Кӛпжылдық екпелер мысалындағы Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығын ерікті сақтандыру

Мақсаты - кӛпжылдық екпелер мысалында Қазақстанда ерікті агроқұрылымның әлеуетін бағалау, нарықтың сұранысы мен дайындығын анықтау, ауыл шаруашылығы ӛндірушілері мен сақтандыру компанияларының алдында тұрған қиындықтарды анықтау.

Әдістері - қойылған міндеттерді шешу үшін агроӛнеркәсіптік кешенді мемлекеттік қолдауға қатысты мәселелерді зерттеуге бағытталған контент-талдау әдісі қолданылған, деректер, статистикалық кӛрсеткіштер ақпараттық база ретінде қарастырылған, сондай-ақ тақырып бойынша әдебиеттерге шолу жасалған, заңнамалық актілер, мемлекеттің ауыл шаруашылығы және ауыл шаруашылығын сақтандыру саласындағы саясаты, экономикалық дамыған елдердің тәжірибесі зерттелген.

Нәтижелері – кӛпжылдық дақылдарды сақтандыруға, оның күрт-континенталды климат, су ресурстарының тапшылығы және тұрақсыз экономика жағдайында дамуына кедергі келтіретін перспективалар мен кедергілерге баса назар аудара отырып, аграрлық тәуекелдер мен белгісіздіктердің болу мүмкіндігі кӛрсетілген.

Қорытындылар - ерікті сақтандыру қорғанысы Қазақстанның ауыл шаруашылығы ӛндірісіндегі қаржылық шығындарды жұмсартудың тиімді құралы болып табылады. Автор шаруашылық жүргізуші субъектілердің аграрлық сақтандырудың артықшылықтарын түсінуіне бағытталған қаржылық қаражатты ұлғайту және консультациялық жұмысты күшейту; сақтандыру тӛлемдерін бӛлудің тиімді тетіктерін құру және фермерлердің қажеттіліктерін ескеретін қолжетімді сақтандыру ӛнімдерін әзірлеу қажеттігін атап ӛтеді. Сақтандырудың барынша икемді шарттары, шарт жасасу үшін құжаттардың ең аз тізбесі, сақтандыру ӛтемінің мӛлшерін белгілеудің және шығындарды реттеудің ашық әдістемелері, инвестициялық тартымдылықтың ӛсуі, қазақстандық ауыл шаруашылығы ӛндірушілерінің қажеттіліктерін ескере отырып, халықаралық тәжірибені пайдалану талап етіледі. Шаруалардың табиғи-климаттық ӛзгерістерден шығынын азайтудың кең таралған әдістерінің бірі ретінде сақтандыру қызметтерінің рӛлі артады.

1. Zhang, Z. Whether the agricultural insurance policy achieves green income growth - evidence from the implementation of China’s total cost insurance pilot program / Z.Zhang, H. Xu, S. Shan, Q Liu, Y. Lu) //International Journal of Environmental Research and Public Health. – 2022. – Vol. 19. – N 2. – Article 852.

2. Kurdyś-Kujawska, A. Determinants of Voluntary Insurance in Agriculture / A.Kurdyś-Kujawska // Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H–Oeconomia. – 2018. – Т. 52. – №. 1. – P. 109-118.

3. Meuwissen, M.P.M. Prospects for agricultural insurance in Europe / M.P.M. Meuwissen, Y. Mey., M. van Asseldonk // Agricultural Finance Review. – 2018. – Vol. 78. – №. 2. – P. 174-182.

4. Василенко, Н.В. Агрострахование с государственной поддержкой: взаимодействие частного и публичного интересов / Н. В. Василенко // Вестник Университета имени ОЕ Кутафина. – 2023. – №. 5 (105). – С. 212-220.

5. Si, C. Effect of Insurance Subsidies on Agricultural Land-Use / C. Si, Y. Li, W. Jiang // International journal of environmental research and public health. – 2023.- N 20(2). – 1493. https://doi.org/10.3390/ijerph20021493.

6. Баева, Ю.В. Исследование спроса на аграрное страхование в Республике Казахстан / Ю.В. Баева // Вестник Московского университета. Серия Экономика.– 2020.– № 6.– С.193207. https://doi.org/10.38050/013001052020610.

