Агроөнеркәсіптік кешендегі негізгі қорлардың белсенді бөлігін сапалы жаңарту болжамы

Негізгі құралдарды жаңарту ескірген еңбек құралдарын жаңа, ең жетілдірілген және жаңартылған құралдармен ауыстыру процесін білдіреді. Нарықтық экономика және әртүрлі ӛндірушілер арасындағы қатаң бәсекелестік жағдайында кәсіпорындардың ӛндірістік-шаруашылық қызметінің рентабельділігін арттырудың маңызды факторларының бірі олардың ӛндірілген активтерімен қажетті мӛлшерде қамтамасыз етілуі болып табылады. Ӛндірістік базаның жақсы техникалық жай-күйі, шаруашылық жүргізуші субъектілердің ӛндірістік процестерін уақтылы техникалық-технологиялық қайта жарақтандыру кезінде ғана олардың тұрақты ӛсуі болуы мүмкін. Мақсаты – экономикалық-математикалық модельдеу негізінде республиканың ӛсімдік шаруашылығындағы негізгі ӛндірістік қорлардың (бұдан әрі НҚББ) белсенді бӛлігін қалпына келтірудің теориялық және практикалық аспектілерін талдау. Әдістері – экономикалық-математикалық, статистикалық, салыстыру, талдау және синтез. Нәтижелері – НҚББ-ты тиімді басқару бойынша әдіснамалық ережелер ұсынылды. Ӛндірістің экономикалық тиімділігінің кӛрсеткіштерін негіздейтін нормативтер жүйесі (бұдан әрі ӚЭТК) құрылды және іске асырылды. Негізгі қорлардың белсенді бӛлігін ӛндірудің негізгі бағыттары, тенденциялары мен заңдылықтары зерттелді. Оларды қайта құру қарқынын жоспарлау және болжау әдісін іске асыру критерийлері кӛрсетілген. Нормативтік ОЭТК кешені елдің басқару органдарының шешім қабылдауы үшін құрал ретінде пайдалануға бағдарланған, болжамды кезеңде (20 жыл). Ауыл шаруашылығы ӛндірісінің кӛлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Базалық және перспективалық кезеңдердегі НҚББ үлестерінің арақатынасын есептеу, олардың перспективадағы бесжылдық бойынша ӛнімділігі, мемлекеттің ішкі инвестицияларына қажеттілікті және оларды қалпына келтірудің оңтайлы режиміндегі ірі бірлестіктердің инвестициялық салымдарын салыстыру ұсынылған. Қортындылар – белсенді және пассивті бӛліктердің арақатынасы үлкен қызығушылық тудырады, ӛйткені олардың оңтайлы үйлесімі кӛбінесе кәсіпорындардың кірістілігі, кірістілігі және қаржылық жағдайына байланысты. Негізгі қорлардың белсенді бӛлігінің сапалық жай-күйін талдау кезінде жоспарлы-алдын алу жӛндеулерін жүргізудің толықтығы мен уақтылығы, олардың техникалық сипаттамаларға, пайдалану шарттарына сәйкестігі тексеріледі

1. Об утверждении национального проекта по развитию агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2025 годы. Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан [Электронный ресурс].– 2021.– URL: https://www.adilet.zan.kz/ (дата обращения: 16.02.2023).

2. Махутов, Н.А. Безопасность России. Правовые, социально-экономические и научно-технические аспекты. Техногенная, технологическая и техносферная безопасность / Н.А Махутов, А.Н. Панов.-М.: МГОФ «Знание», 2018. 1016 с.

3. Официальная статистическая информация Комитета статистики Министерства национальной экономики Республики Казахстан. Основные социально-экономические показатели Республики Казахстан [Электронный ресурс].2022. URL:https://www.stat.gov.kz/for_users/dynamic (дата обращения: 17. 02.2023).

4. Бараз, В.Р. Корреляционно-регрессионный анализ связи показателей коммерческой деятельности с использованием программы Excell / В.Р. Бараз //Уральский государственный технический университет.Екатеринбург, 2015.-45с.

5. Абдукаримов, И.Т. Эффективность и финансовые результаты хозяйственной деятельности предприятия: критерии и показатели их характеризующие, методика оценки и анализа / И.Т. Абдукаримов, Н.В.Тен// Социально-экономические явления и процессы. 2011.N 5. 6. -С. 11 21.

6. Золотарева, Г.И. Предпосылки использования учетно-аналитического обеспечения при плановом обновлении фонда основных средств /Г.И Золотарева, Н.В Бахмарева//Вестник Сибирского государственного аграрного университета.2017. -Т. 17.N 2.- С. 510-517.

7. Методика составления баланса основных средств и расчета его показателей. Приказ Председателя Комитета по статистике МНЭ РК от 13 декабря 2016 года № 31 [Электронный ресурс].2016.-URL: https://www.stat.gov.kz/for_users/dynamic (дата обращения: 12.03.2022).

8. Ставбуник, Е.А. Жидкоблинова О.В., Мукатай А., Джазыкбаева Б.К. Основы экономического развития предприятий Казахстана в реализации конкурентных преимуществ [Электронный ресурс].2022.URL: https://www.vestnik.kuef.kz/web/uploads/file-vestnik/742432540290a6143283ea3e201a246c.pdf (дата обращения: 10.03.2023).

9. Berstembayeva, R. Financial Aspects of Integration in the Conditions of Formation of the Eurasian Economic Union. Entrepreneurial Environment in the Current Financial Politics of Kazakhstan / R. Berstembayeva, D.Tleuzhanova // Journal of Advanced Research in Law and Economics. – 2017. – Vol. VIII.N. 4 (26). – P. 1088-1094.

10. Илясов, Г.К. Оценка финансового состояния предприятия: Методология и методика/Г.К. Илясов//Экономист.-2016.-№6.-55 c.

11. Ковалевский, А.Н. Укрупненный метод определения эффективности обновления устаревшего технологического оборудования /А.Н. Ковалевский, Л.В.Трофимова //Известия Ленинградского электротехнического университета. –2017.-Вып. 225.С. 167-174.

12. Шнайдер, О.В. Основные средства: проблемы и методы использования/И.В Усольцева// Вектор науки Томский государственный университет.-2013.-N1(23).-С.278-281.

13. Abeldanova, A. Modelling the Functional System of Small Business Developmentin the Republic of Kazakhstan / A.Abeldanova, Z. Smailova // Journal of Advanced Research in Law and Economics. – 2017. Vol. VIII.N. 6. – P. 1671-1678.

14. Курманова, Г.К. Кривая Филлипса в сельском хозяйстве: взаимодействие инфляции и безработицы /Г.К Курманова, Б.Б. Суханбердина Б.А Уразова // Проблемы агрорынка. -2022.-N4.С.207-214. https://doi.org/10.46666/2022-4.2708-9991.22

15. Мухаметжанов, А.С. Обновление парка техники и источники финансирования на примере Северо-Казахстанской сельскохозяйственной опытной станции. Экономический анализ / А.С. Мухаметжанов, А.Е. Ермуханбетова, С.Т. Жакупова// Проблемы агрорынка.2022.-N 4.С.170-178.