ЕАЭО интеграциялық әлеуеті контекстіндегі Қазақстан Республикасының аграрлық саясаты

Мақсаты – Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) шеңберінде Қазақстан Республикасының аграрлық азық-түлік секторын дамытудың интеграциялық бастамалары мен перспективаларын реттеу процестерін зерттеу.

Әсдістері – экономикалық-статистикалық, жүйелік тәсіл, салыстырмалы талдау, сараптамалық-аналитикалық.

Нәтижелері – ЕАЭО-ға қатысушы елдердің мемлекетаралық өзара іс-қимылы аграрлық саясатының негізгі бағыттары қаралды. Қазақстанның Еуразиялық экономикалық одақ мемлекеттерімен өзара саудасы, сыртқы сауда айналымының үлесі және тауарларды экспортқа жеткізу, импорт деңгейі, экспорттық квота көрсетілген. Авторлар республиканың ішкі нарығында ауыл шаруа-шылығы өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігінің төмендігін көрсететін мәселелерді ашады: АӨК инфрақұрылымының дамымауы, агроқұрылымдардың ұсақ тауарлылығы, жер ресурстары, қажетті нәтиже бермейтін негізгі құралдардың тозуы, мал шаруашылығы саласында өнімділіктің жеткіліксіз дәрежесі. Авторлар ұн өндірісінің, күнбағыс тұқымын өңдеудің төмендеуін, сүт өнеркәсібі кәсіпорындарының өндірістік қуаттылығының жүктелмегендігін атап өткен. Сары май өндірісіде осындай жағдайда. Мақалада азық-түлік кластерлерін тарату, көрші мемлекеттердің нарықтарына тікелей қол жетімділікті қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін және халықаралық сауданы нығайтуға жағдай жасайтын шекара маңындағы интеграцияланған құрылымдарды қалыптастыру қажеттілігі негізделеді. Өз кезегінде, осы өңірлердегі экономикалық өсу жаңа жұмыс орындарын ұйымдастыруға, сапалы қайта құруларға, көлік жүйесін оңтайландыруға және өңірлік шаруашылық жүргізуші субъектілердің бәсекелестік артықшылықтарына, халықтың өмір сүру деңгейін арттыруға, қызметтердің кең спектрін ұсынуға ықпал етеді.

Қорытынды – еуразиялық интеграцияның маңыздылығына баса назар аударылды. ЕАЭО интеграциялық әлеуетін ескере отырып, отандық азық-түлік сегментін дамыту жөнінде ұсыныстар берілді, мамандандырылған өндірістердің тиімді жұмыс істеуі үшін Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде азықтүлік компанияларының бірлескен бірлестігін ұйымдастыру ұсынылады, бұл өндірістік шығындарды қысқарта отырып, өнімнің сапасын жақсартуға, ауыл шаруашылығы дақылдарына сұраныс пен ұсыныстың нақты теңгерімін жедел құрастыруға, ішкі тұтыну көлемін және экспорттық әлеуетті айқындауға мүмкіндік береді. Квоталаудың орнына экспортқа мониторинг жүргізген жөн. Логистикалық инфрақұрылымды, оның ішінде интермодальдық тасымалдау базасында жаңғырту керек.

1. Vinokurov, E. Eurasian Economic Union: Current state and preliminary results / E. Vinokurov// Russian Journal of Economics. – 2017. - Vol. 3. - N. 1. – P. 54-70. https://doi.org/10.1016/j.ruje.2017.02.004

2. Обзор государственной политики в сфере агропромышленного комплекса государств – членов Евразийского экономического союза за 2012-2018 годы, одобренный на заседании Коллегии Евразийской экономической комиссии 19 марта 2019 г. Департамент агропромышленной политики Евразийской экономической комиссии, М., 2018. - 104 с.

3. Договор о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 года [Электронный ресурс]. -2023. - URL: https://www.docs.eaeunion.org/docs/ru-ru/0003610/itia_05062014 (дата обращения: 13.07.2023).

4. Официальный сайт Евразийского экономического союза [Электронный ресурс]. -2022. - URL: http://www.eaeunion.org (дата обращения: 21.12.2022).

5. Пилипук, А.В. Актуальные вопросы экономического роста в АПК Республики Беларусь / А.В. Пилипук //Проблемы агрорынка. – 2022. - №1(1). – С.24-31.

6. Петриков, А.В. Приоритеты структурной политики в сельском хозяйстве России / А.В. Петриков// Проблемы агрорынка. -2022. - №1(1). – С.13-23.

7. Strelkovskiia, N. Building plausible futures: Scenario-based strategic planning of industrial development of Kyrgyzstan / N. Strelkovskiia, N. Komendantovaa, S. Sizova, E. Rovenskayaab //Futures. -2020. - N. 124. - 102646 https://doi.org/10.1016/j.futures.2020.102646

8. Ramos de Oliveira, A.L. Performance evaluation of agricultural commodity logistics from a sustainability perspective / A.L., Ramos de Oliveira, K., Braga Marsola, A.P., Milanez, S., Liegé Renner Fatoretto //Case Studies on Transport Policy.- 2022.- Vol.10.- N. 1.- P. 674- 685. https://doi.org/10.1016/j.cstp.2022.01.029

9. Giusti, R. Synchromodal logistics: An overview of critical success factors, enabling technologies, and open research issues / R. Giusti, D. Manerba, G. Bruno, R. Tadei // Logistics Transport Review. - 2019. - N. 129. - Р. 92-110. https://doi.10.1016/j.tre.2019.07.009

10. Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 16 апреля 2022 года № 110 «О некоторых вопросах вывоза отдельных товаров с территории Республики Казахстан» [Электронный ресурс]. - 2023. -URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/V2200027608 (дата обращения: 13.07.2023).

11. Казахстан в Doing business 2020 [Электронный ресурс]. -2022. -URL: https://kaztrade.ru/news/kazahstan-v-doing-business2020.html/ (дата обращения: 08.09.2022).

12. Тарарышкина, Л.И. Единое таможенное регулирование в Евразийском экономическом союзе как инструмент обеспечения экономической безопасности / Л.И. Тарарышкина // Вестник Белорусского государственного экономического университета. – 2021. – № 6(149). – С. 5-13.

13. Long, Y. Export competitiveness of agricultural products and agricultural sustainability in China //Regional Sustainability. – 2021. - N. 2. - P. 203-210. https://doi.org/10.1016/j.regsus.2021.09.001

14. Naizabekov, A.(2018) Future development of cluster initiatives in the Republic of Kazakhstan / А. Naizabekov, L. Bozhko // Energy Procedia. – 2018.- N. 147. – P. 654-659 https://doi.org/10.1016/j.egypro.2018.07.085

15. Altukhov, A. Increasing interstate integration in the agro-industrial complex of the EAEU countries / A. Altukhov, A. Semin //European Research Studies Journal. – 2018. - Vol. 21. - N. 2. – P. 753–771. https://doi.org/10.35808/ersj/1038

16. Беделбаева, А. ЕАЭО жағдайында азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету / А. Беделбаева, А. Шарипов, Ж. Досумова // Проблемы агрорынка.– 2021.-№3.- С.24-30.