Шағын және орта агробизнес: қазіргі шындық, мәселелері және оларды шешу жолдары

Мақсаты – ауыл шаруашылығында қызмет көрсету саласын құру, халыққа тұрмыстық қызмет көрсету, кәсіптік және қолөнер бұйымдарын өндіру, сауықтыру-бейіндік объектілерді дамыту, ұлттық дәстүрлерді насихаттау, осы салаларды кеңінен тарату үшін мүмкіндіктер жасау басымдықтары айқындалған. Елдің аграрлық секторында шағын және орта кәсіпкерлікті жедел дамыту, ауыл тұрғындарының әлеуметтік-экономикалық жағдайын нығайту, өңірдегі өмірді жақсарту, қаржы тапшылығын жою негізінде жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету мақсатында ауыл шаруашылығы өндірушілерін материалдық және техникалық ресурстармен қамтамасыз ету деңгейін арттыру талап етіледі.

Әдістері – салыстырмалы талдау, жалпылау, жүйелік тәсіл, SWOT талдау.

Нәтижелері – шағын және орта аграрлық бизнесті дамытудың басым бағыттары, мемлекетті қолдау, ауыл шаруашылығы өнімдері мен өнеркәсіп тауарларына бағадағы диспропорциялар, нарықтық инфрақұрылымды кеңейту, шаруашылықтар арасындағы өзара төлемдерді уақтылы орындау, азық-түлік өнімі импортының құны мен үлкен көлемінің өсуін шектеу қажеттілігі, өңірлерде кәсіпкерлік белсенділік пен бәсекеге қабілеттілікті арттыру жөніндегі шаралар көрсетілген. Шағын және орта шаруашылық субъектілерінің қызметіне SWOT-талдау жүргізілген. Зерттеу нәтижелері бойынша анықталған мәселелерді шешу жолдары ұсынылған. Алынған нәтижелерді қорытындылай келе, осы зерттеу аясында тұжырымдар жасалған. Шағын және орта үй шаруашылықтарының даму дәрежесі нарықты тауарлармен қанықтыруға, бәсекелестікті кеңейтуге, жұмыспен қамтуды реттеуге, ауылдық жерлерде оң әлеуметтік өзгерістерге әсер етеді. Шағын ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының цифрлық технологияларды, жаңа техниканы енгізуді, еңбекті ұтымды ұйымдастыру мен менеджментті ескере отырып пайдалануға болатын пайдаланылмайтын кәсіпкерлік әлеуеті бар. АҚШ, Канада, Франция тәжірибесін кеңінен қолдану және оны отандық шындыққа бейімдеу қажет.

1. Акимбекова, Г.У. Приоритетные направления развития агропромышленного комплекса Казахстана / Г.У. Акимбекова, Г.А. Никитина // Проблемы агрорынка.-2020.-№4.- С.13-23.

2. Уланова, О.И. Агропромышленный комплекс как приоритетный сектор продовольственной безопасности региона / О.И. Уланова, Э.И.Позубенкова // Международный сельскохозяйственный журнал. – 2020. - №2 (374) -С.43-48.

3. Темирбекова, А.Б. Аграрный сектор Республики Казахстан в условиях пандемии / А.Б.Темирбекова, Р.Т. Дуламбаева, Д.А.Калдияров // Проблемы агрорынка.– 2021.- №4(4).- С.23-30. https://doi.org/10.46666/2021-4.2708-9991.02.

4. Неганова, В.П. Совершенствование государственной поддержки АПК региона / В.П. Неганова, А.В. Дудник // Экономика региона.-2018.- №2.- С.651–662. https://doi.org/10.17059/2018–2-25.

5. Трач, Д.М. Аграрные преобразования как фактор социально-экономического развития сельских территорий / Д.М. Трач, Л.Д. Мельничук // АПК: Экономика, управление. - 2020.-№2.-С. 63-71.

6. Байкадамов, Н.Т. Меры государственной поддержки агропромышленного производства Республики Казахстан / Н.Т.Байкадамов, Б.А.Жакупова, С.Ж.Кельбетова // Проблемы агрорынка. – 2020.-№3.-С.51-59.

7. Кантарбаева, Ш.М. Оценка регулирующего воздействия государства на развитие аграрного производства / Ш.М.Кантарбаева // Проблемы агрорынка.– 2019.- №4. – С.19-25.

8. Жумаксанова, К.М. Қазақстанның аграрлық секторын мемлекеттік қолдаудың өзекті мәселелері / К.М.Жумаксанова, Р.Г. Есенжигитова, Р.Ж.Дүйскенова // Проблемы агрорынка.-2022.- №4.-Б.33-42. https://doi.org:10.46666/2022-4.2708-9991.03

9. Байдыбекова, С.К. Предприятия аграрной сферы Республики Казахстан: эффективность функционирования / С.К.Байдыбекова, Л.М.Байтенова, Э.О.Кыдырбаева // Проблемы агрорынка.-2022.-№2.-С.112-120. https://doi.org:10.46666/2022-2.2708-9991.12

10. Balkrishna, B.A. Study on Role of Social Media in Agriculture Marketing and its Scope /B.Balkrishna, Anand A. Deshmukh //Global Journal of Management and Business Research E: Marketing.-2017.-Vol.-17.-№1.–P. 45- 51 https://globaljournals.org/GJMBR_Volume17/5-A-Study-on-Role-of-Social-Media.pdf

11. Martin, S.J. Finance for Agriculture or Agriculture for Finance? /S.J.Martin, J.Clapp //Journal of Agrarian Change.-2015.-N1.-Р.549- 559. https://doi.org/10.1111/joac.12110

12. Официальный интернет-ресурс Национального бюро статистики Агентства Республики Казахстан по стратегическому планированию и реформам [Электронный ресурс].-2021.- URL: https://stat.gov.kz/ru/ (дата обращения: 5.06.2023).

13. Итоги развития сферы сельского хозяйства за 2021 год и планы на предстоящий период. Официальный информационный ресурс Премьер-Министра Республики Казахстан [Электронный ресурс]. - 2022.- URL: https://www.primeminister.kz/ru/news/reviews/itogi-razvitiya-sfery-selskogo-hozyaystva-za-2021-god-i--plany--na--predstoyashchiy-period-22422 (дата обращения: 5.06.2023).

14. Новую бесплатную инфосистему для фермеров разрабатывают в Казахстане. [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.inform.kz/ru/novuyu-besplatnuyu-infosistemu-dlya-fermerov-razrabatyvayut-v-kazah-stane_a3920164 (дата обращения: 5.06.2023).