Экономиканы цифрландыру жағдайындағы Қазақстанның ауылдық аумақтарының еңбек әлеуетi

Мақсаты – экономиканы цифрландыру жағдайында Қазақстан Республикасы ауылдық аумақтарының еңбек әлеуетінің тиімділігін арттырудың негізгі бағыттарын ашу, оның өсу факторларын анықтау және талдау.

Әдістері – ауылдық жерлердегі еңбек ресурстарының қоғамдық тауарларды өндірудегі және ұдайы өндіруді арттырудағы маңыздылығын анықтауға мүмкіндік беретін салыстырмалы талдау және ғылыми абстракция.

Нәтижелері – кадрлар құрамының белсенділігін және оның қалыптасу шарттарын анықтайтын жалпы көрсеткіш жоқ. Авторлардың пікірінше, мұның алғышарттары экологиялықгеографиялық, әлеуметтік-экономикалық, технологиялық даму және цифрлық трансформация болып табылады. Демографиялық саясаттың басым бағыттарына және ауыл еңбеккерлерінің жұмыспен қамтылуы мен табыстылығын арттыру тетіктеріне баға берілген. Аграрлық еңбек нарығының құрылымы: өңірлер бөлінісіндегі кәсіпорындардың инновациялық белсенділігінің деңгейі; әртүрлі елдердегі интернет жүйені пайдаланушы фермерлердің саны қаралған.

Қортындылар – экономикадағы ақпараттық-коммуникациялық жүйелер ауылдық және қалалық мектептер арасындағы білім беру сапасындағы алшақтықты 30%дан астамға қысқартты, сонымен қатар цифрлық кәсіпкерлік жаңа кәсіпорындар құруды көздейді: бизнес операцияларын жақсарту үшін цифрлық технологияларды пайдалану, цифрлық бизнес модельдерін ойлап табу, цифрлық платформалар арқылы клиенттермен және мүдделі тараптармен өзара әрекеттесу. Нақты жағдайды ескере отырып, қазақстандық ауыл халқының еңбекке қабілетті бөлігінің қызметін оңтайландыру үшін мүмкіндіктер іздеу қажет, бұл ретте аграрлық саланың шаруашылық жүргізуші субъектілерінің экономикалықтехнологиялық сұраныстарын талдау маңызды. Сондай-ақ, авторлар ауылдық жерлердің еңбек әлеуетін бағалау кезінде зерттеуші мен басшының алдында тұрған кейбір практикалық мәселелерге назар аударған.

1. Measuring Information Society Report. - Geneva: ITU, 2016. – 182 р.

2. Vigliarolo, F. Economic phenomenology: fundamentals, principles and definition, insights into regional development / F.Vigliarolo // Entrepreneurship and Sustainability.- 2020.- 2(1).-P. 418-429. https://doi.org/10.9770/IRD.2020.2.1

3. Kalugina, Z.I. Social Development Risks of Siberia / Z.I. Kalugina // Regional Research of Russia.– 2021.– Vol.11.- No.3.– P. 396-403. https://doi.org/10.1134/S2079970521030060

4. Trendov, N.M., Varas, S., Zeng, M. Digital Technologies in Agriculture and Rural areas briefing paper [Electronic resource].-2019.-URL: https://www.fao.org/3/ca4887en/ca4887en.pdf (date of access: 21.12.2022).

5. Nurzhanova, G. Features of rural youth employmentin the modern economy/ G. Nurzhanova // News of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. – 2019. – №1(323). – Р. 257-261.

6. Coldiretti, V. Report for the agri-food forum of Cernobbio [Electronic resource].- 2018. - URL: http://www.fao.org/e-agriculture (date of access: 04.01.2023).

7. Проект «С дипломом – в село!» [Электронный ресурс].- 2008.- URL: https://www.enbek.kz/docs/ru (дата обращения: 19.11.2022).

8. Nurzhanova, G., Mussirov, G. Demographic and Migration Processes of labor Potential: a Case Study the Agricultural Sector of the Republic of Kazakhstan / G. Nurzhanova, G.Mussirov // Entrepreneurship and Sustainability.- 2020.- Vol. 8.- №1. – Р. 656-671. http://doi.org/10.9770/jesi.2020.8.1(45)

9. Калиев, Г.А. Қазақстан Республикасының ауыл аумақтарының әлеуметтік дамуы / Г.А. Калиев, Ч.У. Акимбекова //Проблемы аграрного рынка.-2018.-№2.- С.27-33.

10. Chehabeddine, M.R., Tvaronavičienė, M. Securing regional development, insights into region development / M.R. Chehabeddine, M. Tvaronavičienė // Entrepreneurship and Sustainability. - 2020.- N 2(1).- P. 430-442. https://doi.org/10.9770/IRD.2020.2.1(3)

11. Saparova, G.K. Тechnical and vocational education as a factor of provision of rural territories of the Republic of Kazakhstan with specialists / G.K. Saparova // Problems of AgriMarket. – 2019. – №4. – Р. 163-171.

12. Сапарова, Г.К., Султанова Г.Т. Проблемы и перспективы развития аграрного производства в Республике Казахстан в современных условиях: монография / Г.К. Сапарова, Г.Т. Султанова.- Атырау: Атырауский университет нефти и газа им. С. Утебаева, 2020. – 218 с.

13. Work for Human Development: Human Development Report, 2015. - Geneva: United Nations. Development. Programme.- 272 р.

14. Tvaronavičienė, M., Razminienė, K. Towards competitive regional development through clusters: Approaches to their performance evaluation / M. Tvaronavičienė, K. Razminienė // Journal of Competitiveness.-2017.- N 9(4). - P.133-147. https://doi.org/10.7441/joc.2017.04.09

15. Strategic Policy Forum on Digital Entrepreneurship. Fuelling Digital Entrepreneurship in Europe: background paper [Electronic resource].- 2016.- URL: https://single-market-economy.ec.europa.eu/industry/strategy/advanced technologies/strategic-policy-forum-digital-entrepreneurshipen (date of access: 13.12.2022).

16. Shuvaev, A.V., Barabanova, M.I., Lebedev, V.I., Lebedeva, I.V., Gevora, Y.I. Labor Market Modeling In The Regional Agro-Industrial Complex / A.V. Shuvaev, M.I. Barabanova, V.I. Lebedev, I.V. Lebedeva, Y.I. Gevora // Research journal of pharmaceutical biological and chemical sciences.- 2019.- Vol.10. - Issue 1.– P.1362-1367.

17. Как пандемия повлияла на агропромышленный комплекс РК [Электронный ресурс].-2021.-URL:https://strategy2050.kz/ru/news/kak-pandemiya-povliyala-na-agropromysh-lennyykompleks-rk/ (дата обращения: 17.11. 2022).

18. Статистика инновации [Электронный ресурс].- 2022.- URL: https://www.stat.gov.kz/official/industry/23/statistic/8 (дата обращения: 21.12.2022).