Қазақстанның Ақмола облысының ауылдық жерлеріндегі еңбек нарығы: ӛңірлік аспект

Мақсаты – Ақмола облысының ӛңірлік еңбек ресурстары нарығының ерекшеліктерін анықтау және сандық параметрлерін анықтау. Әдістері – ашық қол жетімділік және ғылыми әдебиеттер кӛздерінен алынған экономикалық-статистикалық, баланстық және дерексіз-логикалық әдістерді қолдана отырып, аналитикалық және статистикалық салалық ақпарат жүйеленген және жалпыланған. Нәтижелері - ӛңірдің еңбек әлеуетінің ерекшеліктері зерттелген және сипатталған, облыс халқының қозғалыс динамикасын сипаттайтын абсолютті және салыстырмалы кӛрсеткіштерге талдау жүргізілген, бұл соңғы жылдардағы оның ӛзгеруінің негізгі тенденцияларын анықтауға мүмкіндік береді. Еңбек контингентінің қалыптасуына әсер ететін демографиялық факторлар кӛрсетілген. Әлеуметтік-демографиялық жүктеме кӛлемі есептелген. Қорытындылар – ауыл тұрғындарының үлес салмағы абсолютті мәнде де, жалпы санның құрылымында да тӛмендейтіні анықталған. Негізгі критерийлері – халықтың кӛші-қоны және оның табиғи ӛсуінің тӛмендеуі болып табылады. Ауылдық жерлердегі экономикалық белсенді тұрғындар санының азаюы белсенді жасқа енген және зейнеткерлікке шыққан адамдар арасындағы айырмашылықтың теріс тепе-теңдігімен, сондай-ақ ӛзіндік ерекшелігі бар кӛші-қон процестерімен түсіндіріледі. Аймақтың еңбек ресурстарының деңгейі осы аумақтың демографиялық дамуына тікелей байланысты екені атап ӛтілген. Демографиялық жағдайдың нашарлауы ӛңірлік еңбек нарығын сипаттайтын сандық және сапалық ӛлшемдерге кері әсерін тигізуде. Жастар сегменті айтарлықтай теңгерімсіз болып қалуда, жас мамандарды жұмыспен қамту салалары табыс пен еңбек ӛнімділігінің тӛмен деңгейімен тығыз байланыста, жастардың кәсіби бағыты мен кәсіпорындардың жұмыс күшіне қажеттілігі арасындағы алшақтық жастарды жұмысқа орналастырудағы кедергілердің біріне айналуда.

1. Iskakova, D.M. Migration Impact on the Labour Market and Economic Activity of Kazakhstan /D.M. Iskakova, A.A. Kurmanalina, D.B. Iskakova, G.S. Serikbayeva, A.Zh. Ibrasheva //Eurasian Journal of Economic and Business Studies. - 2023. -67(3). - Р.149-162.

2. Фильчук, Т.Г. Демографические факторы, влияющие на количественные параметры трудовых ресурсов Гомельской области / Т.Г. Фильчук //Экономика. Бизнес. Финансы. -2019. -№12. -С.51-55.

3. Зуева, А.С. Старение населения: угроза демографической безопасности или потенциал развития серебряной экономики /А.С. Зуева, Т.С. Хроленко //Вестник РУДН. Серия: Государственное и муниципальное управление. - 2019. -Т.6. -№ 3. -С.234-242.

4. Нуржанова, Г.И. Трудовой потенциал села как фактор роста конкурентоспособности АПК Республики Казахстан /Г.И. Нуржанова, А.Ж. Касенова, Р.Э. Сулейманов //Проблемы агрорынка.-2021.-№1.-С.155-162.

5. Кайдашова, А.К. Рынок труда Владимирской области: проблемы и пути решения/А.К. Кайдашова, Е.П. Потапова //Интеллект. Инновации. Инвестиции.-2019.-№7. -С.43-51.

