Қазақстан Республикасының Алматы облысы мысалында аграрлық саладағы шағын және орта кәсіпкерлік

Нарықтық экономика, қатаң бәсекелестік жағдайында ауылдық ӛмір салтын сақтауға, ауылдық аумақтарды дамытуға, сұраныс пен ұсыныстың ӛзгеріп отырған конъюнктурасына икемді және уақтылы ден қоюға мүмкіндік беретін әлеуметтік және экономикалық негіз құратын агроӛнеркәсіптік бизнестің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету ӛзекті міндет болып табылады. Мақсаты – Алматы облысының АӚК-дегі кәсіпкерліктің қазіргі жай-күйін, қолдау шараларының даму қарқыны мен тиімділігін зерделеу. Әдістері – экономикалықстатистикалық, монографиялық, дерексіз-логикалық, салыстырмалы талдау және синтездеу. Нәтижелері – соңғы 5 жыл ішінде осы ӛңірде жұмыс істеп тұрған шағын және орта агробизнес субъектілерінің саны, осы салада жұмыс істейтін қызметкерлердің саны, республика бойынша ауыл шаруашылығы ӛнімінің жалпы шығарылымы, сондай-ақ аудандар бӛлінісінде талданған. Жалпы Қазақстан және Алматы облысы бойынша ауыл шаруашылығы ӛндірісіндегі шағын және орта кәсіпорындардың (ШОБ) үлесіне талдау жүргізілген. Негізгі проблемалар мен оларды шешу жолдары кӛрсетілген. 2018-2022жж статистикалық деректері бойынша кәсіпкерлік қызмет объектілерінің кӛрсеткіштері, аграрлық саладағы тауарлар шығару кӛлемі және олардың облыстағы құрылымы ұсынылған. Соңғы жылдары аймақтық деңгейде мемлекеттік қаржылық кӛмектің мӛлшері кӛрсетілген. Қортындылар – аграрлық сектордың ЖІӚ бес жылдық кезеңде орта есеппен шок кәсіпкерлігіне – 28,5%, жеке кәсіпкерлерге – 5,3%, ШҚҚ-66,2% келеді. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ұтымсыз пайдалану, суармалы алқаптарды кеңейту, бӛлінген мемлекеттік қаражаттың тиімді жұмсалуын нормативтік қамтамасыз ету, ауылдық жерлердегі кәсіпкерлерді институционалдық қолдаудың жеткіліксіздігі мәселелері қарастырылған.

1. Камысбаев, М.К. Агропромышленное производство Казахстана: вопросы диверсификации как приоритетного направления развития / А.Б. Молдашев, Г.М. Бердыкулова // Проблемы агрорынка.2022. №3.-С.13-20. https://doi.org/10.46666/2022-3.2708-9991.01

2. Алпысбаев, К.С. Аграрлық сектордағы кадрлық әлеует: гендерлік аспект / А.А.Мухамадиева, А.К.Оразгалиева // «Тұран» университетінің хабаршысы». – 2023. №1(97). – С.116-129. https://doi.org/10.46914/1562-2959-2023-1-1-116-129

3. Касенова, А.М. Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығындағы шағын және орта кәсіпкерліктің қазіргі жағдайы / А.М.Касенова // Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университетінің жаршысы. – 2021. №1(42). – Б.61-69. https://doi10.52260/2304-7216.2020.1(42).7

4. Тиреуов К.М. / Эффективность функционирования предприятий аграрного сектора РК / К.М. Тиреуов У.К. Керимова, С.А. Турекулов // Аграрлық нарық проблемалары. – 2020.№1. –С.81-87.

5. Статистический сборник «Сельское, лесное и рыбное хозяйство в Республике Казахстан». Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2022. – URL: https: //www.stat.gov.kz/ (дата обращения: 24.04.2023).

6. ҚР шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасын бекіту туралы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 27 сәуірдегі №250 қаулысы [Электрондық ресурс].2022. URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P2200000250 (қаралған күні: 20.04.2023).

7. ҚР әкімшілік-аумақтық құрылысының кейбір мәселелері туралы ҚР Президентінің 2022 жылғы 3 мамырдағы № 887 Жарлығы [Электрондық ресурс]. – 2022. – https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/U2200000887 (қаралған күні: 18.04.2023).

8. ҚР инвестициялық саясатының 2026 жылға дейінгі тұжырымдамасын бекіту туралы ҚР Үкіметінің 2022 жылғы 15 шiлдедегi № 482 қаулысы [Электрондық ресурс].-2022.URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P2200000482 (қаралған күні: 18.04.2023).

9. Даму» қоры ресми интернет сайты [Электрондық ресурс]. – 2022.-URL: https://www.damu.kz/kz/reports/ (қаралған күні: 12.04.2023).

10. Трач, Д.М. Аграрные преобразования как фактор социально-экономического развития сельских территорий / Д.М. Трач, Л.Д. Мельничук // АПК: Экономика, управление. 2020. №2. С. 63-71.

11. Акимбекова, Г.У. Приоритетные направления развития агропромышленного комплекса Казахстана / Г.У. Акимбекова, Г.А. Никитина // Проблемы агрорынка. 2020. № 4. С.13-23.

12. Жангирова Р. Н. / Возможности и условия устойчивого развития аграрной отрасли РК // Вестник университета «Туран».2020.№ 3(87).С. 78-84

13. ҚР АӨК дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған Ұлттық жобасы [Элек-трондық ресурс]. – 2021. – URL: https://primeminister.kz/ (қаралған күні: 20.04.2023).

14. Абдильдинова, Н.Е. Шағын және орта бизнестің қазіргі жағдайы мен мемлекеттік қолдаудың бағыттары // Н.Е.Абдильдинова // Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университетінің жаршысы. – 2022. №4(49). – Б.8-16.

15. Алматы облысының әкімдігінің ресми интернет сайты [Электрондық ре-сурс].– 2022.URL: – https://www.gov.kz/memleket/entities/almobl?lang=kk (қаралған күні: 20.04.2023).