Климаттың ӛзгеруі жағдайында мал шаруашылығындағы айналмалы экономикасы: негізгі элементтері мен мүмкіндіктері

Мақсаты - Қазақстанның айналмалы және климаттық экономикасы шеңберінде агроөнеркәсіптік өндірісті дамытудың қазіргі жай-кҥйін талдау, оның мал шаруашылығындағы негізгі аспектілерінің элементтерін анықтауға және климаттық факторлардың осы экономикалық жҥйеге әсерін анықтауға баса назар аудару.

Әдістері - деректерді статистикалық талдау және графикалық интерпретациялау, сызықтық және айналым экономикалық модельдерді салыстырмалы бағалау. Ғылыми жарияланымдардың материалдары, нормативтік актілер, сондай-ақ сарапшылармен сұхбат пайдаланылған.

Нәтижелері - ресурстық әлеуеттің тиімділігін арттыруға, қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуға және еліміздің АӨК-де бизнес пен инновациялар ҥшін жаңа мҥмкіндіктер жасауға бағытталған Қазақстанның аграрлық секторындағы тұйық айналмалы экономикасының орнықты құрылымына көшу бойынша ұсынымдар әзірленген. Ауыл шаруашылығы қалдықтарын өңдеу және кәдеге жарату және салада заманауи технологияларды қолдану ҥшін инфрақұрылымды жетілдіру шаралары ұсынылған.

Қорытындылар - айналмалы экономика қағидаттарын жҥзеге асыру энергия тиімділігін арттыруға және биосфера мен экожҥйеге теріс әсерді азайтуға, инновациялық кәсіпкерлік – «жасыл» бизнес саласын кеңейту ҥшін жағдайлар жасауға ықпал етеді: жаңа жұмыс орындары, тиісті инфрақұрылым, «жасыл» логистика және т.б. Айналмалы экономиканың принциптері: айналмалы ұсыныс (шектелген ресурстар толығымен жаңартылатын көздермен ауыстырылады); жаңғырту және реконструкциялау арқылы өнімнің өмірлік циклін ұзарту; қайта өңдеу (өнім қалдықтарын қалпына келтіру және қайта өңдеу). Ресурстарды тиімді модификациялау - бұл жаңа құнды қалыптастырудың барлық кезеңдеріндегі инновациялардың мҥмкіндіктері, бұл жақсы нәтиже беріп қана қоймай, сонымен қатар материалдық, энергетикалық және экологиялық шығындардың төмендеуіне әкеледі. 

1. Щербакова, А.С. Развитие циркулярной экономики в сельском хозяйстве / А.С. Щербакова // Корпоративное управление и инновационное развитие экономики Севера: Вестник Научно-исследовательского центра корпоративного права, управления и венчурного инвестирования Сыктывкарского государственного университета. -2021. – №4. – С. 405-413.

2. Circular Economy: Waste-to-Resource. Food and Agriculture Organization of the United Nations [Electronic resource]. Available at: https://www.clck.ru/39t5nW (date of access: 20.01.2024).

3. Александрова, В. Д. Анализ перехода опыта Китая по переходу на циркулярную экономику / В.Д. Александрова, О.А. Абрамова // Международный научный журнал «Синергия наук». –2018. –№ 24. –С. 126—135.

4. Александрова, В.Д. Актуальность перехода к модели циркулярной экономики в России / В.Д. Александрова // Международный журнал гуманитарных и естественных наук. -2017. -№ 11. -С. 106-110.

5. Акимова, Ю.А. Развитие циркулярного сельского хозяйства в Европе для формирования устойчивых агропродовольственных систем/ Ю.А. Акимова //Продовольственная политика и безопасность.-2020.-Т.7.- №4.-С.259-272.

6. Риккардо, В. Глобальная агропромышленная система и изменение климата: вызовы и возможности для Российской Федерации / В.Риккардо // Финансы: теория и практика. -2017. -Т. 21. -№ 6. -С. 70–79.

7. WMO Greenhouse Gas Bulletin: The state of greenhouse gases in the atmosphere based on global observations through 2022. [Electronic resource].-2023. Available at: https://www.library.wmo.int/records/item/68532-no-1915-november-2023 (date of access: 12.07.2023).

8. Указ Президента Республики Казахстан «О Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике"» [Электронный ресурс].- 2013.- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/U1300000577 (дата обращения: 25.01.2024).

9. Постановление Правительства Республики Казахстан "Об утверждении Плана мероприятий по реализации Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" на 2021-2030 годы" [Электронный ресурс].- 2020.- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2000000479 (дата обращения: 25.01.2024).

10. Постановление Правительства Республики Казахстан "Об утверждении Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2030 годы" [Электронный ресурс].- 2021. - URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960 (дата обращения: 25.01.2024).

11. Wang, D. Impact of Climate Change on Food Security in Kazakhstan / D. Wang, R. Li, G. Gao, N.Jiakula, S. Toktarbek, S. Li, P. Ma, Y. Feng// Agriculture. -2022 -Vol. 12(8). -P.1087 https://doi.org/10.3390/agriculture12081087.

12. Schierhorn, F. (2020). Spatially varying impacts of climate change on wheat and barley yields in Kazakhstan / F. Schierhorn, M. Hofmann, I.Adrian, I. Bobojonov, D. Müller // Journal of Arid Environments. -2020. -Vol.- 178.- Article 104164. https://doi.org/10.1016/j.jaridenv.2020.104164.

13. Teleubay, Z. Comparison of Climate Change Effects on Wheat Production under Different Representative Concentration Pathway Scenarios in North Kazakhstan / Z.Teleubay, F. Yermekov, A. Rustembayev, S. Topayev, A. Zhabayev, I. Tokbergenov, V. Garkushina, A. Igilmanov, V. Shelia, G. Hoogenboom // Sustainability. -2024. - Vol. 16. -P. 293. https://doi.org/10.3390/su16010293.

14. Godde, C. Impacts of climate change on the livestock food supply chain; a review of the evidence / C. Godde, D. Mason-D’Croz, D. Mayberry, P. Thornton, M. Herrero // Global Food Security. -2021. -Vol. 28. - Art. 100488

15. Постановление Правительства Республики Казахстан "Об утверждении Комплексного плана мероприятий по развитию переработки сельскохозяйственной продукции и пищевой промышленности на 2024-2028 годы" [Электронный ресурс]. -2024.URL: https://www.legalacts.egov.kz/npa/view?id=14900973 (дата обращения: 10.02.2024).

16. Нурмухаметов, Н.Н. Обзор концептуальных подходов к циркулярной экономике в АПК Казахстана / Н.Н. Нурмухаметов, Ж.Ш. Нуртаева, Г.Е. Талапбаева // Проблемы агрорынка. - 2023. - № 2. - С. 103-115. https://doi.org/10.46666/2023-2.2708-9991.10.

17. Orazbekov, E. Отчет «Биоразлагаемые отходы в Республике Казахстан, оценка нормативно-правовой базы и инфраструктуры для управления бытовыми отходами» [Электронный ресурс]. -2020.- URL: https://www.switch-asia.eu/site/assets/files/3607/biodegradable_waste_kazakhstan_ru-1.pdf (дата обращения: 30.02.2024).