Қазақстан Республикасының ауыл тұрғындарын нәтижелі жұмыспен қамту мәселелері

Мақсаты – Қазақстан Республикасының аграрлық секторындағы еңбек ресурстарының жай-күйін сипаттайтын кешенді тәсіл; ауыл тұрғындарының жұмыспен қамтылуын және әл-ауқатын арттыру үшін негізгі проблемалар мен оларды шешу жолдарын анықтау. Әдістері – монографиялық, экономикалық-статистикалық, дерексіз-логикалық, ғылыми зерттеудің сапалық және сандық әдістері. Нәтижелері – экономикалық-статистикалық әдісті қолдану негізінде республика экономикасының ауыл шаруашылығы саласын кадрлармен қамтамасыз ету сандық және сапалық кӛрсеткіштер бойынша қанағаттанарлықсыз екендігі атап ӛтілген. Ауыл шаруашылығындағы еңбек белсенділігін қолдаудың шетелдік тәжірибесі зерттелген. Қазақстанның АӚК тұрақты дамуы бойынша мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру мәселелері талданған. 2019 жылдан 2023 жылға дейінгі кезеңде ел ауқымында гендерлік және жас ерекшеліктері бойынша жұмыс күшінің ӛзгеру динамикасы ұсынылған. Экономиканың басқа салаларымен салыстырғанда агроӛнеркәсіптік ӛндірістегі жалақы деңгейі кӛрсетілген. Авторлар ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының орташа және басқарушылық деңгейіндегі еңбек резервтерінің тапшылығы туралы деректерді береді. Жұмыспен қамтылғандар санының азаю үрдістері және жас кадрлардың ауылдық жерлерден кету себептері анықталған. Республиканың аграрлық секторында жұмыспен қамтылғандар санын кӛбейту бойынша ұсыныстар әзірленген. Қорытындылар – зерттеу жүргізу кезінде алынған ғылыми нәтижелер Қазақстанның ауыл тұрғындарының жұмыспен қамтылуын, ӛмір сүру деңгейі мен сапасын арттырудың түрлі мемлекеттік бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру үшін пайдаланылуы мүмкін. Адами капиталды пайдаланудың тиімділігі ауылдық аумақтар халқының еңбек ӛнімділігінің ӛсуіне ықпал етеді. Қазіргі жағдайда ауылдағы жұмыспен қамту саласының кеңеюі экономиканың нақты секторын және шағын кәсіпкерлікті дамытумен, салалық әртараптандырумен, агробизнестің әртүрлі түрлерін қолданумен, бірінші кезекте қайта ӛңдеумен, туризммен, қызмет кӛрсету саласымен, шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің баламалы бағыттарын жүргізумен байланысты болады.

1. Послание Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана «Экономический курс Справедливого Казахстана» (1.09.2023) [Электронный ресурс]. – 2023. URL: https://www.egov.kz/cms/ru/articles/state_plan (дата обращения: 22.12.2023).

2. Агибалов, А.В. Сценарный подход к разработке стратегии развития сельских территорий / А.В. Агибалов, Л.А. Запорожцева, Ю.В. Ткачева // Вестник Воронежского государственного аграрного университета. - 2019. - №3 (62). - С. 94–102.

3. Багмут, А.А. Опыт развития сельских территорий Канады / А.А. Багмут // Вестник Бурятского государственного университета. Экономика и менеджмент. – 2023. – № 2. – С. 109–119.

4. Тимофеева, Н.С. Стратегическое планирование как важнейший элемент менеджмента устойчивого развития сельских территорий /Н.С. Тимофеева // Вестник КемГУ. Серия: Политические, социологические. – 2019. – № 4(1). – С.143-148.

5. Сатыбалдин, А.А. Стратегия экономической безопасности и социальной стабильности Казахстана: коллективная монография / А.А. Сатыбалдин. - Алматы: Институт экономики КН МОН РК, 2019. – 740 с.

6. Akimbekova, Ch.U. Relevant issues of employment in agricultural sector of Kazakhstan/Ch.U. Akimbekova, G.I. Akhmetova, G.Zh. Nigmetova// Problems of AgriMarket. - 2020. -№ 2. -P.154-162.

7. Бураева, Е.В. Цифровизация сельского хозяйства как детерминанта экономического роста в аграрном секторе экономики / Е.В. Бураева// Вестник аграрной науки. – 2020. – № 2(83). – С. 99 -107.

8. Казганбаев, Э.Ш. Повышение занятости населения сельских территорий Республики Казахстан / Э.Ш. Казганбаев// Проблемы агрорынка. –2019. – №4. – С. 192–200.

9. Bojnec, Š., Fertő I. Do different types of Common Agricultural Policy subsidies promote farm employment? Land Use Policy [Electronic resource]. – 2022. Available at: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264837721005469 (date of access: 26.12.2023). https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105823..

10. Dhingra, S. Unemployment and labour market recovery policies / S.Dhingra, F.Kondirolli //Indian Economic Review. – 2022. – №57. – P.223-235.

11. Garrone, M. Jobs and agricultural policy: Impact of the common agricultural policy on EU agricultural employment / M.Garrone, D.Emmers, A.Olper // Food Policy.-2019.-Vol. 87.- P.1-21. https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2019.101744.

12. Dhingra, S., Machin, S. The crisis and job guarantees in Urban India. CEP Discussion Paper Number DP1719 [Electronic resource]. – 2021. Available at: http://www.hdl.handle.net/10419/226287 (date of access: 10.01.2024).

13. Dreze, J. An Indian Duet for Urban Jobs [Electronic resource]. – 2020. Available at: https://www.ndtvprofit.com/opinion/an-indian-duet-for-urban-jobs (date of access: 10.01.2024).

14. Об утверждении Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021–2030 годы. [Электронный ресурс]. – 2021. – URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960 (дата обращения: 24.12.2023).

15. Обзор развития сельского хозяйства в Казахстане [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: https://www.halykfinance.kz/research/obzor-razvitiya-selskogo-hozyaystva-v-kazahstane.html?lang=ru (дата обращения: 21.12.2023).

16. Global Economy Set for Weakest HalfDecade Performance in 30 Years. Washington, Jan. 9, 2023. The world bank [Electronic resource]. – 2023. Available at: https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2023/01/09/global--economic--prospects--january--2024-press-release?intcid=ecr_hp_headerA_2023-01-09-GEPPressRelease (date of access: 25.12.2023).

17. Indicator catalogue. International Labour Organization [Electronic resource]. – 2023. -URL: https://www.ilostat.ilo.org/data/#e (date of access: 26.12.2023).

18. Численность населения Казахстана достигла почти 20 млн человек. [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: https://www.kz.kursiv.media/2023-10-03/zhrb-sep-naselenie (дата обращения: 20.11.2023).

19. Занятость в Казахстане 2018–2022. Статистический сборник.–Астана.-2023.-260с.

20. Основные индикаторы рынка труда в Республике Казахстан [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: https://www.stat.gov.kz/ru/industries/labor-and-income/stat-empt-unempl/publica-tions/6130/ (дата обращения: 20.11.2023).