Аграрлық саясатты іске асыру жағдайында ауылдық аумақтарды дамыту

Қазақстанның ауылдық аумақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуы көбінесе әлеуетті пайдаланудың шамасы мен дәрежесімен айқындалады, оның тиімділігі көбінесе оның шаруашылық айналымға тартылатын құрамдас элементтерінің оңтайлы үйлесіміне байланысты болады. Қазіргі әлеуметтік саясаттың негізгі бағыттары ауыл халқының қажетті табыс деңгейін қамтамасыз ету үшін өмір сүру сапасын арттыру, ұлттық экономиканы жаңғырту болып табылады.

Мақсаты – ауылдық аудандардың ішкі резервтерінің жай-күйі мен өсу перспективаларын тұтас бағалау бойынша әдістемелік ережелерді әзірлеу.

Әдістері – салыстырмалы және жүйелік талдау, статистикалық-экономикалық, логикалық жалпылау.

Нәтижелері – мақсатты бағдарлар негізгі көрсеткіштер болып табылады: жан басына шаққандағы агроөнеркәсіптік өндіріс деңгейі, жұмыспен қамту, ауыл тұрғындарының орташа айлық жалақысы, күрделі салымдардың мөлшері, тұтыну бағалары, экологиялық әл-ауқат. Авторлар инженерлік, логистикалық инфрақұрылымды жақсартудың, шекара маңындағы ауылдық елді мекендердің мүмкіндіктерін кеңейтудің, шағын шаруашылықтарды біріктірудің және фермерлерге тыңайтқыштар, ЖЖМ, жемшөп шығындарын қысқартуға, жерді, ауыл шаруашылығы техникасын бірлесіп пайдалану, тауарларды тұрақты өткізу есебінен өндірілген өнім көлемін арттыруға мүмкіндік беретін ауыл шаруашылығы кооперативтерін ұйымдастырудың маңыздылығына назар аударады.

Қорытындылар – Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2023-2027 жылдарға арналған тұжырымдамасы ауыл тұрғындарын жергілікті өзін-өзі басқаруға тарту, мемлекеттік қолдау көрсету, агротуризмді тарату, экспортты ынталандыру, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және тұтастай алғанда орнықты өсу үшін мүмкіндіктері жоғары ауыл халқының едәуір бөлігі тұратын қазақстандық ауылды жүйелі қайта құруға бағытталған бірқатар шараларды көздейді. Мұндай ұйымдастырушылық-басқарушылық тәсілдер демографиялық жағдайды және ауылдық аумақтардың инвестициялық тартымдылығын шешуге ықпал етеді.

1. Алтухов, А. И. Проблемы пространственного развития территорий страны с низкой плотностью населения требуют приоритетного решения / А. И. Алтухов, Е. И. Семѐнова // Экономика сельского хозяйства России. – 2021. - № 4. – С. 9-15.

2. Пилипук, А.В. Критерии и методические подходы к выявлению и оценке резервов повышения эффективности производства в рамках продуктовых подкомплексов АПК и сырьевых зон агропромышленного производства/ А.В. Пилипук // Научные принципы регулирования развития АПК: предложения и механизмы реализации.-Минск.-2022.-С.37-45.

3. Нуржанова, Г.И. Трудовой потенциал сельских территорий Казахстана в условиях цифровизации экономики / Г.И. Нуржанова, Г.К. Сапарова, С.А. Сагинова //Проблемы агрорынка. -2023.- N1.-С.190-198. https://doi.org/10.46666/2023-1.2708-9991.21

4. Петухова, М. С. Ключевые компетенции человеческого капитала в условиях нового технологического уклада для формирования устойчивого развития сельских территорий / М. С. Петухова, С. В. Коваль, Е. Ю. Завальнюк // АПК: Экономика, управление. – 2023. – № 2. – С. 39-43.

5. Ыдырыс, С.С. Государственное регулирование рынка труда в трудоизбыточных сельских регионах Казахстана / С.С. Ыдырыс, Р.К. Ниязбекова, С.А. Илашева // Проблемы агрорынка.- 2022.- N 4.-С.179-189. https://doi.org/10.46666/2022-4.2708-9991.19

6. Костяев, А.И. Дифференциация сельского пространства: закономерности и движущие силы / А. И. Костяев // АПК: Экономика, управление. – 2023. – № 8. -С. 123-134.0

7. Айтуганов, К.К. Пути объединения малых форм хозяйствования в сельскохозяйственные кооперативы / КК, Айтуганов, Г.К.. Курманова А.С. Кульмаганбетова, М.Х, Жанбусинова, М.Т. Даниярова, Е.М. Кенжегалиев // Вестник науки Казахского агротехнического университета им. С.Сейфуллина - 2022 - № 1 (112) – С.73-82.

8. Kalykova, B. Rural territories of Kazakhstan: realities, problems and solutions/B. Kalykova // Problems of AgriMarket.-2020.-N3.-209-215.

9. (https://doi.org/10.46666/2020.2708-9991.26

10. Назаров, Е.А Цифровая трансформация сельского хозяйства – возможности и перспективы / Е.А. Назаров, Б.Ж. Бурханов, Н.К. Нурмаш // Вестник Кызылординского университета им. Коркыт Ата -2022. - №3 (62) – С.169-189.

11. Абдыкалиева, Ж.Ш.. Сельскохозяйственная кооперация в Казахстане: состояние и потенциальные возможности / Ж.Ш. Абдыкалиева, А.Н. Казиева, Д.П. Маевский // Проблемы агрорынка. -2021.- №2.-С.171-179.

12. Халитова, М.М. Механизмы развития социальной инфраструктуры сел Казахстана для улучшения демографической ситуации / М.М. Халитова, С.К. Нурымова, Ж.К. Дюсебаева// Вестник университета «Туран». -2023.- №1. - С.90-103.https://doi.org/10.46914/1562-2959-2023-1-1-90-103

13. Закшевский, В., Модель социального партнерства на сельских территориях / В. Закшевский., И. Меренкова, В. Перцев // АПК: экономика, управление.- 2015.- №6.- С. 69-75. [13] Бодаухан, К. Внутренняя миграция и ее влияние на развитие социальной инфраструктуры сельских территорий Казахстана / К. Бодаухан, Д. Женсхан, А.Ж. Жолмуханова // Проблемы агрорынка. - 2022.- № 4. - С. 197-206. https://doi.org/10.46666/2022-4.2708-9991.21

14. Дабылтаева, Н.Е. Состояние и перспективы развития сельскохозяйственной кооперации Казахстана / Н.Е. Дабылтаева, А. Нуртаева // Вестник университета «Туран». 2022.- №1.- С.36-41. https://doi.org/10.46914/1562-2959-2022-1-1-36-41

15. Едренкина, Н. М. Качество жизни сельского населения региона: результаты оценки субъективного компонента / Н.М. Едренкина, А.Е.Лисицин //Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий. 2023.- № 10. – С. 82-85