Агроөнеркәсіптік кешенде маркетингтік ортаны қалыптастыру

Ел экономикасын дамытудың негізгі бағыттарының бірі-отандық агроӛнеркәсіптік кешен. Қазіргі уақытта аграрлық саланың алдында кӛптеген проблемалар тұр, оның ішінде оның негізгі құралдарының жоғары тозуы, ӛндірістік ресурстардың жетіспеушілігі және білікті кадрлардың тапшылығы, ӛйткені олардың кӛпшілігі халықтың үй шаруашылықтарында шоғырланған, бұл ӛз кезегінде экономикалық белсенділік деңгейін және ӛнім сапасын тӛмендетеді.

Мақсаты – аграрлық сектор кәсіпорындарының жұмыс істеу тиімділігін арттыру үшін маркетингтік ортаның жұмыс істеуінің экономикалық механизмін зерттеу. Мақалада агроӛнеркәсіптік ӛндіріс саласындағы маркетинг қызметінің ерекшеліктері қарастырылған.

Зерттеу нысаны – Қазақстанның Ақмола облысының ауыл шаруашылығы.

Әдістері – ресми статистиканың салалық ақпаратын және ғылыми әдебиеттердегі жарияланымдарды, қайталама ақпаратты, тауар саясатының технологияларын пайдалана отырып статистикалық талдау. Нәтижесі – АӚК салалары бойынша ақмола ӛңірінің маркетингтік қызметін ұйымдастыруға әсер ететін ішкі және сыртқы факторлар, әлеуетті сұраныс тенденциялары, ӛнімді сату кӛлемі, бәсекелестік артықшылықтар талданды, тиісті ұсыныстар дайындалды.

Қортындылар – аймақ деңгейінде тұтынушылардың қалауы, бәсекелестердің күшті және әлсіз жақтары, нарықтық жағдайдың ӛзгеруін болжау туралы ақпарат ұсынылған. Маркетингтік тәсіл бұл ӛнімді құру, бағаны анықтау, сату және жылжыту стратегиясы. Агроӛнеркәсіптік ӛндіріс субъектілерінің қаржылық ресурстарының жетіспеушілігі аясында аграрлық экономиканың мүмкіндіктерін кеңейту қажеттілігінің қазіргі жағдайында бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін ӛзіндік маркетингтік бағдарламалар әзірленіп, іске асырылуы керек. Авторлардың пікірінше, қазіргі кезеңде тауар ӛндірушілерге ақпараттық-консультациялық қолдау кӛрсету, сондай-ақ ауыл шаруашылығы саласына инвестициялар тарту аса маңызды болып табылады.

1. Бекбенбетова, Б. Қазақстанның ауылшаруашылығы салаларын дамыту мәселелері / Б. Бекбенбетова, Ж.Б. Рахметулина // Проблемы агрорынка.2018. № 1.Б. 38-49.

2. Молдашев, А.Б. Проблемы устойчивого функционирования продовольственной системы Республики Казахстан / А.Б. Молдашев, Г.А. Никитина // Проблемы агрорынка. -2019.№2. – С.11-19.

3. Onyusheva, I.V. Exploring foreign market entry strategies as a way of international business expansion / I.V. Onyushev // Bulletin of the University "Turan".–2020.–N.1(85).–P.10-11.

4. Әбішев, Ә.Ә. Маркетинг: Оқулық / Ә.Ә. Әбішев, С.А.Герасименко, С.А. Каленова.– Алматы: Экономика, 2014. – 94 б.

5. «Ауыл, орман, аңшылық және балық шаруашылығы» статистикалық жинағы. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ҧлттық статистика бюросы [Электрондық ресурс]. – 2021. – URL: https://www.stat.gov.kz/ (қаралған кҥні: 27.11.2022).

6. Bachev, H. About the Governance Efficiency of Agricultural Farms. The Case of Bulgaria / H. Bachev // Journal of Applied Economic Sciences. 2022.Vol. 12.P. 5-20.

7. Хишауева, Ж.Т. Маркетинг: оқу қҧралы / Ж.Т. Хишауева.Қарағанды, 2015.–151 б.

8. Искендирова, С.Қ. Ауыл шаруашылығын субсидиялау мәселелері / С.Қ. Искендирова, Р.К. Конуспаев, Т.Ж. Демесинов // Қарағанды университетiнiң хабаршысы. «Экономика» сериясы. -2019. №4 (96).Б. 61-66.

9. Каменова, М.Ж. Особенности форм хозяйствования агропромышленного комплекса в устойчивом развитии сельского хозяйства / М.Ж. Каменова, Б.К. Джазыкбаева // Вестник Карагандинского университета. Серия «Экономика». – 2019. № 2. – С. 52-62.

10. Vanky, M. The lack of dynamic competition and the market insufficiency for agricultural productivity growth: Implications for the role of the state / M. Vanky // Journal of the Association for Agricultural and Applied Economics. – 2022. – N. 1. – P. 374–384.

11. Камилов, М.К. Маркетинг на предприятиях АПК и проблемы его развития / М.К. Камилов // Региональные проблемы преобразования экономики. 2015. № 6. С. 27-35.

12. Джангарашева, Н.В. Развитие маркетинга в агропромышленном комплексе / Н.В. Джангарашева, М.Б. Шакенова, Ж.Ж. Алиева // Проблемы агрорынка.-2019.№2.– С. 55-62.

13. Тәжібаева, Ж.О. Агроӛнеркәсіптік кешеннің экономикасы: практикум / Ж.О. Тәжібаева. Алматы: New book, 2018. –143 б.

14. Buryk, Z. Agroindustrial Complex in the Eastern European Countries in the Context of Sustainable Development / Z. Buryk // The Journal of Social Sciences Research. – 2019. – Vol. 5. – N. 4. – P. 838-845.

15. Егизбаева, Г.К. Қазақстандағы аграрлық серіктестік жағдайы мен кооперацияның теориялық аспектілері / Г.К. Егизбаева, Б.К. Егизбаев, М.Б. Карибаев, Ж.Қ. Жарылқасын // «Тҧран» университетінің хабаршысы. 2022.- № 2 (94) – Б. 117-122.