Қазақстан Республикасының қой шаруашылығы: еңбек өнімділігі мен рентабельділікті арттыру жолдары

Мақсаты – қой шаруашылығындағы еңбек өнімділігін арттырудың көрсеткіштері мен оңтайлы шараларын іздеу, нәтижелі, экономикалық және биологиялық ерекшеліктеріне байланысты саланың рентабельділігін зерттеу. Әдістері – қой өсіру және өсіру тәсілдерін талдау, заманауи технологияларды қолдану, сондай-ақ отандық және шетелдік қой өнімдері нарықтарының статистикасы және оны өңдеу. Нәтижелері – «қой мен қозыны өнеркәсіптік өндіру технологиясы» жобасы әзірленген, оның негізінде – азық-түлікке баға саясатын, союға қой өсірудің циклдік сипатын қамти отырып, қайта өңдеу кәсіпорындарымен бірлесіп қой шаруашылықтарының кооперациясы болады. Қорытындылар – авторлар нарықтық қатынастар жағдайында малдардың тұқымдық ерекшеліктеріне, қарқынды бордақылауға тиісті назар аудару керек деп санайды. Олар, ең алдымен, әртүрлі өнімділікпен бірге олардың генетикасына байланысты жоғары құнарлылықпен сипатталады. Республиканың етті қой шаруашылығының экспорттық әлеуетін арттыру Қазақстанның мемлекеттік саясатының басым бағыттарының бірі болып табылады. Ауыл шаруашылығының алдында тұрған ел экономикасының басты міндетіне сүйене отырып, қой шаруашылығы кіші кешенінің өнімді көрсеткіштерінің өсуі, ет, жүн және оларды қайта өңдеу өнімдерінің көлемін ұлғайту өте маңызды. Сондықтан нарықтың осы сегментінің экономикалық тиімділігін сандық және сапалық көрсеткіштерді сипаттайтын критерийлер бойынша кешенді түрде қарастыру қажет. Олардың ішіндегі ең маңыздылары: жалпы өнімнің көлемі, жалпы және таза кірістің мөлшері, өндірістің өзіндік құны мен рентабельділігі, еңбек белсенділігі, капитал кірістілігі және күрделі салымдардың өтелуі, еңбекақы. Сапалы қой мен қой жүнінің қажетті мөлшерін алу үшін мемлекеттік қолдау шараларының пәрменді жүйесі талап етіледі: баға белгілеу процестерін мемлекеттік реттеу; ауыл шаруашылығы және өнеркәсіп тауарлары бағасының диспаритетін жою; ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді шығындарды жабатын мөлшерде субсидиялау; жеңілдікті салық салу және кредит беру.

1. Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 октября 2021 года № 732 «Об утверждении национального проекта по развитию агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2025 годы» [Электронный ресурс]. 2021. URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000732 (дата обращения: 2.03.2023).

2. Послание Главы государства Касым Жомарта Токаева народу Казахстана от 1 сентября 2022 года «Справедливое государство. Единая нация. Благополучное общество» [Электронный ресурс].2022.URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva- kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-181130 (дата обращения: 2.03.2023).

3. Закон Республики Казахстан от 29 октября 2015 года № 372-V ЗРК «О сельскохозяйственных кооперативах» [Электронный ресурс].-2015.URL: https://www.adilet.zan.kz (дата обращения: 2.03.2023).

4. Жумадиллаев Н. К. Как заработать в Казахстане на овцеводстве [Электронный ресурс].-2022.URL: https://www.worldnan.kz/blogs/kak-zarabotat-v-kazakhstane-na-ovtsevodstve (дата обращения: 9.03.2023).

5. Беженар, И.Н. Мировые тенденции и перспективы развития отрасли овцеводства в Украине / И.Н. Беженар // SciArticleв. – 2014.- №13.– C. 14-25.

6. Рост потребления в Китае, странах Азии и Африки остается драйвером мирового рынка баранины [Электронный ресурс].2021.URL: https://www.https://agrovesti.net/lib/industries/beef-cattle/rost-potrebleniya-v-kitae-stranakh-azii-i-afriki-ostaetsya-drajverom-mirovogo-rynka-baraniny.html (дата обращения: 9.03.2023).

7. На мировом рынке подешевели все основные виды мяса, кроме баранины и ягнятины [Электронный ресурс].-2022.URL: https://www.infoindustria.com.ua (дата обращения: 09.11.2022).

8. Магазин исследований [Электронный ресурс].-2022.URL: https://www.infoindustria.com.ua.marketing.rbc.ru (дата обращения: 13.03.2023).

9. Левина, Т.Ю. Технология переработки продукции овцеводства / Т.Ю. Левина // Методические указания по овцеводству. – Саратов: ВО Саратовский ГАУ, 2016. – 41 с.

10. Бизнес план [Электронный ресурс].2022.URL: https://www.https://damu.kz (дата обращения: 13.03.2023).

11. Ақтөбеде қой жүнінен құрылыс материалын жасайтын зауыт салынады [Электрондық ресурс]. -2022URL: https://www.https://altyn-orda.kz/ (қаралған күні: 13.03.2023).

12. Шукуров, А.К. Конкурентоспобность сельскохозяйственной продукции: состояние, проблемы, пути решения / А.К. Шукуров, Б.М. Шукурова, А.Т. Унгербаева // Статистика, учет и аудит. – 2019. – № 2(73). – С. 177-182.

13. Бегеева, М.К. Эффективность технологической модернизации в овцеводческих фермах / М.К. Бегеева, М.А. Альсейтова, Т.Г. Абдулова, Е.И. Подашевская // Вестник Кызылординского университета имени Коркыт Ата. – 2021. – № 2 (57). – С. 71–79.

14. Керимова, У.К. Специализация в сельском хозяйстве Казахстана / У.К. Керимова, С.А. Турекулов, Ж.Е. Есильбаева // Проблемы агрорынка. – 2020.-N1. – С. 81–86.

15. Бегеева, М. Инновационные технологии в овцеводстве: экономическая эффективность / М.К. Бегеева, М.А.Альсейтова // Проблемы агрорынка.– 2021.-N2.–С.108-115.