Ауылдық жерлердегі кәсіпкерлік қызмет: ынталандыру мүмкіндіктері

Ауылдық елді мекендердегі кәсіпкерлік қызмет - ауылдық аумақтарды тұрақты дамытудың негізі. Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді қолдау және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру мен өңдеудің бірыңғай кешенін қалыптастырудың және ауыл экономикасын әртараптандырудың маңыздылығы таңдалған тақырыптың өзектілігін айқындайды.

Мақсаты - республиканың ауылдық аудандарының тұрақтылық тетігі ретінде ауыл кәсіпкерлігінің әлеуетін көрсету.

Әдістері - ғылыми жалпылау, жіктеу, жүйелік және салыстырмалы талдау, дерексіз-логикалық.

Нәтижелері - негізгі әсерлер ретінде келесілер атап өтілген. Ауылдық жерлерде кәсіпкерлікті ұйымдастырудың бірқатар артықшылықтары бар: жаңа жұмыс орындарын құру арқылы Жұмыспен қамту деңгейін арттыру, шығындардың өтелуін арттыру, агробизнес рентабельділігінің өсуі, нарық конъюнктурасына және тұтынушылардың нарықтық мінезқұлқының өзгеруіне сәйкес сұранысқа жедел ден қою. Ауылдарда қайта өңдеу кешені үшін, агро-, эко-, этно–туризм салаларында, қызмет көрсетудің қолөнер кәсіптері секторларында ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру жөніндегі шағын шаруашылық субъектілерінің объектілерін ашуға мүмкіндік бар. Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2023-2027 жылдарға арналған тұжырымдамасында ауыл тұрғындарының кәсіпкерлік бастамасы мәселелеріне ерекше назар аударылған. Ауыл шаруашылығымен айналысатын шаруа (фермер) қожалықтарының, заңды тұлғалардың, жеке кәсіпкерлердің өндірістік көрсеткіштеріне талдау жүргізілген.

Зерттеуді қорытындылай келе, авторлар ауылдағы шағын кәсіпкерлік еңбек нарығының проблемаларын еңсеруге, ауылдық өмір салтын, мәдениетті сақтауға, аумақты әлеуметтік және экологиялық бақылауға, ауыл халқы мен мемлекеттің мүдделерін кешенді, теңгерімді және мақсатты іске асыру негізінде технологиялық және институционалдық жаңғыртуға ықпал етеді деген қорытындыға келеді.

1. Лапуста, М.Г. Предпринимательство: учеб. /М.Г. Лапуста.-Москва: ИНФРА-М, 2022.-384с.

2. Макареня, Т.А. Современное предпринимательство: учеб.пособие/Т.А. Макареня, Н.П. Кетова.- Ростов-на Дону: Изд. Южного федерального университета, 2011.-190с.

3. Куратко, Д.Ф. Кәсіпкерлік: теория, процесс, практика. 10-басылым / Д.Ф. Куратко. – Алматы: Ұлттық аударма бюросы, 2018.-480б.

4. Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік Кодексі Қазақстан Республикасының Кодексі 2015 жылғы 29 қазандағы № 375-V ҚРЗ [Электрондық ресурс].–2023.–URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/K1500000375 (қаралған күні: 10.08.2023)..

5. Журавлева, И.И. Предпринимательство в сельском хозяйстве: проблемы и перспективы развития// И. И. Журавлева // Бизнес-образование в экономике знаний. – 2018.- № 1. С. 29-32.

6. Украинцева, И.В. Предпринимательская деятельность и ее особенности в сельском хозяйстве [Электронный ресурс].- 2017.– URL: https://www.e-koncept.ru/2017/770442.htm (дата обращения: 30.08.2023).

7. Калугина, З.И. Сельское предпринимательство в современной России: мимикрия старых и становление новых форм// З.И. Калугина // ЭКО. –2016.- № 6.- С. 78-98.

8. Гатаулина, Е.А. Малое предпринимательство на сельских территориях: характеристика, поддержка, развитие/ Е.А. Гатаулина, А.А. Потапова, Д.С. Терновский, Е.А. Шишкина.- Москва: Издательский дом «Дело» РАНХиГС, 2022.- 96с.

9. Тушканова, М.П. Организация производства и предпринимательство в АПК: учебник/ М.П. Тушканова, А.Ф. Максимова.- Москва: ИНФРА-М, 2023.- 296с.

10. Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2023–2027 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 28 наурыздағы № 270 қаулысы [Электрондық ресурс].– 2023.– URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P2300000270 (қаралған күні: 10.08.2023).

11. Қазақстан Республикасындағы шағын және орта кәсіпкерлік / Статистикалық жинақ / қазақ және орыс тілдерінде [Электрондық ресурс]. – 2021. – URL: https://www.stat.gov.kz (қаралған күні: 02.08.2023).

12. Қазақстан Республикасындағы ауыл, орман және балық шаруашылығы / Статистикалық жинақ / қазақ және орыс Тілдерінде [Электрондық ресурс]. – 2021. – URL: https://www.stat.gov.kz (қаралған күні: 02.08.2023).

13. Ӛңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 16 қарашадағы № 767 қаулысы [Электрондық ресурс].– 2018.– URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P1800000767 (қаралған күні: 12.08.2023).

14. «Ауыл-ел бесігі» арнайы жоспары [Электрондық ресурс].– 2019.–URL: https://www.primeminister.kz/kz/news/reviews/auyl-elbesg-jobasy-auyl-tryndaryny-mr-sru-sapasy-men-l-auatyn-jasartu-alai-jzege-asyrylady (қаралған күні: 12.08.2023).

15. Ӛңірлерді дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы ҚР Үкіметінің 2019 жылғы 27 желтоқсандағы № 990 қаулысы [Электрондық ресурс].–2019.–URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P1900000990 (қаралған күні: 13.08.2023).