Қазақстан Республикасы Ақмола облысының аграрлық секторы: бағалау мен талдауға әдіснамалық тәсіл

Мақсаты – Ақмола облысының агроөнеркәсіптік кешенінің қазіргі жай-күйін негіздеу, негізгі үрдістерді анықтау, оны дамытудың перспективалық бағыттарын айқындау.

Әдістері – экономикалық-статистикалық, аналитикалық.

Нәтижелері – республиканың жалпы ішкі өніміндегі жалпы өңірлік өнімнің (ЖӨӨ) үлесі, өңірдің ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің (ЖК) динамикасы, негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы жиналуы мен өнімділігі, шаруашылықтардың барлық санаттарындағы мал мен құс саны, оның ішінде ірі қара мал, қой мен ешкі, шошқа, жылқы және құс, ет пен сүтті өңдеу көлемі. Кешенді зерттеу облыстың агроөнеркәсіптік өндірісінің дамуын тежейтін проблемаларды анықтауға мүмкіндік берді, бұл, ең алдымен, шаруашылық жүргізуші субъектілердің ұсақ тауарлылығы, жалпы ауыл шаруашылығы өнімінің жалпы көлеміндегі фермерлер мен жеке қосалқы шаруашылықтардың көп бөлігі, шикізатты қайта өңдеудің төмен деңгейі-оның сапасының төмендігі, қайта өңдеуші кәсіпорындардың өндірістік қуаттарының жүктемесінің жеткіліксіз деңгейі.

Қорытындылар – ауыл шаруашылығы кооперациясын кеңінен таратуға бағдарланған өңірдің АӨК жаңғырту шаралары; ет және сүт кіші кешендерін, қайта өңдеу өнеркәсібін дамыту, халықты өз өндірісінің азық-түлік өнімдерімен қамтамасыз ету, аграрлық сектор салаларын мемлекеттік және нарықтық реттеуді жетілдіру ұсынылды. Агроөнеркәсіптік кешен де маңызды әлеуметтік рөл атқарады, бүкіл ел мен белгілі бір аумақты азық-түлікпен қамтамасыз ету мәселелерін шешеді. Сонымен қатар, халықты жұмыспен қамтудың кепілі және тұрғындардың негізгі табыс көзі болып табылады. Оның қызметінің тиімділігі жұмыс орындарының санын арттыруға, егіс алқаптарын ұлғайтуға, өндіруші кәсіпорындардың қаржылық тұрақтылығын арттыруға, өнім экспортының көлемін ұлғайтуға және экспортқа бағдарланған тауар өткізгіш инфрақұрылымды құруға ықпал етеді.

1. Официальный портал статистической информации Бюро национальной статистики статистике Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.new.stat.gov.kz (дата обращения: 15.02.2023).

2. Послание Главы государства К.-Ж. Токаева народу Казахстана «Казахстан в новой реальности: время действий» [Электронный ресурс].-2020.-URL: https://www.akorda.kz/ru/addresses/addresses_of_president/poslanie--glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-1-sentyabrya-2020-g (дата обращения: 17.02.2023).

3. Статистический бюллетень «Основные социально-экономические показатели Акмолинской области». Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.stat.gov.kz/region/247783 (дата обращения: 18.02.2023).

4. Ушачев, И. Г. Новая Доктрина продовольственной безопасности и меры по реализации ее основных положений / И.Г. Ушачев, В. Чекалин // АПК: экономика, управление. – 2020. -№ 4.- С.4-13.

5. Муслимова, С.Ю. Эффективное сельскохозяйственное производство – главное звено в обеспечении продовольственной безопасности страны и региона / С.Ю. Муслимова // Вектор экономики. – 2018. – № 5(23). – С. 52-68.

6. Мизанбекова, С.К. Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету / С.К. Мизанбекова, Б.Б. Қалыкова, А.М. Джумабаева // Проблемы агрорынка. - 2020.- №4.- Б.31-39.

7. Tireuov, K. Towards food security: peculiarities of the grain market functioning / K. Tireuov. S. Mizanbekova. B. Kalykova // Security and Sustainability Issues. – 2020. – Vol.10. - N.1.- P.359 - 368.

8. Статистический сборник «Статистика сельского, лесного, охотничьего и рыбного хозяйства за 2019-2022 годы». Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс].- 2022.- URL: https://www.new.stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-forrest-villagehunt-fish/dynamic-tables/ (дата обращения: 19.02.2023).

9. Сатыбалдин, А.А. Қазақстанның азықтүлік қауіпсіздігі: жағдайы және мүмкіндігі / А.А. Сатыбалдин, Г.Қ. Темирова, Т.А. Жүнісбекова // Экономика: стратегия и практика. – 2020.-№ 2 (15). – Б.5-14.

10. Акимбекова, Г.У. Приоритетные направления развития агропромышленного комплекса Казахстана / Г.У. Акимбаева, Г.А. Никитина // Проблемы агрорынка.-2020.-№4.- С.13-23.

11. Ramazanova, S. Financial incentives to increase efficiency of activity of agro-industrial complex / S. Ramazanova, N. Kuchukova, G. Abdulova, Z. Bulakbay, D. Zhumanova // Entrepreneurship and Sustainability Issues. – 2019. – Vol.7. - N.2.- P. 1525-1541.

12. Zakharchenko, O. V. State support of agricultural producers as a factor in increasing the competitiveness of the agricultural sector / O.V. Zakharchenko, O.O. Alieksieichuk, A.V. Kliuchnyk, A.V. Kliuchnyk, N.Y. Shyriaieva, І.V. Kudlai // Entrepreneurship and Sustainability Issues. – 2020. - Vol.8. - N.1.- P. 687-704.

13. Об утверждении Национального проекта по развитию агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021- 2025 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 октября 2021 года № 732 [Электронный ресурс].- 2021.- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000732 (дата обращения: 20.02.2023).

14. Nurmanbetova, A. Priority Areas for Increasing the Competitiveness of the Agro-Industrial Complex and Environmental Sustainability / A. Nurmanbetova, Y. Zhussupov, G. Akimbekova, Y. Gridneva, G. Kaliakparova, Y. Khan // Environmental Management and Tourism. – 2022. – Vol. 13. – N. 1. – P.39 – 50.

15. Smagulova, S. Prospects for Digitalization of Energy and Agro-Industrial Complex of Kazakhstan / S. Smagulova, A. Yermukhanbetova, G. Akimbekova, M. Nurgabylov, S. Zhakupova // International Journal of Energy Economics and Policy. – 2022. – Vol. 12. – N. 2. – P.198 – 209.