Қазақстан Республикасындағы кооперативтік қозғалысты мемлекеттік қолдау

Ауылдық аудандарда ауыл шаруашылығы кооперативтерін қалыптастыру және тиімді дамыту мәселелерін зерттеу аграрлық саланың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың заңнамалық-құқықтық тетігін жетілдіру, өзара тиімді шаруашылық байланыстардың нәтижелілігі, агроөнеркәсіптік өндірістегі кооперативтік процестерді ілгерілету жағдайларында ерекше маңызға ие болады.

Мақсаты - мемлекеттік реттеу жүйесін оңтайландыру және ауыл шаруашылығы кооперациясын қолдау қажеттілігін негіздеу.

Әдістері - аналитикалық, монографиялық, салыстыру және жалпылау.

Нәтижелері - ауылда шаруашылықтың шағын нысандарын біріктіруді қиындататын проблемалар көрсетілген: еңбек өнімділігінің төмендігі, фермерлердің техникалық және ақпараттық ресурстар мен қызметтерге қолжетімділігінің шектелуі, заманауи жабдықтардың болмауы. Авторлар Нормативтік басқару мен бақылау, Қаржылық қолдау, кеңес беру және оқыту қажет екенін атап өтеді.

Қорытындылар - орта және шағын кәсіпорындардың кооперациясы-құны бойынша ірі ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің өнімдерімен салыстырылатын заманауи және бәсекеге қабілетті өнімді шығарудың жалғыз мүмкіндігі. Олардың маңызды әлеуметтік-экономикалық маңызы бар, өйткені олар ауыл тұрғындарының едәуір санын жұмыспен қамтуды қамтамасыз етеді, ауыл шаруашылығы өндірісін кеңейту, бәсекелестік әлеуетті арттыру есебінен олардың нарықтық экономикада тиімді жұмыс істеуіне ықпал етеді, бұл нарыққа шығуды жеңілдетеді, шаруашылық жүргізуші субъектілердің кірістілігін қамтамасыз етеді, импортты алмастыру, АЕМ инфрақұрылымын дамыту, ауыл халқының өмір сүру деңгейі мен сапасын арттыру мәселелерін шешуге мүмкіндік береді. Мұндай кооперативтер өз операцияларын тыңайтқыштарды пайдаланудағы, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудегі және мал өсірудегі, Ауыл шаруашылығын механикаландырудағы, энергия көзін үнемдейтін жаңа коммуникациялық жүйелерді қолданудағы ауыл шаруашылығы технологиялық инновацияларына бейімдейді. Кооперативтік принциптер бойынша біріккен шағын фермерлік шаруашылықтар болашақта өздеріне тән артықшылықтарды толық көрсете алады.

1. Закон Республики Казахстан № 372-V «О сельскохозяйственных кооперативах» [Электронный ресурс]. – 2020. – URL: http://www.akorda.kz/kz (дата обращения: 12.04.2023).

2. Закон Республики Казахстан № 373-V «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам сельскохозяйственных кооперативов» [Электронный ресурс]. – 2020. – URL: http://www.akorda.kz/kz (дата обращения: 12.04.2023).

3. Официальный интернет-ресурс Комитета по статистике Республики Казахстан. [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: http://www.stat.gov.kz (дата обращения: 12.04.2023).

4. Государственная Программа развития АПК РК на 2020-2025 годы / Официальный сайт премьер-министра Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2020. – URL: https://www.primeminister.kz/ru/page/view/gosudarstven-naya_programma_razvitiya_agropromishlennogo_kompleksa_rk_na_20202025_godi (дата об-ращения: 12.04.2023).

5. Рубаева, О.Д. Перспективы повышения эффективности развития сельскохозяйственной кооперации в условиях нового закона Республики Казахстан «О сельскохозяйственных кооперативах» / О.Д. Рубаева, С.И. Лилимберг // Аграрный вестник Урала. – 2017 – № 7(161). – С. 13-20.

6. Материалы пресс-конференции по итогам заседания Правительства РК [Электронный ресурс]. – 2021.– URL: https://primeminister.kz/ru/news/selskoe_hozyaistvo/16595 (дата обращения: 12.04.2023).

7. Официальный интернет-ресурс Министерства сельского хозяйства Республики Ка-захстан. [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: http://mgov.kz (дата обращения: 12.04.2023).

8. Постановление Правительства РК от 13.11.2018 № 746 «Об утверждении Государственной программы развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017-2021 годы» (с изменениями и дополнениями по состоянию на 04.06. 2021г.) [Электронный ресурс]. – 2018. – URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000216 (дата обращения: 12.04.2023).

9. Калиев, Г.А. Сельскохозяйственная кооперация в Республике Казахстан: проблемы и пути их решения / Г.А. Калиев, Г.У. Акимбекова // Проблемы агрорынка. – 2018 – № 1 – С. 7-15.

10. Дамбаулова, Г.К. Рациональное использование кормов как фактор роста продуктивности в животноводческих хозяйствах / Г.К. Дамбаулова, С.И. Лилимберг, В.А. Мадин // Проблемы агрорынка. – 2021 – № 3. – С. 92-99.

11. Абдыкалиева, Ж.Ш. Сельскохозяйственная кооперация в Казахстане: состояние и потенциальные возможности/ Ж.Ш. Абдыкалиева, А.Н.Казиева, Д.П. Маевский // Проблемы агрорынка.- 2021.-№2.- C. 171-179.

12. Дабылтаева, Н.Е. Состояние и перспективы развития сельскохозяйственной кооперации Казахстана/ Н. Е. Дабылтаева, А. Нуртаева// [Электронный ресурс]. – 2022. – URL: https://www.doi.org/10.46914/1562-2959-2022-1-1-36-41 (дата обращения: 17.04.2023).

13. OECD. Мониторинг развития сельскохозяйственной кооперации в Казахстане,OECD Publishing, Paris [Электронный ресурс]. – 2019. – URL: https://www.oecd.org/eurasia/competitiveness-programme/centralasia/Kazakhstan-Monitoring-Agricultural-Cooperatives-2019-RUS.pdf (дата обращения: 17.04.2023).

14. Официальный интернет-ресурс Национального банка Республики Казахстан. [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: http://www.nationalbank.kz (дата обращения: 15.04.2023).

15. Об утверждении Правил субсидирования ставок вознаграждения по кредитам и лизингу технологического оборудования, на приобретение сельскохозяйственных животных, а также лизингу сельскохозяйственной техники от 1 февраля 2017 №14815 «Әділет» Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2017. – URL: http://www.adilet.zan.kz/rus/docs/V1600013816 (дата обращения: 21.04.2023).