7. Verezubova, T. A. Comparative analysis of plant growth risks insurance in the Eurasian Economic Union countries / T.A. Verezubova., K.A. Zhichkin., A.M. Mukhitbekova., A.A. Penkin., L.N. Zhichkina // BIO Web of Conferences. International Scientific-Practical Conference “Agriculture and Food Security: Technology, Innovation, Markets, Human Resources”. – 2020.– 00003. https://doi.org/10.1051/bioconf/20201700003.

8. Suieubayeva, S.N. The insurance system in AIC: advantages, structure, mechanisms / S.N. Suieubayeva // Problems of AgriMarket.– 2022.– № 4.–P.43-50. https://doi.org/10.46666/2022-4.2708-9991.04.

9. Ending hunger [Electronic resource]. – 2024. – URL: https://www.ru.wfp.org/endinghunger (date of access: 25.03.2024).

10. Основные показатели дифференциации доходов населения Республики Казахстан (IV квартал 2023г.) [Электронный ресурс].– 2023.– URL: https://www.stat.gov.kzru/industries/labor-and-income/stat-life/publications/117707/ (дата обращения: 25.03.2023).

11. Абдулманов, А. Можно ли в Казахстане прожить на минимальную зарплату? Новое исследование [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: https://www.surl.li/sznjx (дата обращения: 25.03.2023).

12. Healthy diet Newsletter of the World Health Organization [Electronic resource]. – 2020. Available at: https://www.who.int/ru/publications (date of access: 25.03.2024).

13. Приложение к приказу Министра национальной экономики Республики Казахстан от 9 декабря 2016 года № 503 “Об утверждении научно обоснованных физиологических норм потребления продуктов питания” [Электронный ресурс]. – 2017. – URL: https://www.online.zakon.kz/Document/?doc_id=34926220&pos=5;-106#pos=5;-106 (дата обращения: 25.03.2024).

14. Кадырбеков, Т. Какой продукт казахстанцы едят больше всего [Электронный ресурс].–2024.-URL: https://www.ru.sputnik.kz/20240425/kakoy-produkt-kazakhstantsy-edyatbolshe-vsego-43889850.html (дата обращения: 25.04.2024).

15. Статистика сельского, лесного, охотничьего и рыбного хозяйства. Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан Бюро национальной статистики [Электронный ресурс]. – 2024. – URL: https://www.stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-forrest-village-hunt-fish (дата обращения: 25.04.2024).

16. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы. Қазақстан Республикасындағы ауыл, орман және балық шаруашылығы. 2018-2022 жж. Статистикалық жинақ. – Астана, 2023. – 223 б.

17. Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 31 августа 2023 года № 322. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 1 сентября 2023 года № 33364 «Об утверждении Правил кредитования проектов в сфере агропромышленного комплекса» [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/moa/documents/details/569275?directionId=174&lang=ru (дата обращения: 28.03.2024).

18. Новые программы агрострахования снизят риски в садоводстве АО "Аграрная кредитная корпорация" [Электронный ресурс]. – 2022. – URL: https://www.agrocredit.kz/ru/main/press-center/news/novye-programmy-agrostrakhovaniya-snizyat-riski-v-sadovodstve/ (дата обращения: 28.03.2024).

19. Агрострахование. Садоводство. АО «Аграрная кредитная корпорация» [Электронный ресурс]. – 2022. – URL: https://www.agrocredit.kz/ru/main/our-activities/agrostrakhovanie/ (дата обращения: 28.03.2024).

20. Vyas, S. Mapping global research on agricultural insurance / S. Vyas, T. Dalhaus, M. Kropff, P. Aggarwal, M.P.M. Meuwissen // Environmental Research Letters. – 2021. – N16. – Article 103003.

21. Reyes, C.M., Agbon A.D., Mina C. D., Gloria R.A.B. Agricultural insurance program: Lessons from different country experiences / C.M. Reyes, A.D. Agbon, C.D. Mina, R.A.B. Gloria. - Quezon City: Philippine Institute for Development Studies (PIDS), 2017. – 35 p.

22. Turysbek, A., Kantarbayeva Sh. State Support for Perennial Plantings Insurance in Kazakhstan: Analysis of Prospects, Obstacles and Development Strategies / A. Turysbek, Sh. Kantarbayeva // Public Administration and Civil Service. – 2024. – N 1(88). –P. 226-234. https://doi.org/10.52123/1994-2370-2024-1153.