Data Driven Decision Making негізінде аймақтың азық түлік қауіпсіздігін басқару

Мақсаты – негізделген және тиімді шешімдер қабылдау ҥшін Data Driven Decision Making (DDDM) қағидаттары негізінде елдің және өңірлердің азық-тҥлік қауіпсіздігін басқарудың тиімділігі мәселелерін зерттеу. Бұл зерттеу «Data Driven Decision Making» тұжырымдамасы негізінде жаһандық сын-қатерлер жағдайында өңірдің азық-тҥлік қауіпсіздігін басқару" AP14871923 тақырыбы бойынша Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым Комитетінің гранттық қаржыландыру жөніндегі жобасының міндеттерін орындау шеңберінде жҥргізілді. Әдістері – зерттеудің теориялықәдіснамалық базасы ретінде отандық және шетелдік ғалым-экономистердің жаһандану және ел экономикасының интеграциясы жағдайындағы азық-тҥлікпен қамтамасыз ету мәселелеріне қатысты еңбектері пайдаланылды. Ғылыми зерттеу әдістері: монографиялық, дерексіз, логикалық, жҥйелік және кешенді талдау, статистикалық деректерді өңдеу, құрылымдық-функционалдық тәсілдер. Нәтижелері – авторлар агроөнеркәсіптік кешен саласында DDDM қолдану мҥмкіндігін қарастырған. Қорытындылар – нәтижелерді іске асыру DDDM қағидаттарын орталық мемлекеттік және жергілікті органдардың практикалық қызметіне имплементациялау есебінен ел өңірлерінің агроөнеркәсіптік жҥйесінің тұрақтылығына қол жеткізуге байланысты мультипликативтік әсер алуға мҥмкіндік береді. Data Driven Decision Making негізінде шешім қабылдау тұжырымдамасын пайдалану шикізат пен өнімнің сапасы белгіленген талаптарға сай болған кезде азық-тҥліктің экономикалық және физикалық қолжетімділігін, азық-тҥлік қауіпсіздігін объективті бағалауға ықпал ететіні негізделді және қауіпсіз тұтынуға кепілдік беретіні анықталды. Өз өндірісін қолдау, импортты қысқарту қажет. Мұндай саясатты азық-тҥлікпен өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейі жоғары көптеген елдер ұстанады.

1. Kalashnikov, P. Impact of state and legal regulation on the sustainable development of agricultural territories and improving the standard of living of the population / P. Kalashnikov, A. Kulanov E. Nesipbekov, A. Kaishatayeva, Sh. Kantarbayeva // Journal of Environmental Management and Tourism.– 2023. -14(1).– P. 82-88.

2. Kurmanova, D. Investments as a factor of sustainable development of rural areas / D. Kurmanova, A. Ismailova, G. Ukibayeva, N. Abdildinova, A. Bakyei // Journal Of Environmental Management And Tourism. – 2023. - 14(3). – P. 729-738.

3. Cappelli, A. Challenges and opportunities in wheat flour, pasta, bread, and bakery product production chains: A systematic review of innovations and improvement strategies to increase sustainability, productivity, and product quality / A. Cappelli, E. Cini // Sustainability. - 2021. - 13(5). – P. 2608 - 2618.

4. Kaldiyarov, D.A. The Mechanism for Sustainable Development of Rural Areas in the Republic of Kazakhstan / D.A. Kaldiyarov, D. Nurmukhankyzy, A.E. Bedelbayeva // Lecture Notes in Networks and Systems. – 2021. – V. 205. – P. 797–804.

5. Kashina, E. Impact of digital farming on sustainable development and planning in agriculture and increasing the competitiveness of the agricultural business / E. Kashina, G. Yanovskaya, E. Fedotkina, A. Tesalovsky, E. Vetrova, A. Shaimerdenova, M. Aitkazina // International Journal of Sustainable Development and Planning. – 2022. - 17(8). – P. 2413-2420.

6. Horn, B. Links between food trade, climate change and food security in developed countries: A case study of Sweden / B. Horn, C. Ferreira, Z. Kalantar, // Ambio. – 2022. - 51(4). – P. 943–954.

7. Vu, K. Income shock and food insecurity prediction Vietnam under the pandemic / K. Vu, N. D. Vuong, T. Vu-Thanh, A.N. Nguyen // World Development. – 2022. – 153(1). – P. 105838 - 105850.

8. Laborde, D., Martin, W., Vos, R. Impacts of COVID-19 on global poverty, food security, and diets: Insights from global model scenario analysis / D. Laborde, W. Martin, R. Vos // Agricultural Economics. – 2021. - 52(3). – P. 375-390.

9. Barons, M.J. A decision support system for addressing food security in the United Kingdom / M.J. Barons, C. Fonseca, A.Davis, J.Q. Smith // Journal of the Royal Statistical Society. Series A: Statistics in Society. – 2021. – P. 1-24.

10. Jiméneza, D. A scalable scheme to implement data-driven agriculture for small-scale farmers / D. Jiméneza, S. Delercea, H. Doradoa, J. Cocka, L. Armando, M. Agamezb, A. Jarvisa // Global Food Security.– 2019.– V.23.–P.256-266.

11. Zaitsava, M. Is data-driven decisionmaking driven only by data? When cognition meets data / M. Zaitsava, E Marku, M. Guardo // European Management Journal. – 2022. – 40(5). – 656-670.

12. Strubea, J., Glennaa, L., Hatanakab, M., Konefalb, J., Connerc, D. How data-driven, privately ordered sustainability governance shapes US food supply chains: The case of field to market/J. Strubea, L. Glennaa, M. Hatanakab, J. Konefalb, D Connerc // Journal of Rural Studies. – 2021. -V.86. – P. 684-693.

13. Есжанова, Ж.Ж. Оценка продовольственной безопасности Казахстана в условиях кризиса COVID 19 / Ж.Ж.Есжанова, Д.Д. Ермекбаева, У.А. Мырзаева // Экономика: стратегия и практика.- 2021.-16(2).-P.145-153.

14. Ниязбаева, А.А. Рынок продовольствия Актюбинской области Республики Казахстан: тенденции повышения конкурентоспособности / А.А. Ниязбаева, З.О. Иманбаева // Проблемы агрорынка. – 2021. – N3.- P.154-161.

15. Абылкасимова, Ж.А., Орынбекова, Г.А., Алибаева, М.М. Агропродовольственный рынок Восточно-Казахстанской области: потенциал роста / Ж.А Абылкасимова, Г.А. Орынбекова, М.М. Алибаева, // Проблемы агрорынка. – 2021. – N 3.-P. 144-153.

16. Кантарбаева, Ш.М. Оценка регулирующего воздействия государства на развитие аграрного производства / Ш.М. Кантарбаева // Проблемы агрорынка. – 2019. - №4. - P.19-25.

17. Данные Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс]. -URL: https://www.stat.gov.kz (дата обращения: 29.12.2023).

18. Hirvonen, K. Food consumption and food security during the COVID-19 pandemic in addis ababa / K. Hirvonen, A Brauw, G.Abate // American Journal of Agricultural Economics. – 2022. - 103(3). – P.772-789.