Ауылдық аудандардағы еңбек ресурстарының кӛші-қонын реттеу

Мақсаты – мақалада жоғары білікті мамандардың ауылдық жерлерден кету процесі, оның себептері зерттелген, өйткені бұл үрдіс Қазақстан Республикасы мен әлемдік қоғамдастық үшін өзекті болып табылады. Әдістері – ретроспективті талдау, демографиялық және экономикалық статистика, индекс, графикалық, салыстыру және жалпылау. Нәтижелері – Қазақстанның көші-қон саясатының негізгі бағыттары қаралған. Авторлар статистикаға негізделген республикадағы қала және ауыл халқының саны мен үлесінің деректерін талдаған. Аймақаралық көші-қон сальдосы ұсынылған, өйткені демографиялық және экономикалық нәтижелер оның даму деңгейіне қарамастан экономикаға әсер етеді. Қорытындылар – жаһандану жағдайындағы урбанизация процесіне баса назар аударылған, бұл ауыл тұрғындарының санына теріс әсер етеді. Ішкі көші-қон халықаралық, басқа мемлекеттерге көшу мүмкіндігімен өзара байланысты. Қазіргі уақытта елдегі көші-қон процестері Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуының ағымдағы кезеңінің нақты нәтижелерін білдіретін құндылықтар мен көші-қон факторларының трансформациясына байланысты өзгерістерге ұшырады, бұл 2013 жылдан 2023 жылға дейінгі талдамалық ақпаратпен расталады. Қоныс аудару бағдарламаларында көрініс табатын мемлекеттік шаралар ұлттық экономиканы ынталандыруға, қабылдаушы салалардағы этникалық құрамның сандық түрленуіне, сондай-ақ еңбек нарығының құрылымын өзгертуге бағытталған. Еңбек көші-қонының өзекті мәселелері: жұмыс күшінің жетіспеушілігі, халықтың табиғи және көші-қон кемуі. Бұл көрсеткіштерді қадағалау ұйымдастырылмаған еңбек нарығына, осы жұмыстың күрделілігіне және айтарлықтай қаржылық ресурстарға қажеттілікке байланысты қиындықтар туғызады.

1. United Nations International migration report [Electronic resource].- 2022.- URL: https://www.worldmigrationreport.iom.int/wmr2022-interactive/ (date of access: 05.10.2023).

2. Миграция, сельское хозяйство и развитие сельских районов Организация Объединѐнных Наций [Электронный ресурс].- 2020.- URL: https://www.fao.org/migration/ru/ (дата обращения: 14.12.2023).

3. Серикжанова, С. Мотивы внутренней миграции населения в Казахстане: сравнительный анализ на примере трех крупнейших городов / С. Серикжанова, А. Джанузакова // Вестник Казну. Серия психологии и социологии.-2022.-№2(81).-С.188-195.

4. Казахстан: Расширенный миграционный профиль 2019. - Алматы: Миссия Международной организации по миграции (МОМ) в Казахстане - Субрегиональный координационный офис по Центральной Азии, 2020.-146с.

5. Selod, H. Rural-urban migration in developing countries: Lessons from the literature / H.Selod, F. Shilpi //Regional Science and Urban Economics.-2021.-Vol. 91.-P. 101-110.

6. Hung, L. Rural-urban migration with remittances and welfare analysis / L.Hung, S.Peng //Regional Science and Urban Economics.- 2021.-Vol. 91.-P.522-526.

7. Busso, M. Rural-urban migration at high urbanization levels / M. Busso, J. Chauvin, L. Herrera //Regional Science and Urban Economics.-2021.-Vol.91.-P. 428-436.

8. Bjerk, L. Mover stayer winner loser: A study of income effects from rural migration / L. Bjerke, C. Mellander //Cities/.-2022.- Vol. 130.- P. 354-366.

9. Бодаухан, К. Внутренняя миграция и ее влияние на развитие социальной инфраструктуры сельских территорий Казахстана / К.Бодаухан, Д Женсхан., А.Ж. Жолмуханова // Проблемы агрорынка.- 2022.- N4.-С.197-206. https://doi.org/10.46666/2022-4.2708-9991.21

10. Жусупова А., Илеуова Г., Насимова Г., Халикова Ш. Bлияние программ переселения на повышение конфликтности в регионах Казахстана [Электронный ресурс].-2022.- URL: https://centralasiaprogram.org/vliyanie-programm-pereseleniya-na-povyshenie-konfliktnosti-regionah-kazahstana/ (дата обращения 12.11.2023).

11. Официальный интернет-ресурс Бюро национальной статистики РК. Численность населения 2023 [Электронный ресурс].- URL: https://stat.gov.kz/ru (дата обращения: 11 ноября 2023).

12. Фонд ООН в области народонаселения. Мы - Казахстан. Отчет Анализ положения в области народонаселения Республики Казахстан [Электронный ресурс].- 2019.- URL: https://kazakhstan.unfpa.org/sites/default/files/pubpdf/UNFPA_FullReport_Rus_Final_Disabled.pdf (дата обращения 12.11.2023).

13. Курманова, Г.К. Миграционные процессы в современном казахстанском обществе / Г.К. Курманова, Б.Б. Суханбердина, А.А. Ким, Б.А.Уразова //Вестник университета «Туран».-2022.- №2.-С. 74-79.

14. Вопросом безопасности страны назвал Глава государства К.-Ж. Токаев переселение казахстанцев с юга на север [Электронный ресурс].- 2021.- URL: https://timeskz.kz/78900--voprosom-bezopasnosti--strany-nazval-tokaev--pereselenie-kazahstancev--s-yugana-sever.html (дата обращения 10.11.2023).

15. Об утверждении национального проекта «Сильные регионы – драйвер развития страны». Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 октября 2021 года № 729 [Электронный ресурс].- 2021.- URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000729 (дата обращения 15.11.2023).

16. Официальный интернет-ресурс Электронная биржа труда [Электронный ресурс].- 2023.- URL: https://www.enbek.kz/ru/resettlement (дата обращения 10.10.2023).

17. Жусупова, А. Государственная программа переселения «Юг-Север»: востребованность и успешность [Электронный ресурс].- 2021.- URL: https://ekonomist.kz/zhussupova/programma-pereseleniya-yug-gosprogramma-sever (дата обращения 12.10.2023).

18. Об утверждении Концепции миграционной политики Республики Казахстан на 2023 – 2027 годы [Электронный ресурс].- 2022.- URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2200000961/ (дата обращения 05.11.2023).

19. «В этом году в программу «Серпін» внесены изменения», - вице-министр науки и высшего образования [Электронный ресурс].- 2023.- URL: https://ortcom.kz (дата обращения 05.11.2023).