Ауыл шаруашылығындағы спутниктік жүйелер және цифрлық технологиялар: жағдайы, проблемалары, кәсіби құзыреттері

Мақсаты – «Cropio» цифрлық өнімі-спутниктік мониторинг жүйесі мысалында ауыл шаруашылығында цифрлық технологияларды пайдалану мүмкіндіктерін, экономикалық тиімділікті зерттеу. Әдістері – талдау, синтездеу, салыстыру және ұқсастық, деректерді таңдау және оларды егжей-тегжейлі көрсету. Мақалада агроөнеркәсіптік кешенде ақпараттық процестерді енгізу шарттары көрсетілген, қазіргі жағдайы, проблемалары қарастырылған, ақылды технологияларды қолдану қажеттілігі негізделген, «нақты егіншілік» ұғымы нақтыланған. Авторлар дамыған елдердің аграрлық секторында қолданылатын «Cropio» бағдарламасының артықшылықтарын талдайды. Оның функционалдығы егіс жұмыстарын бақылауға ғана емес, сонымен қатар топырақтың ылғалдылығын, оның қоректік заттармен қанықтылығын анықтауға мүмкіндік береді. Бағдарлама климаттық және ауарайы жағдайлары туралы ақпарат қалыптастырады, материалдық ресурстарды үнемдеуді есептейді. Бағдарламалық жасақтама компоненттері, олардың функциялары, орнату процесі, алу механизмдері мен мәліметтері ұсынылған. Нәтижелері – осы автоматтандыру жүйесін пайдаланудан күтілетін экономикалық тиімділіктің есептеулері жүргізілді, инвестициялық салымдарды бағалау әдістемесін қолданудың рентабельділігі мен орындылығы анықталған. Қортындылар – «Cropio» нақты егіншілік жобасының техникалық және ақпараттық шешімдері жыл сайын танымал бола түсуде, өз перспективаларын растай отырып, еңбек шығындарын қысқартуға, ауыл шаруашылығы алқаптарының өнімділігін арттыруға, демек, дайын өнімнің өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік береді. Спутниктік навигация, есептеу техникасы және цифрлық карталар негізінде объектілерді бақылау қаржы қаражатының ұтымдылығы мен уақтылығын бағалауға, жердің нарықтық құны мен кірістілігіне әсер ететін бірқатар факторларды ескеруге, әртүрлі тәуекелдерді азайтуға, жаңа бизнес-процестерді құру арқылы өндірістік қызметті оңтайландыруға мүмкіндік береді.

1. Liu, Y., Ma, X., Shu, L., Hancke, G. P. and Abu-Mahfouz A. M. From industry 4.0 to agriculture 4.0: current status, enabling technologies, and research challenges [Electronic resource].2020. Available at: https://www.ieeexplore.ieee.org/document/9122412 (date of access 07.03.2023).

2. Национальный проект по развитию агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2025 годы [Электронный ресурс].2021.URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000732 (дата обращения: 07.03.2023).

3. Saiz-Rubio, V. From Smart Farming towards Agriculture 5.0: A Review on Crop Data Management / V. Saiz-Rubio, F. Rovira-Másrancisco // Agronomy. – 2020. – Vol. 10(2) – N.207 – P. 21-41.

4. Xing, Yang. A Survey on Smart Agriculture: Development Modes, Technologies, and Security and Privacy Challenges / Yang Xing, Shu Lei, Chen Jianing, Mohamed Amine Ferrag, Wu Jun, Edmond Nurellari and Huang Kai // IEEE/CAA Journal of Automatica Sinica. –2021.– Vol.8.– N.2.– P. 273-302. https://doi.org/10.1109/JAS.2020.1003536

5. Othmane, Friha. Internet of Things for the Future of Smart Agriculture: A Comprehensive Survey of Emerging Technologies / Friha Othmane, Mohamed Amine Ferrag, Shu Lei, Leandros Maglaras and Wang Xiaochan // IEEE/CAA Journal of Automatica Sinica.- 2021.– Vol.8.– N.4.– P.718-752. https://doi.org/10.1109/JAS.2021.1003925

6. Bam, Bahadur Sinha. Recent advancements and challenges of Internet of Things in smart agriculture: A survey / Bahadur Sinha Bam, R. Dhanalakshmi // Future Generation Computer Systems.–2022. –Vol.126. – P.169-184.

7. Субаева, А.К. Теория и практика цифровизации сельского хозяйства Республики Татарстан / А.К. Субаева, Н.Р. Александрова // Вестник Казанского государственного аграрного университета. – 2020. – Т. 15. – № 3(59).– С.133-138. https://doi.org/10.12737/2073-0462-2020-133-138.

8. Korotchenya, V.M. Digitalization of technological processes in crop production in Russia / V.M. Korotchenya, G.I. Lichman, I.G. Smirnov // Agricultural machines and technologies. – 2019. – №13 (1). – P.14-20.

9. Жумашева, С.Т. Цифровизация как основа инновационного потенциала аграрного производства Казахстана / С.Т. Жумашева, А.Муханова, Ж.Б. Смагулова // Проблемы агрорынка. –2020. – N2. – С.45-52.

10. Абралиев, О.А. Аграрный сектор Казахстана: ориентация на инновационное развитие/О.А. Абралиев, Г.С.Сугирова, С. Велеско// Проблемы агрорынка.-2023.-N1.-С.23-31.

11. Zhumaxanova K. M. The current state of agriculture digitalization: problems and ways of solution / K. M. Zhumaxanova, Z. K. Yessymkhanova, R.G. Yessenzhigitova, A.T. Kaydarova // Central Asian Economic Review. – 2019. – 5(128). – P.144-155.

12. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2023 URL: https://www.stat.gov.kz. (дата обращения: 30.03.2023).

13. Официальный сайт «Система управления агропроизводством Cropio» [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: https://www.about.cropio.com/ru/ (дата обращения 23.03.2023).

14. Медведева, М.А. Определение по спутниковым данным площади посевов, пострадавших от засухи (на примере посевов Чувашии в 2010 г.) / М.А. Медведева, И.Ю. Савин, В.А. Исаев // Доклады Российской академии сельскохозяйственных наук. – 2012. – № 2. – С. 25-28.

15. Спутниковый мониторинг полей Cropio. Данные отраслевого портала «Агропромышленный комплекс Казахстана» [Электронный ресурс].– 2023.– URL: https://www.agroprom.kz/ (дата обращения 30.03.2023).