық кәсiпкерлiк инвесторлардан бастап тұтынушыларға дейiн өндiрiстiк процестiң бүкiл тiзбегi бойынша сенiмдi қатынастар атмосферасын қалыптастыру процесiн басқарусыз табысты бола алмайды.

1. Чемоданова, Е.В. Кластерный подход в инновационном развитии АПК региона [Электронный ресурс].-2019.-URL: https://www.science-education.ru/ru/article/view?id=13055 (дата обращения: 12.06.2024).

2. Shnitko, Y.S., Khomenko, O.I. Cluster approach to the development of agriculture in Cherkasy region [Electronic resource]. -2019. Available at: https://www.doi.org/10.32702/2307-2105-2019.12.152 (date of access: 12.06.2024).

3. Руководство к Своду знаний по управлению проектом.- Pennsylvania: Project Management Institute, 2017. – 726 c.

4. Maines da Silva, L. The Role of Stakeholders in the Context of Responsible Innovation: A Meta-Synthesis / L. Maines da Silva, C.C. Bitencourt, K. Faccin, T. Iakovleva // Sustainability. - 2019. -N.11. – P. 2-25.

5. Francisco de Oliveira, G. Stakeholder management influence on trust in a project: A quantitative study/ G. Francisco de Oliveira, R. Rabechini // International Journal of Project Management. -2019. -N37(1). -P.131–144.

6. Финогеева, А.И. Формирование механизмов управления ключевыми стейкхолдерами корпорации [Электронный ресурс]. – 2019. –URL: https://www.dissercat.com/content/formirovanie--mekhanizma-upravleniya-klyuchevymi-steikkholderami-korporatsii (дата обращения 12.06.2024)

7. Уралбаев, Н.К. Методы организации инновационных кластеров в Казахстане на опыте Российской Федерации /Н.К. Уралбаев //Инновации и инвестиции.-2020.-№8.-С.13-16.

8. Taneja, M. SmartHerd management: A microservices-based fog computing-assisted IoT platform towards data-driven smart dairy farming / M. Taneja, N. Jalodia, J. Byabazaire, A. Davy, C. Olariu // Software: Practice and Experience. - 2019.-N 49 (7).- P.1055-1078.

9. Cockburn, M. Review: Application and prospective discussion of machine learning for the management of dairy farms/ M. Cockburn // Animals. -2020. –N 10(9).- 1690.

10. Карымсакова, Ж.К. Инновационное развитие АПК: проблемы и стартегия их решения /Ж.К. Карымсакова, У.К. Керимова, Y. Deliana. //Проблемы агрорынка.- 2024.-№2.- C. 14-24.

11. Шінет, Г.Ғ. Қазақстанның АӨК-нің банктік несиелеу / Г.Ғ.Шінет, Г.С.Бердибекова, И.П.Кенжебекова // Проблемы агрорынка.- 2019.-№1 .- Б.98-104.

12. Бакирбекова, А.М. Агроөнеркәсіптік кешенді инновациялық дамытудың шетелдік тәжірибесі / А.М.Бакирбекова, Е.К. Молдакенова, Ч.У.Акимбекова // Проблемы агрорынка.- 2021.-№3 .- Б.31-43.

13. Акимбекова, Ч.У. Размещение предприятий по первичной переработке молока в Алматинской области /Ч.У. Акимбекова, А.Б. Баймуханов, У.Р. Каскабаев //Проблемы агрорынка.- 2021.-№3.- C. 13-23.

14. Бельгибаева, А.С. Рынок молока и продуктов его переработки в Акмолинской области Республики Казахстан: текущая ситуация, ресурсы / А.С. Бельгибаева, С.Т. Жумашева, А.У. Татикова //Проблемы агрорынка.- 2023.-№2.- C. 177-187.

15. Zizka, M., Rydvalova, P. Innovation and Performance. Drivers of Business Clusters. An Empirical Study [Electronic resource]. – 2021. Available at: https://www.link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-79907-6 (date of access: 20.06.2024).

16. Poczta, W. Economic situation of dairy farms in identified clusters of European Union Countries/ W. Poczta, J. Średzińska, M. Chenczke // Agriculture. -2020.-N10(4).- P. 92-95.

17. Jayasuriyaa, S., Zhangb, G., Yang, R.J. Exploring the impact of stakeholder management strategies on managing issues in PPP project [Electronic resource].-2020. Available at: https://www.researchgate.net/publication/341034281_Exploring_the_impact_of_stakeholder_management_strategies_on_managing_issues_in_PPP_projects (date of access: 20.06.2024).

18. Aisautov, D., Akimbekova, G. Clusters as a tool for improving the efficiency of the dairy industry agriculture [Electronic resource].-2024. Available at: http://www.centmapress.ilb.unibonn.de/ojs/index.php/fsd/article/view/K1 (date of access: 14.06.2024).

19. Variance Inflation Factor (VIF) [Electronic resource]. -2020. Available at: https://corporatefinanceinstitute.com (date of access: 14.06.2024).