Аграрлық кластерлер: Қазақстанның азық-түлік ресурстарын қалыптастыру

Мақсаты - Қазақстанның азық-тҥлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің, республиканың ауыл шаруашылығының стратегиялық бағыты ретінде аграрлық кластерлерді қалыптастыру мен дамытудың негізгі мәселелері қарастырылды.

Әдістері - зерттеудің, талдаудың, синтездің, салыстырмалы сипаттамалардың, жалпылаудың эмпирикалық әдістері қолданылды.

Нәтижелері - авторлар агрокластерлер мҥдделі тараптар арасындағы ынтымақтастықты дамыта отырып, ауыл шаруашылығы өндірісін әртараптандыруда, егін жинаудан кейінгі шығындарды азайтуда және нарықтарға қолжетімділікті жақсартуда шешуші рөл атқаратынын көрсетеді. Экология және экономика тұрғысынан олар бәсекелестік артықшылыққа қол жеткізуге мҥмкіндік беретін тиімді интеграциялық құрылым болып табылады. Аграрлық әлеуетті іске асыру кооперативтік қағидаттарды нығайту және аграрлық саланы кластерлеу арқылы мҥмкін болады. Кластерлік басқару технологияларда, менеджментте, маркетингте инновацияларды белсенді пайдалану ҥшін жағдай жасауға, сондай-ақ аграрлық сектордың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталатын болады. Перспективалы кластерлік саясаттың негізгі міндеттері: АӨК дамуын тұрақтандыру; жалпы өнім мен экспорттың жалпы көлеміндегі өнімдер мен қызметтердің ҥлесін ұлғайту; ауыл шаруашылығы саласының инвестициялық тартымдылығын арттыру; ауылдық жерлерде кәсіпкерлік қызмет ҥшін қолайлы жағдайлар жасау; ауыл халқының жұмыспен қамтылуын, табысы мен өмір сҥру сапасын арттыру.

Осы мәселелерді егжей-тегжейлі зерделеу негізінде қорытындылар жасалды - агрокластерлерді тарату тәжірибесіне заңнамалық базаны жетілдіру, ішкі бәсекелестік ҥшін кедергілерді жою, өткізу нарықтарын кеңейтуге жәрдемдесу, кадрларды даярлаудың мамандандырылған бағдарламаларын құру айтарлықтай әсер етеді. Аграрлық кластерлерді құру кезінде ұлттық және өңірлік мҥдделер ескерілуі тиіс, олар өңірді және тұтастай алғанда елді азық-тҥлікпен қамтамасыз ету мәселелерін шешуде локомотивке айналады.

1. Абдраимова, Д. Кластерный подход в АПК Казахстана: методологический аспект / Д., Абдраимова, Э.Дарибаева // Проблемы агрорынка.- 2020.-N2.- С.140-146.

2. Андреева, М.В. Повышение уровня продовольственной безопасности региона: кластерный подход / М.В., Андреева, О.Б. Кирик, А.С Борисова // Вестник государственного университета управления- 2021- N1(8).- С.107-115.

3. Dedkova E.G. Current aspects of ensuring food security/ E.G. Dedkova, I.A.Korostelkina, O.P. Zhidova //The Journal of Economic Research & Business Administration.- 2019.- N 3 (129).- P. 172-183.

4. Бородин, А.И. Продовольственная безопасность: меры финансовой господдержки устойчивого развития сельского хозяйства регионов России / А.И. Бородин, И.Ю. Выгодчикова, Е.И, Дзюба, Г.И. Панаедова // Журнал «Бюджетная стратегия».- 2021.- N1.- С. 35-51.

5. Әбенов, Е.М. Обеспечение продовольственной безопасности: актуальные аспекты/ Е.М. Әбенов, К.К. Хасенова, С.С. Ыдырыс//Проблемы агрорынка.-2023.-N2.-С.21-31.

6. Okutayeva, S.K., Formation of a regional livestock cluster in the republic of Kazakhstan / S.K.Okutayeva, A.B. Jussibaliyeva, Zh. Bulkhairova // Bulletin of the Al- Farabi Kazakh National University. Economy Series.- 2018. – Vol. 124.- N 2.- P. 57-64.

7. Mizanbekova S. Ensuring food security in Kazakhstan/ S. Mizanbekova, B Kalykova., A. Jumabayeva //Problems of AgriMarket.- 2020.-N 4.- P. 31-39.

8. Курманова, Г.К. Модернизация аграрной экономики в Республике Казахстан / Г.К. Курманова, Б.Б. Суханбердина, Б.А. Уразова //Economics: the strategy and practice.- 2021.- N16 (3).-С.35-50.

9. Казаватова, Н.Ю. Кластеры в АПК: теория, проблемы и перспективы /Н.Ю. Казаватова, Р.И.Ярахмедов // Управление экономическими системами (электронный журнал). – 2012.- № 10. – С. 1-6.

10. Сатыбалдин, А.А. Продовольственная безопасность Казахстана: состояние и возможности / А.А. Сатыбалдин, Г.К. Темирова, Т.А. Жунисбекова // Экономика: стратегия и практика. – 2020. - №15(2). – C.11-20.

11. Керимова, У.К. Ключевые проблемы развития агропромышленного комплекса в Казахстане и пути их решения / У.К. Керимова, Г.С. Касенбаев // Вестник университета «Туран».- 2021.- N(4).- C. 85-92.

12. Акимбекова, Г.У. Приоритетные направления развития агропромышленного комплекса Казахстана / Г.У. Акимбекова, Г.А. Никитина //Проблемы агрорынка.- 2020.- N 4.- С. 13-23.

13. Orazaeva, N. Problems of production development in the agro-industrial complex of the Turkestan region/ N. Orazaeva., A.S. Tulemetova, I.S. Polezhayeva // Central Asian Economic Review.- 2021.- N(1).- P. 28-39.

14. Журавлева, Л.А. Агропромышленный комплекс: проблемы и индуцирующие тренды / Л.А. Журавлева // Сельское хозяйство. – 2021. – № 1. – С. 22 - 28.

15. Пягай, А.А. Развитие агропромышленного комплекса Казахстана: проблемы и решения / А.А. Пягай, К.К. Жекеева, А.У. Татикова, Ж.У. Тулегенова Вестник университета «Туран».- 2019.- N(1).- С. 193-200.