Әлеуметтік кәсіпкерлік ауылдық жерлерде жұмыспен қамтудың балама түрі ретінде

Ауылдық еңбек нарығы ҥшін жҧмыс кҥшіне сҧраныс пен ҧсыныстың ерекше сипатын, олардың арасындағы теңгерімсіздікті, кәсіптік даярлықтың төмен деңгейін, инновацияларға жоғары дайындықтың жоқтығын, еңбек ресурстарының жетіспеушілігін атап өткен жөн. Осыған байланысты ауыл тҧрғындарының жҧмыспен қамтылуын арттыратын әлеуметтік кәсіпкерліктің баламалы нысанын қарастыруға болады.

Мақсаты - білім беру, денсаулық сақтау және мәдени демалыс мҥмкіндіктеріне қол жеткізу, ауыл тҧрғындарының кәсіпкерлік дағдыларын тарату, олардың өзін-өзі бағалауы мен өзін-өзі қамтамасыз етуін арттыру арқылы ауылдық жерлерде халықтың өмір сҥру сапасын жақсартудың оңтайлы нҧсқасы ретінде корпоративтік әлеуметтік жауапкершілікті дамытудың маңызды аспектілерін көрсету. Әлеуметтік кәсіпкерлер жергілікті ресурстарды пайдаланады және ауылшаруашылық өнімдеріне, қолөнер тауарларына, туристік қызметтерге жаңа нарықтар жасайды.

Әдістері - статистикалық-экономикалық, ғылыми талдау, салыстыру. Зерттеу отандық және шетелдік ғылыми жарияланымдардан алынған ақпаратты, Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ҧлттық статистика бюросының статистикалық деректерін талдауға негізделген.

Нәтижелері - автор демографиялық ҥрдістердің көрсеткіштерін және соңғы бес жылдағы елдегі және ауылдық жерлердегі жҧмыспен қамтуға еңбек әлеуетінің жай-кҥйінің әсерін, оның ішінде ауылдық аумақтардағы жҧмыспен қамту мен жҧмыссыздықтың ағымдағы жай-кҥйін және әлеуметтік проблемаларды шешуге бағытталған кәсіпкерлік белсенділік негізінде әлеуметтік-кәсіпкерлік қызмет спектрін кеңейтуді ҧсынады.

Әлеуметтік кәсіпкерлік келесі негізгі белгілермен ерекшеленеді: инновация, өзін-өзі қамтамасыз ету және қаржылық тҧрақтылық, кәсіпкерлік тәсіл.

Қорытындылар - автор шаруашылық жҥргізуші субъектілердің инвестициялық бастамасын ынталандыратын, ауылдық өңірлерде әлеуметтік және экономикалық қауіпсіздікті, жҧмысқа орналасу мҥмкіндіктерін арттыратын ҧсыныстар береді.

1. Таспенова, Г.А. Рынок труда Казахстана: проблемы, статистика/ Г.А Таспенова, Ж.К. Малгараева // Известия НАН РК. – 2019. – №6. – С. 225-231.

2. Никулина, И.Ю. Роль социального предпринимательства в социально-экономическом развитии территории / И.Ю. Никулина // Вестник экспертного совета.- 2018.- № 4 (15).-С.36-43.

3. Saebi, T. Social Entrepreneurship Research: Past Achievements and Future Promise / T.Saebi, N.J Foss, S.Linder // Journal of Management .- 2019.- Vol. 45.- N. 1.- P. 70–95.

4. Ал Aponte, M. Social Entrepreneurship and Economic Development: A Macro-Level Perspective / M. Ал Aponte, M. Alvarez, M. Lobato // Journal Social Business.- 2019. - N. 9.- P. 141-156.

5. Bradac Hojnik, B. Social Impact, Innovations, and Market Activity of Social Enterprises: Comparison of European Countries / B. Bradac Hojnik, K. Crnogaj // Sustainability. 2020.- N. 12.- P. 1-15.

6. Gupta, P. Social entrepreneurship research: A review and future research agenda / P. Gupta, S. Chauhan, J. Paul, M.P. Jaiswal // Journal of Business Research.-2020. -Vol. 113. N. 5. - P. 209–229.

7. Barberá-Tomás, D. Energizing through visuals: how social entrepreneurs use emotionsymbolic work for social change / D.BarberáTomás, I Castelló, G.A. de Bakker Frank, Ch.Zietsma //Academy of Management Journal.- 2019. -Vol. 62.- N. 6. - P.1789–1817.

8. Nesterenko, Yu.N. The development of social entrepreneurship in the Russian economy / Yu.N Nesterenko, A.A. Plyukhina. -M.: Creative Economy, 2017. -154 p.

9. Притворова, Т. П. Институциональная поддержка социального предпринимательства: мировая практика и возможности для Казахстана / Т.П. Притворова, Н.Н. Гелаш-вили, Б.К. Спанова // Economics: the strategy and practice. – 2020. -№. 1. – С. 71-87.

10. Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 29 қазандағы №375-V ҚРЗ кодексі «Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексі» (07.07.2020 ж. ӛзгертулермен) [Электрондық ресурс].- 2022.- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/K1500000375 (қаралған күні: 03.03.2024).

11. Булхаирова, Ж.С. Молодежная безработица в сельской местности / Ж.С. Булхаирова, Г.А. Саймагамбетова, Ж. Таскинбайкызы //Проблемы агрорынка. - 2020.- №1.С.172-178.

12. Қазақстанның демографиялық жылнамалығы: стат. жинақ. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы [Электрондық ресурс].-2023.-URL:https://www.stat.gov.kz/publication/collections/?year=&name=16304&period=year (қаралған қүні: 05.03.2024).

13. Қазақстан Республикасында халықтың жұмыспен қамтылуы: стат. жинақ. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы [Электрондық ресурс].- 2023.-URL: https://www.stat.gov.kz/publication/collections/?year=&name=102320&period=year (қаралған қүні: 05.03.2024).

14. Гиззатова, А.И. Трудовые ресурсы казахстанского села / А.И. Гиззатова, С.М. Есенгалиева, О.В. Черемухина // Проблемы агрорынка.-2023.- №3.-С.169-178. https://www.doi.org/10.46666/2023-3.2708-9991.17

15. Абдильдинова, Н.Е. Совершенствование государственного регулирования аграрного рынка труда (на примере Акмолинской области) / Н.Е Абдильдинова // Экономика: стратегия и практика. – 2019. – Т. 14.- №2. – С. 97-107.

16. Бауэр, М.Ш. Социальное предпринимательство в аграрном секторе: зарубежный и казахстанский опыт / М.Ш. Бауэр, Ф.А. Шуленбаева, А.Б. Темирова // Проблемы агрорынка. -2019.-№4.- С.26-33.

17. «Äleumettık käsıpkerlık subektılerınıñ tızılımın bekıtu turaly» Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq ekonomika ministrlıgınıñ būiryğy 1 aqpan 2024 jyly №31 [Электрондық ресурс].-2024.URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/economy/documents/details/601692?lang=ru (қаралған қүні: 05.03.2024).

18. Bansal, S. Social entrepreneurship as a path for social change and driver of sustainable development: A systematic review and research agenda / S. Bansal, I. Garg, G.D. Sharma // Sustainability. -2019.- N. 11.- 1091