Қазақстанның аграрлық секторын жаңғырту жағдайындағы халықтың отбасылық шаруашылықтары

Ҥй шаруашылығын жҥргізу елдің азық-тҥлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, тіршілікті қамтамасыз ету құралдарын ұлғайтуға, табиғи ресурстарға неғұрлым ұтымды билік етуге, қоршаған ортаны қорғауға және ауылдық аудандардың тұрақты дамуына қол жеткізуге ықпал етеді. Мақсаты – ауыл кәсіпкерлерінің нақты бәсекеге қабілеттілігін айқындайтын аграрлық саланы жаңғырту жағдайындағы отбасылық шаруашылықтар әлеуетінің әлеуметтік-экономикалық сипаттамаларын зерттеу. Қазақстанның жеке – отбасылық аграрлық секторының проблемаларын анықтауға, шағын шаруашылық нысандарының әлеуметтік-еңбек саласының қазіргі жай-кҥйіне баға беруге, осы сегменттегі жұмыспен қамтудың қысқаруының негізгі себептерін, өмір сҥрудің әлеуметтік жағдайлары бойынша ауылдық жерлердің артта қалуын және тұрақты ақы төленетін жұмыстың болмауына байланысты еңбектің төмен уәждемесін көрсетуге мҥмкіндік беретін талдау, салыстыру, жалпылау әдістері. Нәтижелер – автор ауылдық отбасыларда еңбек әлеуетін пайдаланудың төмен өнімділігі, ауыл шаруашылығы алқаптарының едәуір аудандарының шаруашылық айналымынан шығарылуы және олардың кейіннен тозуы, халықтың, әсіресе жастардың ауылдан кетуі теріс сипатқа ие екенін атап өтті. Социологиялық зерттеу негізінде шаруашылық қызметті бірлесіп жҥзеге асыру, өндіріс ауқымын кеңейту, агроөнеркәсіптік кешеннің инвестициялық тартымдылығы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру ҥшін шағын фермерлерді біріктіру арқылы жеке-отбасылық нысандардың беделін арттыруға және кооперацияны дамытуға ықпал ететін әлеуметтік-мәдени және мотивациялық факторлардың маңыздылығы негізделген. Қорытындылар – ауыл тұрғындарының әлеуметтік, экономикалық, экологиялық және рухани мҥдделерін кешенді іске асыру, ауылдық отбасы экономикасы субъектілерінің өндірістік және еңбек ресурстарын ұлғайту жөніндегі жәрдемдесу шараларының қажеттілігі; дәйекті және жҥйелі мемлекеттік қолдаудың орындылығы дәлелденді. Мұның бәрі ауыл шаруашылығына аграрлық кадрлардың тҥсуіне, оларды ауылдық жерлерде бекітуге ықпал етеді.

1. Законопроект РК «О личном подсобном хозяйстве»: ответы на вопросы казахстанцев [Электронный ресурс]. 2021.URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/moa/press/news/details/288258?lang=ru (дата обращения: 20.05.2023).

2. Барлыбаев, А.А. Индивидуально-семейный сектор сельского хозяйства постсоветской России: институциональный и поведенческий анализ [Электронный ресурс]. 2005. URL: https://www.search.rsl.ru/ru/record/01002378567 (дата обращения: 9.03.2023).

3. Об утверждении Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2030 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2021 года № 960 [Электронный ресурс] 2021.URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960 (дата обращения: 9.03.2023).

4. Основные индикаторы рынка труда Республики Казахстан в 2022 году [Электронный ресурс]. 2022.URL: https://www.stat.gov.kz (дата обращения: 20.03.2023).

5. Мониторинг малого и среднего предпринимательства в Республике Казахстан в 2022г. [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.stat.gov.kz (дата обращения: 20.03.2023).

6. Сельское, лесное и рыбное хозяйство в Республике Казахстан за 2017-2021 гг. [Электронный ресурс].-2021.-URL:https://www.stat.gov.kz (дата обращения: 20.03.2023).

7. Молдашев, А.Б. Основные приоритеты социально-экономического развития сельских территорий, направленные на повышение уровня жизни жителей села (методические рекомендации) /А.Б. Молдашев, Ч.У. Акимбекова, Ж.С. Досумова.Алматы: Каз НИИЭАПКиРСТ.–2020. – 34 с.

8. Государственная поддержка модернизации индивидуально-семейного сектора сельской экономики (на примере Республики Башкортостан) [Электронный ресурс].-2016.URL: https://www.cyberleninka.ru/article/n/gosudarstvennaya-podderzhka-modernizatsii-individualno-semeynogo-sektora-selskoy-ekonomiki-na-primere-respubliki-bashkortostan (дата обращения: 3.03.2023).

9. Предпринимательский Кодекс Республики Казахстан [Электронный ресурс]. 2023.URL: https://www.online.zakon.kz/Document/?doc_id=38259854http://www.zancompan y.com/ru/news-articles/articles/7066 (дата обращения: 3.03.2023).

10. Земельный кодекс Республики Казахстан [Электронный ресурс]. 2023.URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/K030000442 (дата обращения: 5.05.2023).

11. Grigoruk, V.V., Akimbekova, Ch.U., Umbitaliev, A.D. Forecast of Organic. Diversification of Agriculture in a Global Perspective [Electronic resurce].-2020.Available at: https://www.journals.aserspublishing.eu/jemt/article/view/6570 (date of access: 6.03.2023).

12. ООН объявляет Десятилетие семейных фермерских хозяйств. [Электронный ресурс].-2019.-URL: http://vfermer.ru/rubrics/news/news_473.html (дата обращения: 20.03.2023).

13. Региональная инициатива ФАО: Поддержка мелких землевладельцев, семейных фермерских хозяйств и молодежи [Электронный ресурс]. 2022. URL: https://www.fao.org/europe/work-in-the-region/regional-initiatives/smallholders-family-farms/ru

14. Об утверждении Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021 – 2030 годы. Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2021 года № 960 [Электронный ресурс]. -2021.URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960 (дата обращения: 5.05.2023).

15. Акимбекова, Г.У. Объединение фермеров в сельхозкооперативы с целью эффективного использования земельных, водных и других ресурсов села / Г.У. Акимбекова, А.Б. Баймуханов, У.Р Каскабаев // Проблемы агрорынка. -2021.№4.С.-185-199.