Ауыл шаруашылығы техникасын бірлесіп пайдалану жөніндегі кооператив құру:қажеттілік, перспективалар, шаруашылықішілік қатынастар тетігі

Аграрлық өндірістің тұрақтылығының көптеген факторларының ішінде ауылшаруашылық кәсіпорындарының кооперациясына ерекше орын беріледі. Мақсаты – ауыл шаруашылығы техникасын, ирригациялық және дренаждық жүйелерді бірлесіп пайдалану жөніндегі кооперативтер құру қажеттілігі мен перспективаларын негіздеу, республиканың оңтүстігінде олардың мүшелері арасындағы шаруашылықішілік қатынастарды реттеу қағидаттарын әзірлеу, кооперативтік құрылымдарды дамытудың алғышарттарын айқындау. Әдістері – ПУИД-2 семинар-тренингтеріне қатысқан ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің монографиялық, есептік-конструктивті, талдамалық, экономикалықстатистикалық, әлеуметтік сауалнамасы. Нәтижелері – Түркістан облысы Мақтаарал және Шардара аудандары ауыл шаруашылығы кооперативтерінің пилоттық жобаларының жайкүйіне талдау жүргізілді, оның негізінде ауыл шаруашылығы техникасын ұжымдық пайдалануды ұйымдастыру мақсатында оларды жетілдірудің перспективалық бағыттары, кооперативтік машина-технологиялық станция (МТС) құрудың ұйымдастырушылықэкономикалық шарттары белгіленді; мүшелер мен кооператив бірлестігі арасындағы шаруашылық байланыстарды құру; гидравликалық қағидатты сақтай отырып, суармалы алқаптарға арналған суармалы, дренаждық тетіктерді ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің ұжымдық қолдануы бойынша кооперация моделінің таралу саласын кеңейту қажеттілігі көрсетілген, бұл жердің құнарлылығын, ауыл шаруашылығы дақылдарының шығымдылығын арттыруға және тиісінше жер, су және басқа да ресурстарды тиімді жұмсауға ықпал ететін болады. Қотындылар – ПУИД-2 жобасын, Жамбыл облысының пилоттық жобасын енгізу шеңберінде кооперацияланатын субъектілерді ауыл шаруашылығы машиналарымен қамтамасыз ету және оны Қазақстанның басқа облыстарында масштабтау жөніндегі іс-шараларды іске асыру бойынша жүргізілген зерттеу нәтижелері шағын шаруашылықтарды кооперациялау процесін жалғастырудың, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілердің материалдық-техникалық базасын жақсартудың, жеңілдікті кредиттеу және ұтымды пайдалану арқылы техниканы сатып алу кезінде мемлекеттік қолдау шараларын ұсынудың орындылығын, сондай-ақ суару жүйелері, ауыл шаруашылығы кооперативі қызметкерлерінің дренажы растайды.

1. Статистические данные Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс].2022 .URL: https://www.stat.gov.kz/ (дата обращения: 24.03.2023).

2. Федоренко, В.Ф. Средства механизации для производства и переработки сельскохозяйственной продукции в малых формах хозяйствования. Каталог / В.Ф. Федоренко, Д.С. Буклагин, Н.П. Мишуров. М.: Росинформагротех, 2008. – 260 с.

3. Национальный проект по развитию агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2025гг. [Электронный ресурс].2021.URL: -https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000732 (дата обращения: 22.03.2023).

4. Концепция развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2030 годы [Электронный ресурс].-2021.URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960 (дата обращения: 20.03.2023).

5. Послание Главы государства К.Ж.Токаева народу Казахстана «Справедливое государство, единая нация, благополучное общество», 1 сентября 2022г. [Электронный ресурс].- 2022.- URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana181130 (дата обращения: 21.03.2023).

6. Расширенное совещание по вопросам социально-экономического развития страны 19 апреля 2023 года [Электронный ресурс].2023.- URL: https://www.akorda.kz/ru/glava-gosudarstva-provel-rasshirennoe-soveshchanie-po-voprosam-socialno-ekonomicheskogo-razvitiya-strany-1933415 (дата обращения: 21.04.2023).

