Қазақстан Республикасының агроӛнеркәсіптік кешенінің жұмыс істеуінің макроэкономикалық реттеушілері: түйінді бағыттар

Мақсаты – республиканың АӚК инновациялық дамуының макроэкономикалық саясатының тиімді қҧралдарын әзірлеу.

Әдістері - дерексіз-логикалық, экономикалық-статистикалық, жҥйелік тәсіл, салыстырмалы талдау.

Нәтижелері - мақалада агроӛнеркәсіптік кешеннің стратегиялық мақсаттарға қол жеткізудегі рӛлі кӛрсетілген: азық-тҥлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, экспорттық әлеуетті арттыру, ішкі және сыртқы нарықтардағы нарықтық субъектілердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру. Экономикалық дамыған елдердегі аграрлық саланың эволюциясы қарастырылған: салааралық ынтымақтастық, мамандандыру тиімділігі, кооперация, интеграция кезіндегі ӛндірістік және экономикалық байланыстар. Агроӛнеркәсіптік ӛндірістің ерекшеліктері және оны дамытудың негізгі мәселелері ҧсынылған. Шектеулі ресурстарды толық пайдалануға қол жеткізу жӛніндегі шаралар жҥйесінде кәсіпорындар қызметінің инновациялық-инвестициялық бағытын кҥшейтуді тежейтін негізгі факторлар айқындалған. Макроэкономикалық ортаны қалыптастыру жолдары ҧсынылған – кәсіпкерлік белсенділікті ынталандыру ҥшін қажетті жағдай жасалған. Қойылған міндеттерді шешудегі жиынтық шығыстардың орны мен маңыздылығы, мемлекеттік бюджеттің тапшылығы және оны қаржыландыру әдістері, банк ісін реттеу тәсілдері, жаңа ақша-кредит саясаты, салық және сақтандыру жҥйелері және оларды жетілдіру бағыттары, аграрлық секторды ҧлттық инновациялық жҥйеге айналдырудың негізгі қҧрамдас бӛліктері кӛрсетілген.

Қорытындылар - ауыл шаруашылығындағы инновациялық процестердің стратегиялық бағыты әлемдік және отандық трендтерге, ресурстарды ҥнемдейтін жаңа технологияларды қолдануға және оларды ҧтымды пайдалануға байланысты, ішкі тҧтыну деңгейінің тҧрақты ӛсуіне, отандық азық-тҥлікпен алмастыру есебінен импорт кӛлемінің азаюына ықпал етеді. Мақала ар19678876 «ҚР АӚК инновациялық дамуын мемлекеттік реттеудің макроэкономикалық қҧралдарының тиімді жҥйесі» жобасы бойынша зерттеу нәтижелері бойынша жазылған.

1. Макконелл, К.Р. Экономикс: принципы, проблемы, политика / К.Р. Макконелл, С.Л. Брю. - М.: Инфра-М, 1992 (2011). - 374с.

2. Мадиев, Г.Р. Макроэкономические механизмы и инструменты регулирования индустриально-инновационного развития АПК РК / Г.Р. Мадиев. - Алматы: Ғылым ордасы, 2017. - 573 с.

3. Madiyev, G. Macroeconomic aspects of innovation-driven growth of agribusiness in the Republic of Kazakhstan/ G. Madiyev, U. Kerimova, A. Yespolov, A. Bekbossynova, G. Rakhimzhanova // Journal of Advanced Research in Law and Economics.- 2018.–N.9(2).- P.561-569.

4. Ajates, R. An integrated conceptual framework for the study of agricultural cooperatives: from repolitisation to cooperative sustainability / R. Ajates // Journal of Rural Studies.–2020.-Vol.78.-P.467-479 ISSN 0743-0167, https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2020.06.019.

5. Kalogiannidis, S. Economic Cooperative Models: Agricultural Cooperatives in Greece and the Need to Modernize their Operation for the Sustainable Development of Local Societies / S. Kalogiannidis // International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences. – 2020. -N.10(11). – P. 452-468. https://doi.org/10.6007/IJARBSS/v10-i11/8035

6. Kustepeli, Y. The role of agricultural development cooperatives in establishing social capital / Y. Kustepeli, Y. Gulcan, M. Yercan // Ann Reg Sci. - 2023. – N. 70. – P. 681–704. https://doi.org/10.1007/s00168-019-00965-4

7. Matthias, Wrede. Social Benefits of Cooperatives - An Economic Perspective / Wrede Matthias // Zeitschrift für das gesamte Genossens chaft swesen. – 2023. - N.73 (4). - P.232238.

8. Candemir, A. Agricultural cooperatives and farm sustainability - a literature review / A. Candemir, S. Duvaleix, L. Latruffe // Journal of Economic Surveys. – 2021. – N. 35. - P.11181144. https://doi.org/10.1111/joes.12417.

9. Madiyev, G. Fostering investmentinnovative activity within the agro-industrial complex of the Republic of Kazakhstan / G. Madiyev, U. Kerimova, A. Yespolov, A. Bekbossynova, G. Rakhimzhanova // Journal of Environmental Management and Tourism. -2018. – N. 9(3). P. 533–541.

10. Овчинников, О.Г. Государственная политика сельского развития в США: опыт для России / О.Г. Овчинников // Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий. - 2019. - №2. – С. 12-18.

11. Усманов, А.С. Состояние технического обеспечения агропромышленного комплекса / А.С. Усманов, В.А. Голиков, Ж.Ж. Утемуратов // Казахстанская международная агроинженерия.–Алматы.-2015.-№15.–С.6-14.

12. Молдашев, А.Б. Қазақстан ауыл шаруашылығының техникалық жарақтандырылуы оның бәсекеге қабілеттілігінің өсу факторы ретінде/ А.Б. Молдашев, М. Камысбаев // Аграрлық нарық проблемалары. - 2021. - № 2.- Б. 3-20.

13. Обзор пищевой промышленности Республики Казахстан.- Алматы: Аналитическая служба рейтингового агентства РФЦА. - 2015. -12 с.

14. Нечаев, В. Слагаемые концепции инновационного развития АПК России – от идей к действиям/ В. Нечаев, И. Санду, П. Михайлушкин // АПК: экономика и управление. - 2022. - № 1. - С. 9-19.

15. Кормаков, Л.Ф. Россия в ВТО: влияние на ход и результаты технико-технологической модернизации сельского хозяйства/ Л.Ф. Кормаков //Экономика сельского хозяйства и перерабатывающих предприятий. – 2019. - № 2. - С. 2-7.

16. Винокуров, Г. Экономические проблемы формирования и распределения валового дохода в агропромышленном комплексе/ Г. Винокуров, С. Винокуров, М. Винокурова // АПК: экономика и управление. - 2022. - № 2. - С. 31-37.

17. Зотов, В. Инновационное развитие организации АПК: показатели измерения / В. Зотов, Н. Абдикеев // АПК: экономика и управление. - 2021. - № 12. - С. 35-43.

18. Соколова, И.А. Применение обязательной формы страхования в сельском хозяйстве/ И.А. Соколова // Экономика агропромышленного комплекса. - 2010. - № 2. - С. 454-458.