Шығыс Қазақстан облысының агроӛнеркәсіптік кешенін технологиялық жаңғырту жағдайында ет және оны қайта ӛңдеу ӛнімдерін ӛндіру

Мақсаты - Шығыс Қазақстан облысының ет саласын дамытудың қалыптасқан ахуалы мен перспективалық бағыттары қаралды, оның ӛсуін тежейтін факторлар айқындалған. Зерттеу барысында кешенді талдау контекстінде есептеу-конструктивті, статистикалық-экономикалық, сараптамалық, монографиялық әдістер қолданылған. Нәтижелері - соңғы бес жылдағы Шығыс ӛңіріндегі мал шаруашылығы кешені мен етті қайта ӛңдеу саласының негізгі параметрлерін бағалау ұсынылған. Зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып, ет ӛндірісі секторында оң ӛзгерістер бар екендігі анықталған, бірақ тұтастай алғанда ӛнім ӛндірісі тиімді емес. Авторлар шикізат ресурстарының жетіспеушілігін және шикізаттың жоғары құнын атап ӛткен. Азық-түлік импорты айтарлықтай орын алады, ал шаруа қожалықтарының ұсақ тауарлары ӛндірілген тауардың бәсекеге қабілеттілігінің тӛмендеуіне әкеледі. Қорытынды - зерттеудің қорытындылары ет ӛнімдері кіші кешенінің кӛлемін ұлғайтудың және ет ӛнімдері нарығын кеңейтудің неғұрлым оңтайлы бағыттарын пәрменді мемлекеттік реттеу, ет ӛнімдерін ӛндіру мен қайта ӛңдеу кӛлемін ұлғайтуға ықпал ететін кооперативтер құруға мүмкіндік беретін ауыл шаруашылығы тауарын ӛндірушілер мен қайта ӛңдеу ӛнеркәсібі кәсіпорындарының кооперациялық және интеграциялық ӛзара қарым-қатынастарын дамыту жолымен негіздеуге мүмкіндік береді. Экономикалық шаралар ретінде азық-түлік тауарларына сұраныс пен ұсынысты, ӛнімді алудың және оны ішкі және сыртқы нарықтарда сатудың барлық циклі бойынша жеңілдікпен несиелендіруді ынталандырған жӛн. Авторлар ӛндірістік процестердің шығындарын азайту, инновациялық жобаларды іске асыру және кластерлік типтегі бірлестіктерді қалыптастыру нұсқаларын іздеу қажеттілігіне назар аударады. Жаңа кәсіпорындар (ет ӛнімдерін қайта ӛңдеу зауыттары, құс фабрикалары) құру жаңа жұмыс орындарын ұйымдастыруға, халықтың табысын арттыруға мүмкіндік береді.

1. Jafarvand, E. Food Security Threats Worldwide and in Iran / E. Jafarvand, Z. Abdollahi, S. Edalati, M. Niknam & M. Jalali // Iranian journal of culture and health promotion. – 2022. – N 6 (3). -P. 443-451.

2. Tolysbayeva, M.B. Modern tendencies of the development of a food belt in Kazakhstan / M.B. Tolysbayeva, K.A. Kirdasinova, G.K. Kabdullina, R.K. Sabirova, K.M. Utepkaliyeva, M.K. Uandykova // Bulgarian Journal of Agricultural Science.- 2019.-N 25 (2).- P. 217–223.

3. Зюзя, Е.В. Теория и методология оптимизации бизнес-процессов / Е.В. Зюзя, Н.И. Пыжикова.– Ачинск: Красноярcкий государственный аграрный университет. Ачинский филиал, 2020. – 172 с.

4. Bachev, H. About the Governance Efficiency of Agricultural Farms. The Case of Bulgaria / H. Bachev // Journal of Applied Economic Sciences. - 2022.- Vol. 12.- P. 5-20.

5. Акимбекова, Г.У. Приоритетные направления развития агропромышленного комплекса Казахстана / Г.У. Акимбекова, Г.А. Никитина // Проблемы агрорынка.-2020.-№ 4.- С.13-23. DOI: 10.46666/2020-4-2708-9991.01.

6. Nurlankyzy, Zh. The Basic Tendencies of the Agricultural Sector of Kazakhstan’s Economy in the Sheep Industry / Zh. Nurlankyzy, F. Shulenbayeva, B. Rustembayev, B. Ainakanova, A. Kazkenova // RevistaESPACIOS. – 2017.– Vol. 38. - N 44. – P. 33-45.

7. Trusova, Natalia V. Determinants of the innovative and investment development of agriculture / Natalia V.Trusova, O.V. Hryvkivska, Nataliia M. Kotvytska, A.Svitlana, Tetiana I. Nesterenko, Olha V. Kotyk Yavorska // International Journal of Agricultural Extension. 2021. - Vol.9. - Special Issue. - P. 81–100.

8. Тиреуов, К.М., Рахимжанова Г.М. Перспективы повышения безопасности продовольствия на рынке животноводческой продукции Казахстана / К.М Тиреуов., Г.М. Рахимжанова // Проблемы агрорынка. - 2019. - № 2. - С. 131-137.

9. Кажиева, Ж.Х. Животноводческий подкомплекс Восточно-Казахстанской области: оценка состояния и целевые ориентиры / Ж.Х. Кажиева // Проблемы агрорынка. -2021.- №1.- С.108-114. DOI:10.46666/2021-1-2708-9991.13

10. Статистический сборник «Сельское, лесное и рыбное хозяйство Восточно-Казахстанской области» за 2017-2021гг. Департамент Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан по Восточно-Казахстанской области [Электронный ресурс].- 2022.- URL: / https://www.old.stat.gov.kz/region/264990/statistical_information/industry/6314 (дата обращения: 19.02.2024).

11. Статистический сборник «Промышленность Восточно-Казахстанской области 2017-2021гг. Департамент Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан по Восточно-Казахстанской области [Электронный ресурс].-2022.-URL:https://www.old.stat.gov.kz/region/264990/statistical_information/industry/63151 (дата обращения: 19.02.2024).

12. Lukhmanova, G. Innovative development of the agricultural sector of the Republic of Kazakhstan / G.Lukhmanova, K.Baisholanova, N.Shiganbayeva, B.Abenov, A.Sambetbayeva, B.S. Gussenov // Espacios.- 2019.- Vol.40(32).- P. 6-5.

13. Ахметова, К.А. Государственное регулирование аграрного сектора Казахстана/К.А. Ахметова, А.Ж. Тержанова, А.А. Ахметова // Проблемы агрорынка. -2020.- No3. - С.60-66. DOI: 10.46666/2020.2708-9991.07.

14. Sokolova, A.P. Directions and Efficiency of Innovative Development of Agricultural Enterprises / A.P. Sokolova, O.A. Sukharev//Complex Systems: Innovation and Sustainability in the Digital Age. Studies in Systems, Decision and Control. - 2020.- Vol. 282.- P. 401–407. https://doi.org/10.1007/978-3-030-44703-8_43.

15. Latif, A. Evaluation of the spatial planning in agropolitan area development in NaganRaya Regency, Indonesia/ A.Latif, A. Karim., S.Sugianto, Rusdi M. Romano //International Review for Spatial Planning and Sustainable Development.-2022.-Vol.10.- Issue 2.-P.219-34. https://doi.org/10.14246/irspsd.10.2_219.