Агроазық-түлік өнімдерін өткізу жүйесі: маркетингтік тәсіл

Мақаланың мақсаты аграрлық ӛнімді ӛткізу жүйесінің тетігін жетілдіру және жылжыту арналарын қалыптастыру мәселелері бойынша ұсынымдар әзірлеу болып табылады. Әдістері – аналитикалық, жалпылау, салыстырмалы талдау, экономикалық-статистикалық, сараптамалық сауалнама. Нәтижелері – ұлттық тауар ӛткізу желісін (ТӚЖ) құрудың проблемалары мен перспективалары қаралды. TӚЖ дамуына әсер ететін факторлар талданған. Мақсаты аграрлық ӛнімді ӛткізу жүйесінің тетігін жетілдіру және жылжыту арналарын қалыптастыру мәселелері бойынша ұсынымдар әзірлеу болып табылады. Авторлар азық-түлік нарығының қолданыстағы инфрақұрылымын тиімді пайдалану және жаңғырту негізінде азық-түлік ӛнімдерінің ұйымдастырылған және реттелетін кӛтерме саудасын құру; агроӛнеркәсіптік кешеннің логистикалық жүйесін жетілдіру; елеулі экономикалық, әлеуметтік және экологиялық пайда алуға мүмкіндік беретін цифрлық технологияларды қолдану; ӛндірістік тауарлардың тауар ӛткізгіш тізбектерінің барлық элементтерінің-ӛндірістен тұтынуға дейінгі тұрақтылығын арттыру қажеттігін айтады. Қортындылар – белсенді үздіксіз тауар жылжыту құрылысқа ғана емес, инфрақұрылымды жаңғыртуға да инвестицияларды ұлғайту есебінен жүзеге асырылатыны кӛрсетілген; ӛндірістік-ӛткізу процесін кешенді мемлекеттік қолдау, әртүрлі және нәтижелі бӛлу жүйелерін, делдалдар санын қысқарту және аумақтық нарықтарды дамыту арқылы жеткізудің ең қысқа жолдарын қалыптастыру негізінде оның сегменттерінің ӛзара іс-қимылының тиімділігін арттыру; жоспарлау және жүйеаралық және ӛңіраралық байланыстар негізінде ТӚЖ реттеу; тиімді инновациялық шешімдерді ескере отырып құрылған икемді тауар ӛткізу жүйесін құру негізінде оның қатысушыларының мүдделерін есепке алу. Авторлық тәсіл ӛндіруші ментұтынушы үшін ауыл шаруашылығы ӛнімдерін маркетингтік құрылымдар арқылы жылжытудың орындылығы болып табылады, осыған байланысты институционалдық және нарықтық басқарудың бірқатар іс-шараларын ӛткізу ұсынылған.

1. Государственная программа развития торговли Республики Казахстан на 20212025 годы [Электронный ресурс].-2021.-URL: https://www.trade-help.com/torgovie-tehnologii/gpkz.html (дата обращения: 30.06.2021).

2. Аварский, Н.Д. Теория и методология инфраструктуры товародвижения на агропродовольственном рынке / Н.Д. Аварский, Н.А. Пролыгина // АПК: экономика, управление.2015.-№ 10. С.73-79.

3. Нуралиев, С.У. Торгово-экономическая политика и проблемы импортозамещения на продовольственном рынке / С.У. Нуралиев //Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий. 2018.- № 1.С. 2-5.

4. Полунина, Н.Ю. Выявление перспективных направлений развития инфраструктуры агропродовольственного рынка / Н.Ю.Полунина, Е.А.Попова // Российское предпринимательство.-2018.-№ 4.С. 1035-1048.

5. Ильина, З.М. Формирование эффективной системы сбыта сельскохозяйственной продукции /З.М. Ильина.– Минск: Институт системных исследований в АПК НАН Беларуси, 2013. – 185 с.

6. Alexander, T.C. Factors determining distribution structure decisions in logistics: a literature review and research agenda/ T.C Alexander // Transport Reviews. -2018. N.39 (1). P.243-260.

7. Ivanov, D. Predicting the impacts of epidemic outbreaks on global supply chains: A simulation-based analysis on the coronavirus outbreak (COVID-19/SARS-CoV-2) case/ D. Ivanov // Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review.-2020.-Vol.136.P. 1-14.

8. Day-Farnsworth, L. Satiating the Demand: Planning for Alternative Models of Regional Food Distribution / L.Day-Farnsworth, L.A. Morales // Journal of Agriculture, Food Systems, and Community Development. 2011. – N.2 (1). P. 227–247.

9. Киреенко, Н.В. Система сбыта продукции сельского хозяйства и перерабатывающих отраслей: зарубежный опыт // Проблемы экономики. Минск: Институт системных исследований в АПК НАН Беларуси.2011. - № 2 (13). С. 116-129.

10. Hobbs, J.E. Food supply chains during the COVID-19 pandemic/ J.E. Hobbs// Canadian Journal of Agricultural economics. 2020. Vol.68. N.2. P.171-176.

11. Статистика внутренней торговли Республики Казахстан [Электронный ресурс].2020.URL:https://www.stat.gov.kz/official/industry/17/statistic/7 (дата обращения: 19.09.2021).

12. Бордунов, И.В. Цифровизация в управлении цепями поставок /И.В. Бордунов // Экономика: вчера, сегодня, завтра. 2020.Т.10.№ 6А. С. 177-184.

13. Binkley, J.K. Nutrition and Food Choice: Home vs. Restaurants / J.K. Binkley // Journal of Consumer Affairs. -2019. Vol.53. N.3. P.1146–1166.

14. Balkibayeva, A. Development of digital technologies for agribusiness / A.Balkibayeva // Journal of Economic Research & Business Administration. 2021.-Vol.135.–N.1.-P.103-114

15. Сыздыкбаева Н.Б. Пути достижения устойчивости системы продовольственного обеспечения / Н.Б. Сыздыкбаева // Проблемы агрорынка.2021.-№4. С.208-218.

16. Акимбекова, Г.У. Современное состояние и потенциал развития сферы хранения и переработки плодоовощной про укции в Республике Казахстан / Г.У. Акимбекова, А.С. Сапаров, Б. Баймуханов, У.Р. Каскабаев // Проблемы агрорынка.-2018.-№4.-С.125-132.