7. Сайт Комитета по аграрным вопросам Сената Парламента Республики Казахстан [Электронный ресурс].-2023.-URL: https://www.senate.parlam.kz/ru-RU/committees/details/2(дата обращения: 24.03.2023).

8. Сайт УСХ акимата Жамбылской области [Электронный ресурс]. 2023 . URL https://www.gov.kz/memleket/entities/zhambyl-auyl?lang=ru (дата обращения: 22.03.2023).

9. Выступление акима Жамбылской области Н.М. Нуржигитова в декабре 2022г. [Электронный ресурс].2022 .URL: https://www.inform.kz/ru/itogi-proekta-po-povysheniyu-dohodov-sel-chan-podveli-v-zhambylskoy-oblasti_a4013777 (дата обращения: 21.03.2023).

10. Проект «Ауыл аманаты» в Туркестанской области [Электронный ресурс].2023.URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/ontustik/press/news/details/498329?lang=ru (дата обращения: 21.03.2023).

11. Козак, А.И. Теоретические и методические вопросы формирования и организации агротехсервисного предприятия (на примере МТС) / А.И. Козак// Вестник науки Казахского аграрного исследовательского университета им. С. Сейфуллина.-2002.-Т. 3.С. 21-26.

12. Черноиванов, В.И. Машинно-технологическая станция. Организация, структура, виды работ, техника, нормативы, передовой опыт / В.И. Черноиванов. – М: РАСХН, 2003.331 с.

13. Щеглов, И.А. Голландские МТС в России / И.А. Щеглов // Техника и оборудование для села.2000.№ 11. – С. 28-29.

14. Федоренко, В.Ф. Повышение эффективности использования машинно-тракторного парка в современных условиях / В.Ф. Федоренко, А.А. Ежевский, С.А. Соловьев, В.И. Черноиванов. М.: Росинформагротех, 2015. – 336 с.

15. Кушнарев, Л.И. Совершенствование технического сервиса машинно-тракторного парка МТС: монография / Л.И. Кушнарев. М.: Московский государственный агроинженерный университет им. В. П. Горячкина, 2002. – 136 с.

16. Стратегия машинно-технологической модернизации сельского хозяйства России на период до 2020г. М.: ФГБНУ Росинформагротех, 2009. – 80 с.

17. Сеитбеков, Л.С. Методика формирования технических средств системы «машинно-технологической станции сельского хозяйства / Л.С. Сеитбеков, А.П. Грибановский, В.А. Голиков. Алматы: Ғылым, 2000. – 67 с.

18. Голиков, В.А. Анализ структуры машинно-тракторного парка Республики Казахстан и перспективы развития сельхозмашиностроения / В.А.Голиков, А.С. Усманов, А.С. Рзалиев // Тракторы и сельхозмашины».2015. -№ 11. С. 50-52.

19. Серіков, Б. Мақта шаруашылығындағы өндірістік кооперативтер мен қауымдастықтардың артықшылықтары / Б.Серіков, Ә.С. Усманов // Жаршы.2015.№ 10. Б. 78-86.

20. Усманов, Ә.С. Мақта шаруашылығында машина-трактор паркінен пайдалану формалары / Ә.С. Усманов, Ж.Ж. Утемуратов // Жаршы.2015.№ 11. Б. 84-92.

21. Рзалиев, А.С. О состоянии и развитии сельскохозяйственного машиностроения Казахстана / А.С Рзалиев, А.С Усманов // Международная агроинженерия.2015.№ 3. С. 25-33.

22. Кешуов, А.С. Об основных принципах создания, производства, обеспечения и использования сельскохозяйственной техники / А.С. Кешуов, А.С. Усманов // Международная агроинженерия.2013.№ 4. С. 33-39.

23. Калиев, Г.А. Обоснование организационно-экономических условий создания и эффективного фунционирования сельскохозяйственных кооперативов в Республике Казахстан / Г.А. Калиев, А.Б. Молдашев, Г.У. Акимбекова // Рекомендации. – Астана, 2010. 45 с.

24. О подписании Соглашения о займе (Вторая фаза Проекта по усовершенствованию ирригационных и дренажных систем) между Республикой Казахстан и Международным Банком Реконструкции и Развития [Электронный ресурс].2014. URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/U1400000804 (дата обращения: 21.03.2023).