Қазақстан Республикасының етті мал шаруашылығындағы өнімділікті арттыруға арналған мемлекеттік субсидиялар: іске асыру құралдары

Мақсаты – Қазақстанның етті мал шаруашылығындағы инновациялық процестерді мемлекеттік ынталандыру шараларын негіздеу.

Әдістері – монографиялық, қаржылық-экономикалық талдау, салыстыру, логикалық жалпылау.

Нәтижелері – мал шаруашылығында инновацияларды тиімді қолдану процестерін тежейтін негізгі факторлар қарастырылған: пандемиядан туындаған әлемдік экономикалық дағдарыстың салдары, жайылымдық жерлердің деградациясына және табиғи жем-шӛп қорының азаюына әкеп соққан адам қызметінің қоршаған ортаға әсері. Бұл проблемалар ет бағытындағы малды ӛсіру кезінде жем бағасының ӛсуіне әкелгені анықталды. Сонымен қатар, инфляция ӛндірістік циклдердің тұрақтылығын және аграрлық бизнестің тұрақтылығын бұзады. Ет ӛнімдерінің нарығын кеңейту қажеттілігі ауыл шаруашылығындағы мемлекеттік саясаттың негізгі міндеті – ет пен оны қайта ӛңдеу ӛнімдерін тұтынудың азық-түлік қауіпсіздігі мен физиологиялық нормаларын қамтамасыз ету болып табылады. Мақалада етті малды субсидиялау механизмін зерттеуге баса назар аударылған. Осы сала субъектілерін қолдаудың негізгі бағдарламаларына талдау жүргізілген.

Қортындылар жайылымдардың деградациясы, суару пункттерінің жетіспеушілігі, малдарды азықтандырудың жоғары құны ӛндірушілердің инновациялық белсенділігін тежейді. Ұңғымаларды бұрғылау және жер асты суларын ӛндіру үшін құбырлы ұңғымаларды орнату арқылы тозған жайылымдарды қалпына келтірудің ұтымды әдістері ұсынылған. Мемлекеттің инвестициялық субсидияларын ескере отырып, шаруашылықтар алатын инвестициялардың ӛтелімділігі бойынша есептеулер орындалған. Авторлар етті мал шаруашылығының қолда бар ресурстарын, отандық және әлемдік селекцияның неғұрлым қарқынды тұқымдарының генофондын тиімді пайдалану, ӛңірлік бағдарламаларды дәйекті мемлекеттік қолдау, бюджеттен тыс қаражат тарту республикадағы мал шаруашылықтарының дамуын жеделдетуге мүмкіндік береді деп пайымдайды.

1. Gill, M. Climate change mitigation: the role of livestock / M. Gill, P. Smith, Дж. М. Уилкинсон// Animals.- 2010.-Vol.4.-N.3.-Р. 323-333.

2. Маденова, К.М. Етті мал шаруашылығы саласындағы инновациялық үдерістер / К.М.Маденова // Проблемы агрорынка. - 2020.- №4. - Б.175-182.

3. Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған тұжырымдамасы. Қазақстан Республикасы үкіметінің 2019 жылғы 31 желтоқсандағы №1050 қаулысы [Электрондық ресурс]. - 2019. - URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P1900001050 (қаралған күні: 02.01.2023).

4. Мырзалиев, Б.С. Қазақстан Республикасының агроӛнеркәсіптік кешеніндегі инновациялық үдерістер: мәселелері және оларды шешу жолдары / Б.С. Мырзалиев, Е.Т. Абилкасимов, Л.Т. Тайжанов // Проблемы агрорынка. - 2020. - №1. - Б.18-27.

5. Тлесова, А.Б. Қазақстанның аграрлық саласы: инновациялық даму / А.Б. Тлесова, С.Ч. Примбетова, Ш.М. Қаңтарбаева // Проблемы агрорынка. - 2018. - №2. - Б.34-43.

6. Serap, Göncü & Cahit, Güngör. The Innovative Techniques in Animal Husbandry [Electronic resource]. - 2019. Available at: https://www.intechopen.com/chapters/58095 (date of access: 02.01.2023).

7. Nurlankyzy, Zh. The Basic Tendencies of the Agricultural Sector of Kazakhstan’s Economy in the Sheep Industry / Zh. Nurlankyzy, F. Shulenbayeva, B. Rustembayev, B. Ainakanova, A. Kazkenova // Revista ESPACIOS.– 2017.– Vol. 38. - N 44. – P. 33-45.

8. Ыдырыс, С.С. Аграрлық саладағы инновациялық қызметті басқарудың аймақтық аспектілері / С.С.Ыдырыс, Ж.О. Тохаева // Проблемы агрорынка. - 2018. - №3. - Б.91-98.

9. Trusova, Natalia V. Determinants of the innovative and investment development of agriculture / Natalia V.Trusova, O.V. Hryvkivska, Nataliia M. Kotvytska, Svitlana A. Nesterenko, Tetiana I. Yavorska, Olha V. Kotyk // International Journal of Agricultural Extension. - 2021. - Vol.9. - Special Issue. - P. 81–100.

10. Шарипов, А.К. Қазақстанның АӚК дамытудың индустриялық-инновациялық механизмі / А.К.Шарипов, М.Т. Кантуреев // Проблемы агрорынка. - 2018. - №3. - Б.17-23.

11. Абдикадирова, А. Государственное регулирование и поддержка агропромышленного комплекса Республики Казахстан / А. Абдикадирова // Актуальнi проблеми eкономiки. – 2013. - № 3 (141). – С. 199-204.

12. Швец, Ю.Ю. Организационно-методологические аспекты формирования интегрированной системы управления инновационным развитием / Ю.Ю.Швец // Актуальнi проблеми eкономiки.-2013.-№3(141).-С.96-101.

13. Умбеталиев, Н.А. Государственная поддержка сельского предпринимательства / Н.А. Умбеталиев // Проблемы агрорынка. - 2017. - №2. - С.96-100.

14. Молдашев, А.Б. АПК Казахстана: проблемы развития и поиск их решения / А.Б. Молдашев // Проблемы агрорынка. - 2016. - №3. - С.7-13.

15. Вопросы и нюансы по субсидированию обводнения пастбищ [Электронный ресурс]. – 2021. - URL: https://www.agroinfo.kz/voprosy-i-nyuansy-po-subsidirovaniyu-obvodneniya-pastbishh/ (дата обращения: 05.01.2023).