Ауылшаруашылық сақтандыру жүйесі: дамыған елдердің тәжірибесіне шолу

Бұл шолу мақаласы дамыған мемлекеттердің ауылшаруашылық тауар өндірушілерінің тәуекелдерін сақтандыру тәжірибесімен танысуға бағытталған. Оларды сақтандыруды қорғаудың сенімді тетігін құру қазіргі уақытта республиканың азық-тҥлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету аспектілерінің бірі және мемлекеттік мҥдделердің ерекше саласы болып табылады. Мақсаты – аталған мәселені шешуде елдердің кең таралған сақтандыру тәжірибесі мен саясатын көрсету. Әдістері – агро сақтандыруды мемлекеттік қолдаудың халықаралық деңгейін талдау және бағалау процесінде автор келесі зерттеу әдістерін қолданды: аграрлық секторды мемлекеттік қаржыландырумен байланысты негізгі бағыттарды анықтауға мҥмкіндік беретін контент-талдау; жҥйелік тәсіл негізінде мемлекеттің сақтандыру операцияларына қатысу дәрежесі анықталды; графикалық интерпретация алынған ақпарат негізінде осы процесті визуализациялауға мҥмкіндік берді. Нәтижелері – мақалада аграрлық саладағы сақтандыру сыйлықақыларын мемлекеттік инвестициялау аспектілері келтірілген. Автор ауылшаруашылық сақтандыруындағы мемлекеттік көмектің ҥш негізгі санатын бөліп көрсетеді және графикалық тҥрде көрсетеді. Шолу нәтижелері республиканың барлық өңірлерінде зерттеулер жҥргізу ҥшін пайдаланылуы мҥмкін. Қортындылар – әлемдік тәжірибе көрсеткендей, сақтандыру төлемдерін субсидиялау шағын және орта бизнесті қолдаудың және саланың экономикалық орнықтылығын қамтамасыз етудің, жағымсыз салдарларды, оның ішінде табиғи сипаттағы қолайсыз оқиғалардың басталуымен байланысты өнім өндіру кезінде кірістердің жоғалуын қысқартудың ең тиімді тәсілі болып табылады. Сақтандыру нарығын басқарудың ҥйлестірілген және стратегиялық тәсілі, мемлекеттік қолдау және жағымсыз салдарды азайтудың тиімді әдістері өте маңызды, ал тікелей мемлекеттік өтемақылар ұзақ мерзімді перспективада тиімсіз және қауіпті жағдайлардың алдын алуға ықпал етпейді.

1. Vyas, S. Mapping global research on agricultural insurance / S. Vyas, T. Dalhaus, M. Kropff, P. Aggarwal, M.P.M. Meuwissen // Environmental Research Letters. – 2021. – N. 16. – Article 103003.

2. Agricultural Insurance Market by Coverage (Multi-peril Crop Insurance (MPCI), Crophail Insurance, Livestock Insurance, and Others), By Distribution Channel (Banks, Insurance Companies, Brokers/Agents, and Others), By End-Use, and by Region Forecast to 2028 [Electronic resours]. – 2023.URL: https://www.reportsanddata.com/report-detail/agricultural-insurance-market (date of access: 23.12.2022).

3. Zeng, S. Agricultural Insurance and Agricultural Economic Growth: The Case of Zhejiang Province in China / S. Zeng, B. Qi, M. Wang.-2022.N. 19.Article 13062. https://doi.org/10.3390/ijerph192013062.

4. Xinhua, News. China's agricultural insurance premium rises 18.4 % in 2021 [Electronic resours].–2022.–URL: http://english.www.gov.cn/archive/statistics/202201/15/content_WS61e25ef2c6d09c94e48a3aa1.html (date of access: 24.03.2023).

5. Raju, K.V. Transforming Weather Index-Based Crop Insurance in India: Protecting Small Farmers from Distress. Status and a Way Forward. Research Report IDC-8. Patancheru 502 324 / K.V. Raju., G. Naik, R.Ramseshan. – Telangana, India: International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics, 2016. – 36 p.

