Құрама жем ӛнеркәсібі: жаңа технологиялар трансферті

Ӛзектілігі – ауыл шаруашылығы малдарына арналған құрама жем ӛндіру индустриясы-мал шаруашылығы ӛнімдері нарығының барлық ӛндірістік және технологиялық байланыстарының ортасында орналасқан АӚК құрылымындағы негізгі буын. Соңғы онжылдықта республикада жемшӛп ӛндірісінде айтарлықтай жоғары кӛрсеткіштерге қол жеткізілді. Негізгі құрамдас бӛліктер - мал шаруашылығы саласының астық жемін тұтынуын ұлғайту, жемшӛп дайындаудың негізгі компоненттерін ӛндіру кӛлемінің ӛсуі, шикізатты дайындауды оңтайландыру.

Мақсаты – Қазақстанда құрама жем ӛнеркәсібінің әлеуетін арттырудың шындықтары мен перспективаларын, технологияларды интенсификациялау және инновациялық жаңарту негізінде тиімді стратегиялардың қажеттілігін кӛрсету.

Әдістері – салыстырмалы, статистикалық, жүйелік талдау, логикалық жалпылау.

Нәтижелері - авторлар мал шаруашылығы секторы үшін шикізат материалының негізгі жеткізушісі болған кәсіпорындарда агроӛнеркәсіптік ӛндірістің ӛсіп келе жатқан қажеттіліктерін қамтамасыз етуге және аралас жем мен мал шаруашылығы ӛнімдерін әлемдік нарыққа, атап айтқанда Таяу Шығыс елдеріне ауқымды экспорттау үшін резервтер құруға мүмкіндік бермейтін бірқатар экономикалық қиындықтар бар екенін айтады. Жем ӛндірісінің дәнді дақылдарға айтарлықтай тәуелділігі бар, ӛйткені шикізат кӛзінің негізгі түрі 5-сыныпты (жемдік) астық болып табылады. Сондықтан астық қоспалары мен құрама жемдердің қажетті кӛлемін алу үшін осы дақылдарға арналған аумақтарды кеңейту қажет. Инновациялық қызметтің негізгі перспективалық бағыттарының бірі жабдықты пайдалану шығындары мен электр энергиясына шығындарды азайту мәселесі болып қала беретіні атап ӛтілді.

Қорытындылар – елімізде жоғары тиімді жем - шӛп ӛндіру сегментін ұйымдастыру астық ӛнімдерін-астық пен ет ӛнімдерінің негізгі құрамдас бӛліктері мен олардың арасындағы байланыстырғыштарды қайта ӛңдеу жӛніндегі шаруашылықтарды пропорционалды және теңгерімді дамыту үшін қажет. Ірі ӛндірістік кәсіпорындардың ӛнеркәсіптік ауқымда жемшӛп ӛнімдерімен қамтамасыз ету мүмкіндіктерін арттыру, сондайақ жоғары энергетикалық құндылығы бар элементтердің үлкен үлесін қамтитын дәндерден шӛп ұны мен сірне пайдалануға негізделген технологияларды қолдану, мал ӛсіру тиімділігін айтарлықтай арттыруға және ӛнімнің ӛзіндік құнын тӛмендетуге мүмкіндік береді. 

1. Калиев, Г.А. Вопросы продовольственной безопасности Казахстана. / Г.А. Калиев, А.Б. Молдашев //Проблемы агрорынка. - 2021.-№4.- С.13-22.

2. Афанасьев, В. К 95-летию комбикормовой промышленности/ В. Афанасьев //Комбикорма.- 2023.- N 12.-С. 5-8.

3. Алтухов, А.И. От стратегии обеспечения продовольственной независимости к стратегии повышения конкурентоспособности агропродовольственного комплекса / А.И. Алтухов, В.В. Дрокин, А.С. Журавлев //Экономика региона.-2016.-№3.- С.852-864.

