Орта мерзімді кезеңге Қазақстан ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау

Мақсаты - ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау негізінде үш жылдық кезеңге арналған бюджеттің кірістері мен шығыстарын талдау. Әдістері – салыстырмалы талдау негізінде ауыл шаруашылығы ӛндірісінің есептік кӛрсеткіштері, қаржыландыру кӛлемі қаралды. Нәтижелері – Қазақстанның 2024-2028 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамының есептік кӛрсеткіштерімен, сондай-ақ 2024-2025 жылдарға арналған бюджет кӛлемімен және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасымен ӛзара байланысты 2024-2026 жылдарға арналған республикалық бюджет жобасының негізгі параметрлері зерделенген. Республикалық бюджет жобасын қалыптастыру мәселелері ел экономикасын дамытудың базалық сценарийіне сәйкес ұсынылған. Негізгі бюджеттік функционалдық топтар бӛлінісінде салыстырмалы нысанда республикалық бюджет шығыстарын қаржыландырудың мӛлшері, құрылымы және негізгі бағыттары кӛрсетілген. Қорытындылар – аграрлық секторды қаржыландырудың негізгі бюджеттік бағдарламалары егжей-тегжейлі кӛрсетілген. «Қоршаған ортаны тұрақтандыру және жақсарту» және «Су ресурстарын тиімді басқару» сияқты жобалар бойынша оларды бюджеттеу айтарлықтай қысқарды. Бюджеттік несиелендіруге келетін болсақ, оның кӛлемі ӛткен жылдармен салыстырғанда едәуір артып келеді, оны мемлекет тарапынан қаржылық қолдаудың ӛсуі ретінде оң бағалауға болады. Алайда, егер сіз саланы несиелендіру туралы мәліметтерді үш жылдық болжаммен салыстырсаңыз, саланы қаржыландыру мӛлшері азаяды. Орта мерзімді кезеңде ауыл шаруашылығы ӛнімін ӛндіруге арналған бюджет қаражатынан бюджеттік қаржыландыру және кредиттер кӛлемін азайту оның кӛлемдерін ұлғайтуға ықпал етпейді. АӚК кәсіпорындарын жоспарлау (бюджеттеу) жӛніндегі маңызды құжат бизнес-жоспар болып табылады, онда нарық сегменттерінің сыйымдылығы, олардың нарықтағы үлесі туралы ақпарат қалыптастырылады; бәсекелестер мен тұтынушыларға сипаттама беріледі, бірнеше жыл бұрын сату кӛлемі бойынша болжамды бағалар жасалады.

1. Президенттің Қазақстан халқына Жолдауы «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары», 01 қыркүйек 2023 жыл [Электрондық ресурс]. 2023.- URL: https://www.akorda.kz/public/kz (қаралған күні 14.12.2923).

2. Қазақстан Республикасының 2024-2028 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамы, РБК-нің 2023 жылғы 17 мамырдағы отырысында мақұлданды, №9 хаттама [Электрондық ресурс]. 2023.- URL: http://www.gov.kz (қаралған күні 14.08.2023).

3. Қазақстан Республикасының агроӛнеркәсіптік кешенін дамыту жӛніндегі 2021–2025 жылдарға арналған ұлттық жобаны бекіту туралы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 732 қаулысы [Электрондық ресурс].-2021.-URL: http//www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000732 (қаралған күні 05.09.2023).

4. Утибаева, Г.Б. Эффективность деятельности кредитных товариществ и кредитуемых сельхозтоваропроизводителей / Г.Б. Утибаева, Б.С. Утибаев, Р.М. Жунусова, Д.Т. Ахметова // Вестник науки КазАТУ им. С.Сейфуллина. – 2019. - №3 (102). – С.283-292.

5. Байкадамов, Н.Т. Меры государственной поддержки агропромышленного производства Республики Казахстан / Н.Т. Байкадамов, Б.А.Жакупова, С.Ж.Кельбетова // Проблемы агрорынка. – 2020.- №3.-С.51-59.

6. Денисов, В.И. Ускорение развития аграрного сектора экономики России на основе повышения эффективности государственной поддержки сельских товаропроизводителей / В.И. Денисов // Проблемы прогнозирования. – 2019. – № 1.– С. 95–105.

7. Аймурзина, Б.Т. Роль аграрного сектора Казахстана в обеспечении продовольственной безопасности / Б.Т., Аймурзина, М.Ж. Каменова., М. Батай // Проблемы агрорынка. – 2019. – № 2. – С. 20–27.

8. Utibayeva, G.B. Implementation of the republican budget and assessment of agricultural financing: A case study / G.B. Utibayeva, B.S. Utibayev, R.M. Zhunusova, B.I. Tukenova, D.T Akhmetova, A.K. Baidakov // Entrepreneurship and Sustainability Issues. - 20219. - №7 (2). – P.919-928.

9. Конуспаев, Р. Қазақстан Республикасының аграрлық секторындағы несиелендіру/Р.Конуспаев, Т.Демесінов, Т.Таипов // Проблемы агрорынка. - 2019. - №3. – Б.92-98.

10. Aimurzina, B. Financing the Agricultural Sector of the Economy and Its Impact on Sustainable Environmental Aspects / B. Aimurzina, A. Aidarova, G. Maulenkulova, M. Daurbaeva // Journal of Environmental Management and Tourism. -2022. -№13(5). –P.1481-1492.

11. Проект Закона Республики Казахстан «О республиканском бюджете на 2024-2026 годы» от 21 августа 2023 года [Электронный ресурс].- 2023.- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/Z2300000043/info (дата обращения: 13 12.2023).

12. Мизанбекова, С.К. Приоритетные направления регулирования агропродовольственного рынка / С.К.Мизанбекова, Б.Б. Калыкова, Г.К. Нурманбекова // Проблемы агрорынка. – 2019. - №1. – С.30- 39.

13. Akimbekova, G. Priority Areas for Increasing the Competitiveness of the AgroIndustrial Complex and Environmental Sustainability / G.Akimbekova, А.Nurmanbetova, Y.Zhussupov, G.Kaliakparova, Y.Khan. - 2022. – 13(1). - P. 39-50.

14. Utibaev, B.S., Zhunusova R.M. Evaluation of the effectiveness of the agrarian credit corporation / B.S. Utibaev, R.M. Zhunusova //News of the Issyk-Kul Forum of Accountants and Auditors of Central Asian Countries. –2020.- Nо.1(28).-Р. 110–114.

15. Рахметова, А. Финансово-кредитный и инновационный секторы экономики: оценка макроэкономических эффектов регулирования и взаимодействия секторов / А. Рахметова, Г. Калкабаева, А. Курманалина, Г. Серикова, Б. Аймурзина // Проблемы предпринимательства и устойчивого развития. – 2020. -№8 (1). –С. 1224-1237.