6. Zhang, J. Rainfall-Related Weather Indices for Three Main Crops in China / J. Zhang, Z. Zhang, F. Tao// International Journal of Disaster Risk Science.– 2020.– N.11(4).– P. 466-483.

7. Beckie, H.J. Rewarding Best Pest Management Practices via Reduced Crop Insurance Premiums / H.J. Beckie, S.J. Smyth, M.D.K. Owen, S.Gleim // International Journal of Agronomy.2019.Vol. 2019.Article 9390501. https://doi.org/10.1155/2019/9390501

8. Shirsath, P. Designing weather index insurance of crops for the increased satisfaction of farmers, industry and the government / P. Shirsath, S.Vyas, P. Aggarwal, K.N. Rao // Climate Risk Management.2019.N. 25. – Article 100189.

9. Alam, A.S.A.F. Agriculture insurance for disaster risk reduction: A case study of Malaysia / A.S.A.F Alam, H.Begum // International Journal of Disaster Risk Reduction. – 2020. – N. 47. – Article 101626. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101626.

10. Tok, N. Parameters that Motivate Table Olive Farmers to Buy Agricultural Insurance: The Case of Western Turkey / N. Tok, F. Çobanoğlu, R. Tunalıoğlu // Erwerbs-Obstbau. – 2022. – Vol. 66. – Issue 4. – Article 00682

11. Trusova, N.V. State support of agroinsurance of agricultural risks in the market of goods derivatives of Ukraine / N.V. Trusova, N.S. Tanklevska, V.P. Synchak, O.S. Prystemskyi, M.A. Tereshchenko // Industrial Engineering and Management Systems. – 2020. – N. 19(1). – P. 93-102.

12. Andriushchenko, K. Prerequisites for the creation of financial and credit infrastructure of support for agricultural enterprises in Ukraine / K. Andriushchenko, M. Ishchenko, M. Sahaidak., M. Tepliuk., O. Domina // Banks and Bank Systems. – 2019. – N. 14(2). – P. 63-75. https://doi.org/10.21511/bbs.14(2).2019.06.

13. Katan, L. Structural modeling of the financial support for the Ukrainian agrarian sector / L. Katan, O. Dobrovolska, J.M.R. Espejo // Investment Management and Financial Innovations. – 2018. – N. 15(3). – P. 199-211.

14. Борануков, М. Совершенствование системы государственной поддержки агрострахования [Электронный ресурс]. – 2020. – URL: https://www.nifi.ru/images/FILES/NEWS/2018/Boranykov_21.03.2018.pdf (дата обращения: 23.12.2022).

15. Swiss, Re. Economy and insurance outlook [Electronic resource]. 2020.– URL: https://www.swissre.com/institute/research/topics-and-risk-dialogues/economy-and-insurance-outlook.html?to=36 (date of access: 20.12.2022).

16. Mato-Amboage, R. Understanding Farmers’ Preferences Towards Insurance Schemes that Promote Biosecurity Best Management Practices / R. Mato-Amboage, J. Touza, M. Soliño // International Journal of Disaster Risk Science. – 2022. – No. 13. – P. 705–715. https://doi.org/10.1007/s13753-022-00435-0.

17. Reyes, C.M. Agricultural insurance program: Lessons from different country experiences / C.M. Reyes, A.D. Agbon, C. D. Mina, R.A.B. Gloria // PIDS Discussion Paper Series, No. 2017-02. – Quezon сity: Philippine Institute for Development Studies (PIDS), 2017. – 35 p.

18. Suieubayeva, S.N. The insurance system in AIC: advantages, structure, mechanism / S.N. Suieubayeva, O. Denissova, J. Sloniec // Problems of AgriMarket.-2022.N. 4.P. 43-50. https://doi.org/10.46666/2022-4.2708-9991.04.