4. Angelova, M. Improving HR management in innovative business organizations through digitalization and ICT / M. Angelova, T. Stoyanova, P. Stoyanov // Entrepreneurship and Sustainability.- 2023.- Issues 11(2).- P. 403-418. https://doi.org/10.9770/jesi.2023.11.2(27)

5. Мизанбекова, С.К. Комбикормовая промышленность: ориентиры, потенциальные возможности / С.К. Мизанбекова, И.П. Богомолова, А.М. Джумабаева // Проблемы агрорынка. - 2023. -№2.- С. 127-135. https://doi.org/10.46666/2023-2.2708-9991.12

6. Bogomolova, I. P. Managing Adaptive Development of the Russian Food Industry / I.P. Bogomolova, N. M. Shatokhina, A.V. Bogomolov, E.S. Strypchikh, I.V.Plekanova // International Journal of Applied Business and Economic Research. -2017.-Vol. 15. -N. 13.- Р. 161170.

7. Coffey, D. Review of the feed industry from a historical perspective and implications for its future / D. Coffey, K. Dawson, P. Ferket, A.Connolly // Journal of Applied Animal Nutrition. -2016.- Vol. 4.- P.1-11. https://doi.org/10.1017/jan.2015.11

8. Brunetti, L. Food Industry Byproducts as Starting Material for Innovative, Green Feed Formulation: A Sustainable Alternative for Poultry Feeding / L. Brunetti, R.Leuci, M.A. Colonna, R. Carrieri, F.E. Celentano, G.Bozzo, F. Loiodice, M. Selvaggi, V.Tufarelli, L. Piemontese// Molecules.- 2022. -Vol. 27(15).-4735. https://doi.org/10.3390/molecules27154735

9. Сеитов, С.К. Инновационное развитие сельского хозяйства России: современное состояние и меры поддержки / С.К. Сеитов //Известия Тимирязевской сельскохозяйственной академии. – 2023. - №5 – С.134150. https://doi.org/10.26897/0021-342X-2023-5-134-150

10. Labunska, S. Enterprises’ innovative activity management oriented to their market value increase / S. Labunska, A. Pylypenko, M. Sobakar, Ľ.Filipova, E.Hajnišová // Entrepreneurship and Sustainability.- 2023.-Issues 11(3). -P.238-245. http://doi.org/10.9770/jesi.2024.11.3(16)

11. Внешняя торговля технологиями по видам экономической деятельности [Электронный ресурс].-2020.- URL: https://www.issek.hse.ru/news/339543098.html (дата обращения: 25.03.2024).

12. Shrinivasa, D.J. Compound feed production for livestock / D.J. Shrinivasa, S.M. Mathur // Current Science. -2020. -Vol. 118.- No. 4. -P.553-559. http://doi.org/10.18520/cs/v118/i4/553-559

13. Van der Poel, A.F.B. Future directions of animal feed technology research to meet the challenges of a changing world / A.F.B Van der Poel, M.R. Abdollahi, H. Cheng, R. Colovic, L.A. den Hartog, D. Miladinovic, G Page, K. Sijssens, J.F. Smillie, M.Thomas, W. Wang, P. Yu, W.H. Hendriks // Animal Feed Science and Technology.- 2020.- Vol. 270.- 114692. https://doi.org/10.1016/j.anifeedsci.2020.114692

14. Мизанбекова, С.К. Роль кормовой базы и комбикормовой промышленности в организации промышленного животноводства Казахстана/ С.К. Мизанбекова, Г.К. Нурманбекова, И.Т. Мизанбеков //Аграрная экономика. - 2019.- № 4. - C. 60–67.

15. Магомедов, М.Д. Совершенствование экономического стимулирования работающих комбикормовых предприятий / М.Д. Магомедов, Д.С. Савостин, С.Д, Савостин, В.В. Строев // Пищевая промышленность.- 2022.№6.- С.26-29. https://doi.org/10.52653/PPI.2022.6.6.006