Аграрлық саладағы салықтық ынталандыру: қызмет кӛрсеткіштері мен нәтижелері

Мақсаты – аграрлық секторда салықтық ынталандырудың қалыптасқан жай-күйі мен перспективаларын кӛрсету. Әдістері – экономикалық-статистикалық, факторлық талдау, салыстыру және синтездеу, логикалық негіздеме. Нәтижелері – агроӛнеркәсіптік кешеннің жекелеген салаларын қолдаудың тікелей әдістері шаруа (фермер) қожалықтары үшін бірыңғай жер салығының мӛлшерлемесіндегі айырмашылықтар есебінен, ал шаруашылық жүргізудің қалған нысандары үшін корпоративтік табыс салығы базасындағы айырмашылықтар есебінен жанама әдістермен тиімді ауыстырылуы мүмкін екендігі негізделген. Атап айтқанда, күріш ӛсіруді қоспағанда, ӛсімдік шаруашылығы ӛнімдерін ӛндіретін ауыл шаруашылығы құрылымдарында (2020-2022 жж. орташа рентабельділік деңгейі 49,6% құрады), сондай-ақ мал шаруашылығы ӛнімдерін ӛндіруге маманданған (рентабельділік – 35,6%) жеке кәсіпкерлік пен шаруа (фермер) қожалықтарында тікелей қолдау салық механизмдерімен ӛтеледі. Ауыл шаруашылығы жерлерін дұрыс емес немесе мақсатсыз пайдаланғаны үшін жауапкершілік шараларын толық бақылау және қолдану шартымен бюджетке ықтимал түсімдердің бағасы берілді. Қорытындылар – жер пайдалануды жақсарту үшін пайдаланылуы мүмкін қаржыландырудың ықтимал кӛлемін есептеу келтірілген. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ұтымсыз пайдалану олардың тиімсіз пайдаланылуымен байланысты: ӛңдеудің немесе тыңайтқыштарды енгізудің жетілмеген әдістері, ауыспалы егістерді дұрыс жоспарламау. Үйлестіру шаралары мен реттеуді бейімдеуді талап ететін әртүрлі проблемалар мен қажеттіліктерді анықтайтын аймақтық ерекшеліктерді ескеру қажет. Жер ресурстарының жай-күйі мен пайдаланылуы туралы толық және нақты ақпаратты қамтамасыз ету үшін Қазақстанның бүкіл аумағын ауыл шаруашылығы карталарымен қамту жӛніндегі жұмысты жалғастыру қажет, бұл салық ставкаларын арттыра отырып, айыппұлдар ӛндірілуі мүмкін ықтимал бұзушылықтардың алдын алады.

1. Кодекс Республики Казахстан «О налогах и других обязательных платежах в бюджет» (Налоговый кодекс) (с изменениями и дополнениями по состоянию на 12.02. 2024г.) [Электронный ресурс]. - 2024. -URL https://www.adilet.zan.kz/ (дата обращения: 14.02.2024).

2. К вопросу о налоговой политике и стимулирующей роли налогов и сборов [Электронный ресурс]. 2023.-URL: http://www.juristmoscow.ru/nalogovye-spory/publik/10466/ (дата обращения: 20.12.2023).

3. Пьянова, М.В. Зарубежный опыт налогового регулирования самозанятости / М.В. Пьянова // Налоги и налогообложение. -2022. - № 2. - С. 47 - 71.

4. Черник, Д.Г. Налоговая политика государства: учебник и практикум для вузов / Д. Г. Черник, Ю. Д. Шмелев, М. В. Типалина. - М.: Издательство Юрайт. - 2020. - 509 с.

5. Воробьева, Г.И. Конкурентоспособное сельскохозяйственное предприятие / Г.И. Воробьева, В.И. Сушкова. – М.: РУСАЙНС, 2023. - 187 с.

6. Овсянко, Л.А. Эффективность системы налогообложения в оценках органов местного самоуправления и субъектов АПК / Л.А. Овсянко, К.В. Чепелева, Т.А. Бородина, Н.И. Пыжикова //Международный сельскохозяйственный журнал.- 2023.- № 2.-С. 147-153.

7. Воронцова, Н.В. Взаимосвязь мировых тенденций и политики развития сельских территорий (на примере международного опыта) / Н.В. Воронцова// Экономические отношения. – 2021. – Т.11. – № 1. – С. 221-235.

8. Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Бюро национальной статистики Агентства по стартегическому планированию и реформам [Электронный ресурс].–2023.-URL https://www.old.stat.gov.kz (дата обращения: 10.12.2023).

9. Воронин, Б.А. Инновационная деятельность в современном агропромышленном комплексе: теория и практика / Б.А. Воронин, И.П. Чупина, Я.В. Воронина // Аграрное образование и наука.-2022.-№2.-С.45-46.

10. Гохман, В.В. Точное земледелие и ГИС [Электронный ресурс]. – 2019.- URL: https://www.esricis.ru/news/arcreview/detail.php?ID=24059&section_ID=1095 (дата обращения: 05.12.2023).

11. Комитет Государственных доходов. Министерство финансов РК. [Электронный ресурс]. –2023.- URL: https://www.kgd.gov.kz (дата обращения: 18.12.2023).

12. Приказ и.о. Министра национальной экономики Республики Казахстан от 27 марта 2015 года № 268. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 20 января 2020 года № 19893 [Электронный ресурс]. -2020.- URL: https://www.adilet.zan.kz/ (дата обращения: 10.01.2024).

13. Stal, E. The role of university incubators in stimulating academic entrepreneurship. RAI Revista deAdministragao eInovagao / E. Stal, T. Andreassi, A. Fujino // RAI Revista de Administração e Inovação. -2019. -13 №2.- P. 89-98.

14. Klyukovich, Z. A. Uniform agricultural tax as a source of local budget revenues. Nauchnyizhurnal Rossiiskogo NIIproblem melioratsii / Z. A. Klyukovich, T. M. Dodokhyan // Scientific Journal of Russian Scientific Research Institute of Land Improvement Problems. -2019.- №1. – Р. 217-230.

15. Drobnjak, R. Agriculture and entrepreneurship as a factor of sustainable development of Montenegro. Green economy in the Western Balkans: Towards a sustainable future. Bingley: Emerald Publishing Ltd / R. Drobnjak // In book: Green Economy in the Western Balkans.- 2020, – Р. 395-419.