6. Borsekova, K. Resilience and vulnerability of regional labour markets: principal component analysis of labour market efficiency in the EU /K. Borsekova, S. Korony //Regional Studies. -2023. -57 (12). -P.2373-2390. https://doi.org/10.1080/00343404.2022.2042507

7. Никитаева, А.Ю. Развитие человеческих ресурсов в условиях цифровой экономики: стратегическая перспектива / А.Ю.Никитаева, Д.А. Михалкина // Вестник Волгоградского государственного университета. Экономика. -2019. - 21(4). -С.152-161. https://doi.org/10.15688/ek.jvolsu.2019.4.15.

8. Hrynkevych, O. Human resources for regional development in Ukraine: A roadmap for forecasting and determining a regional training request /O. Hrynkevych, O. Levytska, I. Baranyak //Regional Science Policy & Practice. - 2023. -15(1). -Р.95-107. https://doi.org/10.1111/rsp3.12625.

9. Желудева, Ю.В. Диспропорции в обеспечении трудовыми ресурсами регионов и сельских территорий / Ю.В. Желудева, Т.Н. Лубова, А.С. Стародубцева, И.А.Рашидова, А.В. Волков // Вестник Курской государственной сельскохозяйственной академии. -2022. - №1. -С.157-163.

10. Имашев, А.Б. Трудовые ресурсы Республики Казахстан с позиций формирования конкурентоспособного человеческого капитала /А.Б. Имашев, Д.М. Турекулова, Л.К. Мухамбетова, А.И. Естурлиева //Вестник Казахского университета экономики, финансов и международной торговли. -2022. -№4 (49). - С.166-174.

11. Архипова, Л.С. Влияние конъюнктуры рынка труда на экономическую безопасность региона //Региональная экономика и управление: электронный научный журнал [Электронный ресурс]. -2020.- URL: https:/www./eee-region.ru/article/6303/ (дата обращения: 03.01.2024).

12. Васильева, А.В. Статистический анализ трудовой составляющей конкурентоспособности Амурской области //Статистика и экономика. -2019. -№ 5(16). -С.31-46. https://doi.org/10.21686/2500-3925-2019-5-31-46

13. Горелова, Г.В. Развитие человеческих ресурсов в регионе: когнитивное моделирование /Г.В. Горелова, Д.А. Михалкина, А.Ю. Никитаева //Журнал экономического регулирования. -2023. -14(2). -Р.55-68. https://doi.org/10.17835/2078-5429.2023.14.2.055-068

14. Jašková, D. The Human Resources as an Important Factor of Regional Development /D. Jašková, K. Havierniková // International Journal of Business and Society. -2020. -21(3). - Р.1464-1478. https://doi.org/10.33736/ijbs.3364.2020

15. Saleh, H. The Role of Natural and Human Resources on Economic Growth and Regional Development: With Discussion of Open Innovation Dynamics /H. Saleh, B. Surya, Ahmad D.N.A., D. Manda //Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity. - 2020. -6(4). -Р.103-126. https://doi.org/10.3390/joitmc6040103

16. Zhu, D. On the Importance of Human Resources in Regional Economic //Management The Frontiers of Society, Science and Technology. -2020. -Vol. 2. -Issue 17. -Р.67-70. https://doi.org/10.25236/FSST.2020.021711

17. Данные Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс].-2023.-URL:https://www.stat.gov.kz (дата обращения: 29.12.2023).

18. Население Казахстана стареет: доля пожилых людей в стране достигла 11% [Электронный ресурс].- 2021.- URL: https://www.ranking.kz/reviews/other/naselenie-kazahstana-stareet-dolya-pozhilyh-lyudej-v-strane-dos-tigla-11.html (дата обращения: 10.12.2023).

19. Старение. Организация объединенных наций [Электронный ресурс].-2022.- URL: https://www.un.org/en/global-issues/ageing (дата обращения: 14.12.2023)№

20. Krajňáková, E. Struggles of Older Workers at the Labour Market /E. Krajňáková, S. Vojtovic // Economics and Sociology. -2017. - 10(1). - Р.319-333. https://doi.org/10.14254/2071-789X.2017/10-1/23