Қазақстанның күріш шаруашылығы: ішкі резервтер және бәсекеге қабілеттілік

Мақсаты – Қазақстан Республикасы Қызылорда облысының ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының қазіргі жай-кҥйі мен даму ҥрдістерін және олардың экономикалық әлеуетін, кҥріш шаруашылығы өнімдерін өндірудің инновациялық даму және рентабельділігін арттыру бағыттарын айқындау.

Әдістері – жҥйелік тәсіл, салыстыру, жҥйелеу, деректерді жалпылау.

Нәтижелері – кҥріш нан мен мяса кейін қазақстандықтардың мәзірінде ҥшінші орында. Кҥріш шаруашылығы елдің азық-тҥлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, ҥлкен экспорттық мҥмкіндіктерге ие болады. Осы дақылды өсіру көлемін қысқартатын, экспортты шектейтін, өнімдердің сапасын арттыруға және оларды өткізу нарығын кеңейтуге ықпал етпейтін саланың проблемалары көрсетілген: материалдық-техникалық жарақтандырудың төмен деңгейі; кластерлік шаруашылықтарды құру; жоғары өнімді аудандастырылған сорттардың болмауы; қайта өңдеу, сақтау, тасымалдау процесінде агроөнеркәсіптік кешен субъектілері арасындағы интеграция.

Қортындылар – жҥргізілген зерттеу авторларға ауыспалы егісті кеңейтуге және жоғары өнімді тҥрлерді пайдалануға басымдық беруге мҥмкіндік берді; бюджеттен тыс және бюджеттік көздерден инвестициялық қорларды қалыптастыру; қолайлы бағамен қажетті техникамен қамтамасыз ету құралы ретінде лизинг тетігін қолдану; агротехникалық іс-шаралар жҥйесін дамыту, бұл ретте олардың пайдалы әсер ету коэффициентін арттыру мақсатында шаруашылықаралық және шаруашылықішілік магистральдық арналардың, дренаждық жҥйелердің жай-кҥйін жақсарту ұсынылған. Ет өнімдерінің ассортиментінің ұлғаюы ұйымдастырушылық-өндірістік, табиғи-климаттық және әлеуметтік-экономикалық факторлардың өзара әрекеттесуінің нәтижесі болып табылады. Кҥріш суару жҥйелерін реконструкциялауда, тұқым шаруашылығын субсидиялауда, механикаландыру құралдарын жаңартуда, тыңайтқыштарды сатып алуда ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің мемлекеттік қолдауынсыз мҥмкін болмайтын ресурс ҥнемдеуші және инновациялық технологияларды енгізудің ерекше рөлі атап өтіледі. Субсидиялар мөлшерін арттыру қажеттілігі егіс және егін жинау жұмыстарын жҥргізу ҥшін жанар-жағармай материалдары мен басқа да тауарлық-материалдық құндылықтарға бағаның кҥрт өсуімен байланысты.

1. Ванюшина, О.И. Система критериев и показателей эффективности развития рисоводства / О.И. Ванюшина, Н.В. Барсукова //Теория и практика современной аграрной науки. – 2021. - С. 1080-1084.

2. Umirzakov, S.Y. The problems and prospects of development of a grain complex in the Republic of Kazakhstan / S.Y. Umirzakov, А.Zh. Nauryzbayev, A.Z. Bukharbayeva // Reports of the national academy of sciences of the Republic of Kazakhstan.–2018.–Vol.2.–P. 144-152.

3. Umirzakov, S.Y. Assessment of the supply chain management and problems of agricultural production development and marketing in Kazakhstan / S.Y. Umirzakov, A.Zh. Nauryzbayev, A.Z. Bukharbayeva, D.A. Bekesheva & A.K. Oralbayeva // International Journal of Supply Chain Management.- 2019.-N. 8 (3).- P. 256-265.

4. Владимиров, С.А. Опыт планирования и реализации инновационного проекта эффективного рисоводства / С.А. Владимиров, И.А. Приходько // Международный сельскохозяйственный журнал.– 2019.– № 6.– С. 75-79.

5. Удалых, О.А. Методика оценки экономического потенциала предприятий АПК на основе кластерного подхода / О.А. Удалых // Промышленность и сельское хозяйство. - 2019. -№ 9(14). -С. 39–43.

6. Berdibaev, N.M., Bitemirov, K.T., Tlepina, S.V., Smagulova, A.S., Nakipov, B.I., Moldaliev, M.S., & Zayed, N.M. (2021). Protection Of Honor, Dignity And Business Reputation In The System Of Modern Civil Law. Journal of Legal, Ethical and Regulatory Issues, 24(4), 1-9.

7. Байдаков, А.Н. Территориальный социально-экономический потенциал развития АПК / А.Н. Байдаков, О.С. Звягинцева // АПК: Экономика, управление.-2021.-№12.-С.94-103.

8. Клычова, Г.С. Формирование корпоративного механизма управления социальноэкономическим развитием предприятий аграрного сектора экономики / Г.С. Клычова, А.Р Закирова, А.Р. Валиев.- Москва: Казанский государственный аграрный университет, 2021. - 171 с.

9. «Қуатты аймақ - күшті мемлекет» қағидасына, сондай-ақ Қызылорда облысының ӛңіріне арналған жолдау [Электрондық ресурс].- 2019.- URL: www.government.kz (қаралған кұні: 14.12.22).

10. Наурызбаев, А.Ж. Механизмы региональной инновационной политики в сфере аграрного производства Казахстана /А.Ж. Наурызбаев // Молодой ученый. - 2015. - №5(85). - С. 297-301.

11. Бұхарбаева, А.Ж. Еуразиялық экономикалық интеграция жағдайында ауыл шаруашылығы ӛнімдері нарығының дамуы / А.Ж. Бұхарбаева // Статистика, учет и аудит. – 2019. – №2. – Б. 115-118.

12. Акпантаева, Л.С. Современное состояние развития рисоводства в Республике Казахстан // Сборник студенческих научных работ. – 2020. – С. 317-319.

13. Бухарбаева А.Ж. Рисоводство Кызылординской области Республики Казахстан: сложившиеся тенденции и новые возможности / А.Ж. Бухарбаева, Л.Т. Алшембаева, Г.Н. Бисембаева //Проблемы агрорынка. – 2022. – №3. – С. 127-135.

14. Гаркуша С.В. Вклад российских ученых в развитие рисоводства Казахстана / С.В. Гаркуша, Г.Л. Зеленский // Cелекция, семеноводство, технология возделывания и переработка сельскохозяйственных культур. – 2021. – С. 142-148.

15. Смагулова Ж.Б. Анализ рынка риса в Казахстане и Кызылординской области / Ж.Б. Смагулова, А.С. Шайнуров //Innovation Management and Technology in the Era of Globalization. – 2018. – С. 206-212.