Субсидиялау: кәсіпорынның мүліктік тұрақтылығының кейбір мәселелері

Мақсаты – ауыл шаруашылығы кәсіпорны алатын мемлекеттік субсидиялар көлемдерінің динамикасын және оның өндірістік-қаржылық қызметінің нәтижелерін бағалау.

Әдістері – статистикалық-экономикалық және салыстырмалы талдауды қолдану негізінде өсімдік шаруашылығы саласындағы шаруашылық жҥргізуші субъектілерді субсидиялау мөлшері қаралған.

Нәтижелері – дәнді дақылдар өндірісінің көрсеткіштері зерделенді, олардың шығындар элементтері мен баптары тҧрғысынан өзіндік қҧны, сату бағасы мен қаржылық жағдайы, жылдар бойынша дотация көлемі тҧрақсыз талданған. Жылдан жылға мемлекеттік қолдаудың қомақты сомасын алатын кәсіпорынның өсімдік шаруашылығы өнімі көлемінің барабар өсімі жоқ екені анықталған. Сондай-ақ, мемлекеттік көмектің біржақты сипаты байқалады, ол негізінен өсімдік шаруашылығы саласын өндірушілерге бағытталған. Жалпы және таза пайданың өзгерістері анықталған, олардың мәні жылдар бойынша айтарлықтай өзгеріп отырады, ал өндірістік параметрлердің төмендеуі олардың мөлшерінің қысқаруына және кәсіпкерлердің қаржылық белсенділігінің төмендеуіне әкеледі.

Қортындылар – қолдау шараларын жетілдіру, бҧл, ең алдымен, оның мөлшерін арттыру, сондай-ақ қысқа мерзімді кредиттер бойынша берешекті есептен шығару немесе оларды кейінге қалдыру, ҧзақ мерзімді кредиттеу бойынша пайыздық мөлшерлемелерді төмендету. Ҧсынылып отырған тәсілдер шаруашылықтарға прогрессивті техника мен технологияларды енгізу, неғҧрлым өнімді тҧқым материалын, қорғау қҧралдары мен тыңайтқыштарды пайдалану, аграрлық өндірістің экологиялық қауіпсіздік деңгейін арттыру, сондай-ақ дәнді, дәнді-бҧршақты және жемшөп дақылдары алып жатқан топырақтың қҧнарлылығы мен сапасын жақсарту ҥшін қолайлы жағдайлар жасауға арналған. Бөлінетін субсидиялардың тиімділігін бағалау ҥшін оларды жҧмсаудың нақты нәтижесін барынша дәл анықтау қажет. Аграрлық саясат, дағдарысқа қарсы шаралар отандық агроөнеркәсіптік кешеннің тҧрақты дамуын қамтамасыз етеді.

1. Тажибаева, Р.М. Государственная поддержка аграрного сектора Казахстана / Р.М. Тажибаева // Проблемы агрорынка. – 2021. - №1. – С. 44-49.

2. Альдешова, С.Б. Финансово-хозяйственная деятельность в сельскохозяйственных предприятиях: теоретический аспект /С.Б. Альдешова, Г.Т. Ахметова, М.С. Дарискалиева // Проблемы агрорынка. – 2021. - №2. – С. 86-92.

3. Кантарбаева, Ш.М. Возможности скоринга при субсидировании сельхозтоваропроизводителей Республики Казахстан / Ш.М. Кантарбаева, А.Б. Тлесова // Проблемы агрорынка. – 2019. - №1. – С.84-90.

4. Кантарбаева, Ш.М. Оценка регулирующего воздействия государства на развитие аграрного производства / Ш.М. Кантарбаева //Проблемы агрорынка.- 2019.- №4.- С. 19-25.

5. Жунусова, Р.М. Ӛсімдік шаруашылықтарында ӛндіріс тиімділігін арттыру / Р.М. Жунусова, Д.Т. Ахметова, Р.М. Жунусова, Б.С. Утибаев //Проблемы агрорынка. -2021. - №1.- Б. 57-66.

6. Рахметова, А. Финансово-кредитный и инновационный секторы экономики: оценка макроэкономических эффектов регулирования и взаимодействия секторов / А. Рахметова, Г. Калкабаева, А. Курманалина, Г. Серикова, Б. Аймурзина // Проблемы предпринимательства и устойчивого развития. – 2020. - №8 (1). - С. 1224–1237.

7. Сигарев, М.И. Кредитование сельскохозяйственного производства в Казахстане / М.И. Сигарев, Ш.М Кантарбаева, З.З. Мейманкулова, Д.Е. Шахова-Ахмешова // Life Science Journal. - 2014. – 11 (9). - С. 299–302.

8. Попова, О.В. Развитие методологических подходов к прямой государственной поддержке аграрных товаропроизводителей / О.В.Попова, А.А.Сидорин// Экономика и предпринимательство.-2015.-№6.-С.1134-1139.

9. Lukhmanova, G. Innovative development of the agricultural sector of the Republic of Kazakhstan / G. Lukhmanova, K. Baisholova, N. Shiganbayeva // Revista Espacios. – 2019. - Vol. 40. – N. 32. - P. 6-19

10. Tokbergenova, A. Sustainable Development Agriculture in the Republic of Kazakhstan / A. Tokbergenova, L. Kiyassova, S. Kairova // Polish Journal of Environmental Studies. - 2018. - Vol. 27. – N. 5. - P. 1923-19338.

11. Мороз, О.В. Модель финансовой децентрализации сельских территорий Украины / О.В. Мороз, В.М. Семцов, Г.С. Кукель // Актуальные проблемы экономики. - 2016. – №182 (8). - С. 291-301.

12. Утибаев, Б.С. Финансовая поддержка сельскохозяйственных товаропроизводителей Республики Казахстан / Б.С. Утибаев, Д.Т. Ахметова, Г.Б. Утибаева, Р.М. Жунусова //Проблемы агрорынка. - 2016. - №2 (62). - C. 62-69.

13. Утибаева, Г.Б. Эффективность деятельности кредитных товариществ и кредитуемых сельхозтоваропроизводителей / Г.Б. Утибаева, Б.С. Утибаев, Р.М. Жунусова, Д.Т. Ахметова // Вестник науки Казахского агротехнического университета им. С. Сейфуллина. – 2019. - №3 (102). – С. 159-167.

14. Утибаев, Б.С. Финансовая отчетность и методика анализа ее показателей. - Астана: Казахский агротехнический университет им. С. Сейфуллина, 2018. – 317 с.

15. Бухгалтерская (финансовая) отчетность ТОО «Ен-Дала» за 2019-2021 годы [Электронный ресурс]. - 2023. - URL: https://eldala.kz/dannye/kompanii/5762-en-dala (дата обращения: 05.01.2023).