Қазақстандық сүт ӛнімдері нарығы: оңтайландыруға бағдарлар

Сҥт адам ӛмірінде ең құнды және оңай сіңетін ақуыздар, майлар, кӛмірсулар, минералдар бар міндетті және қажетті тағам ретінде маңызды рӛл атқарады.

Мақсаты - Қазақстанның сҥт саласының қазіргі жағдайы, оның дамуына әсер ететін факторлар кӛрсетілген. Сҥт және сҥт ӛнімдерін ӛндірудің экономикалық параметрлері, ӛндіріс кӛлемінің динамикасы, шаруашылық нысандары бойынша ірі қара мал басының саны зерттелді.

Әдістері - отандық және аналитикалық шолуларды, ғылыми жарияланымдарды, статистикалық ақпаратты зерттеуге негізделген.

Нәтижелері - ӛңдеу кәсіпорындары ҥшін шикізаттың жетіспеушілігі, оның сапасының тӛмендігі, шағын ӛндірушілердің кӛптігі байқалады. Авторлар жеке қосалқы шаруашылықтардың ҥй сҥті технологиялық нормаларға сәйкес келмейтінін, бұл ӛз кезегінде бастапқы материалдарды сапасыз ӛнеркәсіптік ӛңдеудің себебі екенін айтады. Отандық ӛндірушілер тек сұйық ӛңделген сҥт пен кілегейге деген қажеттілікті қанағаттандырады (94,9%).

Қорытындылар – республикада сҥт ӛнеркәсібінің дамуына тежегіш әсер ететін кӛрсеткіштер қаралған, технологиялық қайта жарақтандыру, кластерлік құрылымдарды қалыптастыру, қазақстандық ӛндірушілерді мемлекеттік қолдау қажеттілігі кӛрсетілген. Шикі сҥттің сапа стандарттарын сақтау сҥт шикізатын алудың және бастапқы ӛңдеудің соңғы әдістерін қолданған кезде ғана мҥмкін болады. Әсерге, нәтижеге қол жеткізу ҥшін техникалық жабдықты, әсіресе ұсақ тауарлы шаруашылықтар ҥшін (сауу және тоңазытқыш аппараттары, дезинфекциялық құралдар, экспресс-бақылау анализаторлары және т.б.) субсидиялау талап етіледі. Сҥт ӛнімдерін тұтыну болжамдары болашақта тауардың осы тҥріне нарықтық сұраныстың кӛлемі мен құрылымын анықтау мҥмкіндігін болжайды. Табыс деңгейі, бӛлшек сауда бағасының ӛзгеру тенденциялары, нарықтың қанығу дәрежесі, ұлттық және тарихи дәстҥрлер негізгі факторлар болып табылады.

1. Нурахова, А.А. Қазақстанның Алматы облысындағы сүт және сүт өнімдері нарығы /А.А. Нурахова, А.А.Нурпеисова, Г.К. Байжаксынов //Проблемы агрорынка. – 2022. - №2. – Б.169-179.

2. Нурпеисова, М.М. Анализ рынка молочной продукции в Республике Казахстан / М.М. Нурпеисова // Исследования, результаты. – 2019. - №3(71). – С. 325-329.

3. Стратегия «Казахстан-2050» [Электронный ресурс]. – URL: https://www.akorda.kz/ru/official_documents/strategies_and_programs (дата обращения: 10.04.2024).

4. Кинеев, М.А. Продуктивность молочного скота Казахстана. Казахский НИИ животноводства и кормопроизводства [Электронный ресурс].–2019 - URL: https://www.zhivotnovodstvo.kz/produktivnostmolochnogoskota-kazahstana (дата обращения: 10.04.2024)

5. Карабаева, Н. Производство молока в Республике Казахстан: состояние и проблемы / Н.Карабаева, Г.Я. Гусева, А.Н. Садыков // Проблемы агрорынка. – 2019. - № 4. - С.155-162.

6. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, Статистика сельского, лесного и охотничьего хозяйства, Основные показатели развития животноводства [Электронный ресурс]. – 2024. - URL: https://www.stat.gov.kz/ru/ (дата обращения: 10.04.2024).

7. Тиреуов, К.М. Эффективность функционирования предприятий аграрного сектора Республики Казахстан / К.М. Тиреуов, У.К.Керимова, С.А. Турекулов //Проблемы агрорынка. – 2020. - № 3. – С.116-122.

8. Kulikov, I. A Socio-economic Study of the Food Seсtor: The Supply Side / I.Kulikov, I.Minakov // European Research Studies Journal. – 2018.- Т21.- 4. - P.174-185.

9. Акимбекова, Г.У. Молочное скотоводство в модельных фермах Алматинской области Республики Казахстан / Г.У.Акимбекова, А.Б. Баймуханов, У.Р. Каскабаев // Проблемы агрорынка.– 2019.- № 4.– С.11-19.

10. Особенности молочного животноводства Казахстана [Электронный ресурс]. – 2023.- URL: https://www.agbz.kz/osobennosti-molochnogo-zhivotnovodstva-kazahstana/ (дата обращения: 10.04.2024).

11. Udin, E. The prospects of development of dairy cattle breeding in Russia / E. Udin, T. Udina, P. Porfirov // Economics of Agriculture of Russia. Section: Agrofood market. - 2016. - Issue № 12. – Р.59-64.

12. Callaghan, T. Effect of pasture versus indoor feeding systems on raw milk composition and quality over an entire lactation / T. Callaghan, D. Hennessy, S.McAuliffe, K. Kilcawley, M.Donovan, P.Dillon, C. Stanton //Journal of Dairy Science. -2016. - 99(12).-P. 9424–9440. https://doi.org/10.3168/jds.2016-10985.

13. Pyzhikova, N. The development of quality milk and dairy products market with the consideration of state support / N. Pyzhikova, L. Ovsyanko, E. Kovalenko, Е.Vlasova //Journal of Applied Economic Sciences. – 2018. - 13(3). - Р.813-822.

14. Palii, A. Preconditions for eco-friendly milk production on the modern dairy complexes / A. Palii, O. Nanka, O. Naumenko, V. Prudnikov, A. Paley // Ukrainian Journal of Ecology. – 2019. - 9 (1). – Р. 56-62.

15. Rasulova, A. Bolatkyzy, S., Elshibaev, R., Raiymbekova, A. Comparative Analysis of the Competitiveness of Food Markets: The Case of Kazakhstan, Russia, France and Belarus / A. Rasulova, S.Bolatkyzy, R. Elshibaev, A. Raiymbekova // European research studies journal.- 2018.- N21(4).- P.343-355. https://doi.org/10.35808/ersj/1125