Қазақстандық ауыл шаруашылығы өнімдері: Қытай нарығына шығу перспективалары

Қытай әлемдегі ең ірі азық-түлік импорттаушылардың бірі бола отырып, Қазақстандық агроөнеркәсіптік кешен үшін айтарлықтай нарықтық мүмкіндіктерге ие. Осы әлеуетті пайдалану мақсатында Қазақстан Республикасы аграрлық сектор өнімінің экспортын ынталандыру және қолдау жөніндегі шаралар мен бағдарламаларды белсенді іске асырады.

Мақсаты - ҚХР-ға ауыл шаруашылығы шикізаты мен азық-түлік тауарлары экспортының ерекшеліктері мен перспективаларын зерттеу. Осы зерттеу шеңберінде халықаралық сауда орталығы сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасына сәйкес санатталған экспортталатын және импортталатын тағам өнімдері мен тауарлардың көлемі мен ассортиментін талдау үшін ақпарат берді.

Әдістері - Қазақстанның Қытаймен және басқа елдермен азық-түлік саудасындағы негізгі үрдістерді, сандық өзгерістерді және құрылымдық өзгерістерді белгілеуге мүмкіндік беретін сипаттамалық статистика және индекстік тәсіл. Қазақстан Республикасында басқа мемлекеттерге қатысты әртүрлі тамақ өнімдерін өндірудің тиімділігін анықтау үшін осы саладағы салыстырмалы артықшылықтарды (RCA) өлшейтін Баласса индексі пайдаланылды.

Нәтижелері - авторлар логистика дамуының, экономикалық өсудің, нарық көлемінің және Орталық Азия елдерінің, оның ішінде Қазақстанның географиялық жақындығының әртүрлі деңгейдегі жеткізу тізбегін қалыптастыруға оң әсерін атап өтеді. Алайда, агроазық-түлік секторын одан әрі жаңғырту үшін бірқатар кедергілер мен тәуекелдерді жою қажет: өндірістік процестер, қайта өңдеу және логистика мәселелері, сондай-ақ техникалық және институционалдық шектеулер.

Қорытындылар – экспорттық стратегияны жетілдіру жұмылдыру экономикасы жағдайында Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы саласындағы ұлттық саясатты қалыптастыруда шешуші мәнге ие: қатерлер мен тәуекелдерді жеңілдету, Қытай Халық Республикасымен сауда қатынастарын нығайту үшін ішкі ресурстарды анықтау. 

1. Dambaulova, G. Meta-analysis of the potential of Kazakhstani pork in the global market of meat products: Problems and prospects/ G. Dambaulova, S. Lilimberg, V. Madin, G.Abdrakhmanova// Veterinary World, 2022. – Vol.15.- N.11. -P. 2705–2714. https://orcid.org/10.14202/vetworld.2022.2705-2714

2. Toleugaliyeva, A. Assessment of factors affecting the competitiveness of dairy products in Kazakhstan and management its export / S.Toleugaliyeva, G. Zhunisbekova, M.Iskakova, A. Baibolov, G. Bekenova, A. Umyrzakova // Academy of Strategic Management Journal.- 2021. -Vol.20. - N.1. -P. 1-10.

3. Han, S. W. Productive efficiency and trade opportunities for Kazakhstan dairy farms/ S. W. Han, S. S. Lim, A. Balkibayeva// Economia Agro-alimentare. Food Economy - Open Access. -2022. –Vol.24.- N.1. -P.1-20. https://orcid.org/10.3280/ecag2022oa12752

4. Nurtayeva, Z. Analysis of qualitative and quantitative indicators of milk production and processing at the enterprises of the Akmola region/ Z. Nurtayeva // Potravinarstvo Slovak Journal of Food Sciences.-2022.- N.16. -P.69– 79. https://orcid.org/10.5219/1720

5. Farinha, L. Understanding the foundations of global competitive advantage of nations/ L. Farinha, S. Nunes, J.J. Ferreira, A. Fernandes // Competitiveness Review.-2018.-Vol. 28.- N. 5. - P. 503-517. https://orcid.org/10.1108/CR-10-2016-0063

6. Zhussupov, Y. A. Main Directions of Increasing Competitiveness Considering Specificity of Agriculture and Its Sustainable Development/ Y. Zhussupov, M.Tursumbayeva, R. Shokhan, B. Aimurzina, M. Kamenova, A. Omarova // Journal Of Environmental Management And Tourism. - 2020. –Vol.11.- N. 7. - P. 1829-1840. https://orcid.org/10.14505//jemt.11.7(47).22

7. Long, Y. Export competitiveness of agricultural products and agricultural sustainability in China / Y. Long // Regional Sustainability.- 2021.–Vol. 2. – N.3. – P. 203-210. https://orcid.org/10.1016/j.regsus.2021.09.001

8. Kantarbayeva, Sh. On the Development Perspectives of the Kazakhstan Agro-sector / S. Kantarbayeva, A. Kaiyrbayeva, G. Rakhimzhanova, M. Mykhybayev // Journal Of Advanced Research In Law And Economics. – 2020.–Vol.11. – N.2. -P. 410 – 419. https://orcid.org/10.14505/jarle.v11.2(48).14

9. Kahaer, A. Research on the High-Quality Development Path of the Cross-Border Agricultural Product Supply Chain between China and Central Asia / A. Kahaer, A. Buwajian, H. Qingjiang, C. Xinyu, W. Dezhen // Agronomy.– 2022.–Vol.12.–N.10.-art.no. 2558. https://orcid.org/10.3390/agronomy12102558

10. Meirambekov, M. Kazakhstan and the China’s Silk Road Economic Belt Initiative (SREB); Opportunities and Challenges / M. Meirambekov, M. Abdkhodaei // Geopolitics Quarterly. -2022. –Vol. 18. – N.67. - P. 199-227.

11. Кузнецова, Н.А. Развитие потребительских сельскохозяйственных виртуальных кооперативов / Н.А. Кузнецова, Ильина А.В., Пукач Г.В. // Промышленность: экономика, управление, технологии.- 2018.-URL:https://www.cyberleninka.ru/article/n/razvitie-potrebitelskih-selskohozyaystvennyh-virtualnyh-kooperativov (дата обращения: 12.10.2023).

12. Trade Map Trade statistics for international business development Monthly, quarterly and yearly trade data. Import & export values, volumes, growth rates, market shares [Electronic resource].-2023. -URL: https://www.trademap.org/Index.aspx (date of access: 13.11.2023).

13. Cherkasova, O. Prospects of Russian Exports with Respect to the Demand for Chinese Agricultural Products / O. Cherkasova, N. Shelamova, R. Romashkin // The Challenge of Sustainability in Agricultural Systems. Lecture Notes in Networks and Systems. – 2021. - Vol 205. – P. 471–478. https://orcid.org/10.1007/978-3-030-73097-0_53

14. OECD-FAO Agricultural Outlook 20192028 [Electronic resource].-2023.- URL: https://www.stats.oecd.org/viewhtml.aspx?QueryId=91990&vh=0000&vf=0&l&il=&lang=en# (date of access: 13.11.2023).

15. Gale, F. China’s Growing Demand for Agricultural Imports / F. Gale, J. Hansen, M. Jewison // ERS Economic Information Bulletin. 2015. - N 136. – P. 39-51