Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенінің цифрлық инновациялық экожүйесі: пәндік салаға шолу

Мақсаты – агроөнеркәсіптік кешеннің инновациялық экожүйесінің тұжырым-дамалық аппаратын талдау және кейбір терминдерді түзету бойынша ұсыныстар әзірлеу. Агроөнеркәсіптік өндірістегі цифрлық технологияларды құқықтық реттеудің проблемалық мәселелері анықталды және осы процесті ынталандыратын немесе теріс әсер ететін факторлар анықталды.

Әдістері – диалектикалық, дерексіз-логикалық, салыстырмалы.

Нәтижелері – цифрландырудың мемлекеттік саясатын іске асыруға шолу, аграрлық секторда цифрлық платформалардың тиімді тетігін құру тұрғысынан қолданыстағы заңнаманы талдау ұсынылған. Республиканың АӨК цифрлық трансформациясының ерек-шеліктері, инновацияларды енгізудің алғышарттары көрсетілген. Саланы цифрлық жаң-ғырту механикаландыру, автоматтандыру, компьютерлендіру, цифрлық кеңістікті қалыптастыру кезеңдерінен өткені, осы кезеңдерге сипаттама берілгені, елдегі ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың жаңа буынының негізгі бағыттары белгіленгені анықталған. Нормативтік-құқықтық актілер талданған.

Қорытындылар – бәсекеге қабілет-тіліктің қажетті деңгейіне қол жеткізу мақсатында экономиканы дамытудың қазақстандық моделі әлемдік жоғары технологиялық әзірлемелерге бағдарланып қана қоймай, оларды аграрлық бизнес практикасына енгізудің өзіндік тиімді тетігіне ие болуға тиіс. Цифрлық экожүйенің негізгі қатысушылары ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер, өңдеуші кәсіпорындар, ауыл тұрғындары, жеке кәсіпкерлер болып табылады. Оны құру агроөнеркәсіптік кешеннің әлеуетін арттырады, ауыл халқының табысын арттырады, өндірілген өнімді өткізу нарықтарына тікелей жеткізуді қамтамасыз етеді. Авторлар «агроөнеркәсіптік кешенді цифрландыру» және «АӨК инновациялық экожүйесі», «Цифрлық бизнес-экожүйе», «цифрлық экономика» ұғымдарын бекіту және анықтамаларын түзету бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасына өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажеттігін айтады.

1. Narynbayeva, A.S. Agro-industrial production based on digitalization: foreign experience / A.S. Narynbayeva, O. Ryskeldi, V.P. Shelomentseva //Problems of Agrimarket.-2023. -№ 1. - P.32-40.

2. Suieubayeva, S.N. Satellite systems and digital technologies in agriculture: state, problems, professional competencies / S.N. Suieubayeva, A. Gola, A.M. Zakimova //Problems of Agrimarket.- 2023. -№ 2.- P.81-93.

3. Султанова, Г.Т. Проблемы и перспективы развития аграрного производства в Республике Казахстан в современных условиях: дисс. докт. философии (PhD) / Г.Т. Султанова.- Нур-Султан: АО «Финансовая академия», 2020. – С.198.

4. Самолдин, А.Н. Анализ понятийного аппарата инновационной деятельности /А.Н. Самолдин // Лесной вестник.- 2015.- № 6. - С.184-190.

5. Пантелеева, И.И. Сущность и классификация инноваций перерабатывающих организаций АПК / И.И. Пантелеева //Проблемы экономики.- 2018.-№1.- С.198-207.

6. Названова, К.В. Инновации как инструмент современной трансформации экономики: теоретический аспект / К.В. Названова //Экономический анализ: теория и практика. - 2017. - Вып. 2.- №16.- С.251-259.

7. Жумагулова, А.К. Инновационное развитие экономики Казахстана в условиях глобальной конкуренции / А.К. Жумагулова, Б.К. Бимагамбетова //Наука и реальность. - 2021. - № 1(5).- С.114-117.

8. Самосудов, М.В. Теория корпоративного взаимодействия и устойчивость корпоративных систем: учеб. пособие для вузов / М.В. Самосудов. – М.: Государственный университет управления, 2016. – 297с.

9. Цветкова, И. В. Теоретические подходы к определению национальной инновационной системы [Электронный ресурс].- 2015. – URL: https://www.e-koncept.ru/2015/15060.htm (дата обращения: 12.08.2023 г.)/

10. Иваницкая, А.Е. Формирование интегрированной инновационной системы евразийского экономического союза: проблемы и перспективы / А.Е. Иваницкая, К.В. Названова // Фундаментальные исследования [Электронный ресурс].- 2016.– URL: https://www.fundamental-research.ru/ru/article/view?id=41185 (дата обращения: 13.08.2023).

11. Уралбаев, Н.К. Национальная инновационная система государства: сущность, специфика и базовая модель [Электронный ресурс].- 2019.- URL: https://www.publishingvak.ru/file/archive-economy-2019-3/16-uralbaev.pdf. (дата обращения: 13.08.2023).

12. Морозов, О.А. Организационно-экономическое проектирование инновационных процессов / О.А. Морозов, Е.М. Фрейдкина.– Высшая школа технологии и энергетики.– СПб., 2016. – 105с.

13. Дерябин, В.А. Экология: учеб. Пособие / В.А. Дерябин, Е.П. Фарафонтова. – Екатеринбург: Уральский университет, 2016. – 136 с.

14. Ларионов, В.Г. Инновационные экосистемы в цифровой экономике / В.Г. Ларионов, Е.Н. Шереметьева, Л.А. Горшкова // Вестник Астраханского государственного технического университета. Серия «Экономика». – 2021. -№ 1. – С.49-56.

15. Хамзина, Ш.Ш., Жумабекова, Б.К. Экология и устойчивое развитие [Электронный ресурс].-2015.-URL: https://www.monographies.ru/en/book/section?id=10396 (дата обращения: 14.05.2023).